Đề xuất bỏ án tử hình với 8 tội danh từ Bộ Công an được giới chuyên gia đánh giá là phù hợp với xu thế tư pháp hiện đại; không làm giảm tính răn đe mà còn nhân đạo hơn; và đặc biệt giúp tối ưu hóa việc thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng.
- Nghỉ hưu sớm nhưng vẫn hưởng lương tối đa 75%: Ai đủ điều kiện?
- Việt Nam xuất khẩu chính ngạch ớt, chanh leo, tổ yến sang Trung Quốc
- Phụ nữ tâm trong sáng sẽ nhận được nhiều phúc đức
Đề xuất bỏ án tử hình trong cải cách tư pháp
Bộ Tư pháp vừa công bố hồ sơ thẩm định dự án Bộ luật Hình sự (sửa đổi) do Bộ Công an chủ trì soạn thảo. Theo đó, cơ quan soạn thảo đề xuất bãi bỏ hình phạt tử hình với 8 trong số 18 tội danh hiện hành; chiếm tỷ lệ 44,44%. Trong số này, 7 tội danh được đề nghị thay thế bằng hình phạt “tù chung thân không xét giảm án”; và 1 tội danh được thay bằng tù chung thân.
Theo Bộ Công an, sau hơn 8 năm thi hành Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017); tình hình kinh tế, chính trị, xã hội của đất nước đã thay đổi sâu sắc. Các quy định hiện hành về tử hình bộc lộ nhiều bất cập; nhất là về phạm vi áp dụng và căn cứ tuyên án, khiến việc áp dụng trong thực tế gặp nhiều khó khăn.
Phù hợp xu thế quốc tế và tôn trọng quyền con người
Tiến sĩ Nguyễn Hữu Thế Trạch, Giám đốc Công ty Luật Anphana; cho rằng việc đề xuất loại bỏ án tử hình là bước tiến phù hợp trong tiến trình cải cách tư pháp; đảm bảo quyền con người theo các công ước quốc tế mà Việt Nam đã ký kết như ICCPR. Ông dẫn chứng thực tiễn xét xử các vụ án thuộc nhóm tội lật đổ chính quyền, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh; phá hoại cơ sở vật chất kỹ thuật cho thấy án tử hình gần như không được áp dụng, nên việc loại bỏ là hợp lý.
Cùng quan điểm, luật sư Vũ Phi Long – nguyên Phó Chánh tòa Hình sự TAND TP.HCM – nhấn mạnh rằng án tử hình không còn là phương tiện duy nhất để cách ly tội phạm. Hình phạt tù chung thân không xét giảm án vẫn đảm bảo mục tiêu răn đe và nhân đạo; phù hợp với cam kết quốc tế về bảo vệ quyền sống – quyền cơ bản nhất của con người.
Tối đa hóa thu hồi tài sản trong các vụ án kinh tế
Theo luật sư Vũ Phi Long, trong các vụ án tham nhũng hay kinh tế nghiêm trọng; hình phạt tử hình không chỉ gây tuyệt vọng cho người bị kết án mà; còn làm triệt tiêu động lực khắc phục hậu quả. Thực tế xét xử vụ án Epco – Minh Phụng cho thấy; khi bị án Liên Khui Thìn được ân xá, ông đã tích cực hợp tác, góp phần khôi phục tài sản thất thoát. Trong khi đó, bị án Tăng Minh Phụng bị tử hình thì mọi hoạt động thu hồi tài sản gần như dừng lại.
Điều này cũng được Tiến sĩ Trạch đồng tình. Ông cho rằng việc bỏ tử hình với tội danh Tham ô tài sản, Nhận hối lộ không làm suy giảm hiệu quả răn đe mà ngược lại, tạo điều kiện thúc đẩy thu hồi tài sản cho Nhà nước. Nếu người phạm tội có cơ hội giảm án khi hợp tác điều tra và nộp lại tài sản; họ sẽ có động lực lớn hơn để khắc phục hậu quả.
Không có bằng chứng tử hình răn đe tốt hơn tù chung thân
Luật sư Vũ Tiến Vinh (Công ty Luật Bảo An, Hà Nội) cho biết; các tội như mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy dù vẫn giữ mức án tử hình; nhưng trên thực tế không hề giảm mà còn có xu hướng diễn biến phức tạp hơn. Điều này chứng minh hình phạt tử hình không phải là yếu tố quyết định trong việc phòng ngừa tội phạm.
Ông Trạch dẫn thêm các nghiên cứu từ UNODC và Hội đồng Nhân quyền LHQ cho thấy; không có cơ sở khoa học nào khẳng định tử hình hiệu quả hơn án tù chung thân. Quan trọng hơn, hiệu quả phòng chống tội phạm phụ thuộc vào tính nghiêm minh, minh bạch; và hiệu lực thi hành pháp luật, chứ không chỉ là mức độ nghiêm khắc của hình phạt.
Nhiều ý kiến ủng hộ, nhưng cần cân nhắc ở một số tội danh đặc biệt
Tại cuộc họp Hội đồng thẩm định dự án ngày 5/4; đại diện Văn phòng Chủ tịch nước và VKSND Tối cao bày tỏ sự đồng tình với chủ trương loại bỏ tử hình ở một số tội danh. Tuy nhiên, với các tội như vận chuyển trái phép chất ma túy, tham ô tài sản, nhận hối lộ; nhiều ý kiến cho rằng vẫn cần cân nhắc kỹ lưỡng vì liên quan trực tiếp đến cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh nhấn mạnh, việc bỏ hình phạt tử hình phải được đặt trên cơ sở đánh giá toàn diện; cả về lý luận và thực tiễn, đảm bảo vừa tuân thủ nguyên tắc pháp quyền; vừa không làm giảm hiệu lực răn đe và phòng ngừa tội phạm; đặc biệt là các tội có tính chất đặc biệt nghiêm trọng.