Công nghệ gieo mưa nhân tạo (cloud seeding) được kỳ vọng như giải pháp chống hạn hán và hỗ trợ an ninh nguồn nước. Nhưng sau hơn 80 năm phát triển, công nghệ này vẫn là tâm điểm tranh cãi giữa tham vọng kiểm soát tự nhiên và nỗi lo về hệ lụy môi trường.
- Lừa đảo đổi USD qua Telegram: Cảnh giác trước “bẫy” tài chính trên không gian mạng
- Trump có kế hoạch gì với “liên minh của những người sẵn sàng”?
- 14 nhóm học sinh, sinh viên được miễn học phí
“Làm mưa” – giấc mơ lâu đời của nhân loại
Từ thuở sơ khai, con người đã khao khát điều khiển mưa, bởi nước là yếu tố sống còn cho nông nghiệp và sự tồn vong của cộng đồng. Những nghi lễ cầu mưa, từ điệu nhảy của thổ dân châu Mỹ, lễ cầu đảo ở phương Đông đến sự thờ phụng thần Zeus ở Hy Lạp, đều phản ánh niềm tin rằng thời tiết gắn liền với ý chí siêu nhiên.
Khoa học hiện đại đã biến giấc mơ ấy thành khả năng có thật. Năm 1946, thí nghiệm rải đá khô vào mây của Vincent Schaefer đã mở ra kỷ nguyên “gieo mưa nhân tạo”. Trung Quốc cũng nổi tiếng với việc “điều chỉnh thời tiết” trong các sự kiện lớn, như Olympic Bắc Kinh 2008.
Hiệu quả: giữa khoa học và kỳ vọng
Các thử nghiệm cho thấy, cloud seeding có thể làm tăng lượng mưa, trong điều kiện thích hợp. Israel báo cáo tăng trưởng sản lượng nông nghiệp nhờ áp dụng công nghệ này. UAE triển khai hàng trăm chuyến bay gieo mưa mỗi năm để duy trì nguồn nước ngọt.
Tuy nhiên, mức tăng thường chỉ 10–20%. Con số này đủ hữu ích trong tình;huống khẩn cấp, nhưng chưa đủ để coi là giải pháp toàn cầu.
Tranh luận đạo đức và địa chính trị
Một vấn đề nhạy cảm là “chuyển mưa từ nơi này sang nơi khác”. Khi một quốc gia áp dụng cloud seeding, mưa có thể giảm ở khu vực lân cận, gây ra tranh chấp nguồn nước xuyên biên giới. Điều này đặt ra khía cạnh, chính trị và an ninh quốc tế.
Ngoài ra, việc đưa hóa chất vào bầu khí quyển; dấy lên câu hỏi đạo đức: Con người có quyền “điều chỉnh” tự nhiên đến mức nào? Nếu công nghệ này trở thành vũ khí hoặc công cụ chính trị, hậu quả sẽ ra sao?
Hệ lụy môi trường: “con dao hai lưỡi”
Bạc iodua (AgI) thường được dùng với liều lượng thấp, chưa có bằng chứng gây ô nhiễm nghiêm trọng, nhưng nguy cơ tích tụ lâu dài vẫn khiến giới khoa học lo ngại. Một số nhà nghiên cứu cảnh báo rằng, can thiệp cục bộ; có thể gây mất cân bằng khí hậu vùng.
Các tổ chức quốc tế vẫn tiếp tục tài trợ nghiên cứu cloud seeding, với mục tiêu:
- Tìm chất thay thế an toàn hơn.
- Nâng cao hiệu quả gieo mưa.
- Giảm chi phí triển khai.
Dù còn nhiều tranh cãi, cloud seeding cho thấy khát vọng không ngừng của con người: chế ngự tự nhiên để phục vụ cuộc sống. Nhưng liệu đây sẽ là giải pháp nhân đạo, cho khủng hoảng khí hậu, hay là “hộp Pandora” mở ra nhiều hệ quả khó lường?
Theo: Khai Mở