Năm 2025 là một cột mốc định hướng của thập niên khí hậu: Các cam kết xanh được nhiều quốc gia đưa ra nhằm ứng phó biến đổi khí hậu, song tiến độ thực hiện vẫn chậm và chưa bắt kịp mục tiêu giữ nhiệt độ toàn cầu ở mức an toàn.
- Trump ra lệnh điều quân đến Portland bảo vệ ICE
- Hỏa hoạn làm tê liệt dịch vụ số Hàn Quốc
- Cháo lươn Thanh Hóa – món ngon dân dã níu chân thực khách
Áp lực cột mốc 2025
Năm 2025 là thời hạn quan trọng khi các quốc gia phải nộp Kế hoạch khí hậu quốc gia (NDC) giai đoạn đến 2035 cho Ban Thư ký Công ước Liên hợp quốc về Biến đổi Khí hậu. Đây được coi là bước then chốt để kiểm soát mức phát thải và hướng tới mục tiêu chung của Thỏa thuận Paris.
Tuy nhiên, theo Viện Tài nguyên Thế giới (WRI), nếu các NDC được thực thi đầy đủ, mức nóng lên toàn cầu có thể được kéo xuống khoảng 2,6-2,8°C. Ngược lại, nếu chỉ dựa trên chính sách quốc gia hiện tại, kịch bản có thể nghiêm trọng hơn, với mức tăng khoảng 3,1°C vào cuối thế kỷ.
Tỷ lệ thực hiện còn quá thấp
Tính đến tháng 5/2025, các kế hoạch NDC mới chỉ bao phủ khoảng 1/4 tổng lượng phát thải toàn cầu. Ngay cả trong nhóm G20, vốn chiếm phần lớn phát thải, mới chỉ có 5 quốc gia nộp bản kế hoạch gồm Mỹ, Anh, Brazil, Canada và Nhật Bản. Như vậy, gần 90% các nền kinh tế lớn vẫn chậm trễ so với yêu cầu.
Khoảng cách này phản ánh sự thiếu đồng bộ giữa tuyên bố chính trị và hành động thực tế. Nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ, nguy cơ vượt khỏi ngưỡng an toàn 1,5°C ngày càng hiện hữu.
Sản xuất hóa thạch gia tăng và cam kết còn thiếu cụ thể
Một báo cáo quốc tế chỉ ra rằng sản lượng nhiên liệu hóa thạch dự kiến đến năm 2030 vẫn cao hơn nhiều so với mức cần thiết để giữ trái đất trong giới hạn nhiệt độ. Nhiều quốc gia tiếp tục mở rộng khai thác dầu mỏ, than đá, khí đốt, đi ngược lại xu hướng giảm phát thải.
Điều này đặt ra thách thức lớn cho mục tiêu chuyển dịch năng lượng công bằng và bền vững. Khi các nguồn năng lượng sạch chưa được phát triển kịp thời, sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch vẫn kéo dài.
Không ít bản NDC hiện nay vẫn chứa đựng nhiều điều khoản mập mờ, thiếu tính ràng buộc và chưa đưa ra lộ trình cụ thể. Sự thiếu minh bạch và cơ chế giám sát khiến các cam kết khí hậu khó tạo ra tác động thực chất.
Giới chuyên gia cho rằng, nếu các mục tiêu không đi kèm kế hoạch chi tiết, việc hiện thực hóa sẽ gặp nhiều trở ngại. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các quốc gia phát triển và đang phát triển còn khác biệt về nguồn lực và khả năng thích ứng.
Vai trò khu vực tư nhân
Trong khi chính phủ nhiều nước còn hạn chế công cụ như thuế cacbon, trợ cấp xanh hay quy định bắt buộc, khu vực tư nhân được xem là lực đẩy quan trọng thúc đẩy chuyển dịch xanh.
Nhiều doanh nghiệp đã chủ động đặt mục tiêu phát thải ròng bằng 0, đầu tư công nghệ sạch, và tham gia sáng kiến khí hậu toàn cầu. Nếu khu vực tư nhân đồng hành mạnh mẽ, khoảng trống từ chính sách nhà nước có thể được bù đắp phần nào.
Các phân tích đều chỉ ra rằng tốc độ hiện tại chưa đủ để đạt mục tiêu. Việc các quốc gia chậm trễ nộp NDC mới cho thấy khoảng cách ngày càng lớn giữa tham vọng và thực tế.
Để bảo vệ hành tinh, các cam kết xanh cần sớm được cụ thể hóa, đi kèm lộ trình minh bạch và cơ chế giám sát chặt chẽ. Đây là điều kiện tiên quyết để cộng đồng quốc tế giữ vững quyết tâm kiềm chế nhiệt độ toàn cầu ở ngưỡng an toàn.
Theo: Báo Đại Đoàn Kết