Giá lúa giảm sâu khiến nông dân đối mặt nguy cơ thua lỗ, trong khi các doanh nghiệp xuất khẩu gạo đang “kẹt vốn” do chậm hoàn thuế VAT. Tình trạng này đe dọa chuỗi cung ứng lúa gạo Việt Nam và ảnh hưởng đến vụ mùa Đông Xuân 2025–2026.
- Khi thảm họa xảy ra, mọi người đều cần được cứu trợ như nhau
- Không khí lạnh “lạ thường” tràn về: Hà Nội rét sớm giữa tháng 10
- Ca sĩ Siu Black nhập viện cấp cứu, tình trạng nguy kịch vì suy thận và tràn dịch màng tim – phổi
Giá lúa giảm mạnh, xuất khẩu gặp khó
Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), đến ngày 15/10/2025, Việt Nam đã xuất khẩu hơn 7 triệu tấn gạo, trị giá trên 3,58 tỷ USD. Dự kiến cả năm có thể đạt mốc 8 triệu tấn, giúp Việt Nam giữ vị trí thứ hai thế giới về xuất khẩu gạo, chỉ sau Ấn Độ.
Tuy nhiên, khối lượng xuất khẩu này giảm khoảng 1 triệu tấn so với năm 2024, trong khi giá lúa giảm sâu xuống mức thấp nhất nhiều năm. Hiện lúa IR50404 tại đồng bằng sông Cửu Long chỉ còn quanh 5.000 đồng/kg, khiến lợi nhuận nông dân giảm đáng kể.
Nguyên nhân chính là Philippines – thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam – tạm ngừng nhập khẩu, chưa có thời hạn mở lại. Cùng lúc, Indonesia và Ấn Độ tăng cường sản xuất trong nước, làm giảm nhu cầu mua gạo Việt Nam và đẩy giá toàn thị trường đi xuống.
Doanh nghiệp gạo thiếu vốn, nông dân lo “được mùa mất giá”
Trong khi giá lúa giảm, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo lại đối diện khó khăn tài chính do chậm hoàn thuế VAT. Theo phản ánh của VFA, đến nay chưa doanh nghiệp nào trong số hội viên được hoàn thuế, khiến dòng tiền bị “đóng băng”.
Việc vốn bị kẹt khiến doanh nghiệp không đủ nguồn lực thu mua lúa gạo từ nông dân, làm tăng nguy cơ “được mùa mất giá”. Nhiều đơn vị phải thu hẹp quy mô, giảm lượng hàng dự trữ vì không thể tiếp cận tín dụng kịp thời.
Ngoài ra, giá gạo xuất khẩu giảm trong khi chi phí logistics, vận chuyển, bao bì và kiểm định vẫn ở mức cao, khiến lợi nhuận các doanh nghiệp ngày càng thu hẹp.
Cơ hội mở rộng thị trường nhưng cần chính sách hỗ trợ
Dù thị trường truyền thống gặp khó, Việt Nam vẫn có cơ hội mở rộng sang các khu vực mới. Nhiều nước châu Phi như Ghana và Senegal tăng mạnh nhập khẩu gạo Việt Nam. Một số thị trường cao cấp như Nhật Bản, Hàn Quốc và châu Âu vẫn ghi nhận nhu cầu ổn định đối với gạo thơm, gạo đặc sản như ST25, ST24.
Tuy nhiên, để tận dụng cơ hội này, các doanh nghiệp cần được hỗ trợ về vốn, thuế và tín dụng. Các chuyên gia cho rằng Chính phủ nên đẩy nhanh tiến trình hoàn thuế VAT, đồng thời mở rộng các chương trình hợp tác G2G (chính phủ – chính phủ) để duy trì thị trường xuất khẩu ổn định.
Bên cạnh đó, việc nâng cao chất lượng sản xuất, xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam và đa dạng hóa thị trường là yếu tố then chốt giúp ngành gạo phát triển bền vững.
Nếu tình trạng giá lúa giảm sâu kéo dài và doanh nghiệp tiếp tục thiếu vốn, chuỗi sản xuất lúa gạo có thể bị đứt gãy. Nông dân sẽ giảm đầu tư cho vụ mùa kế tiếp, khiến năng suất và chất lượng gạo sụt giảm.
Các chuyên gia cảnh báo, vụ Đông Xuân 2025–2026 sẽ cực kỳ khó khăn nếu không có giải pháp tháo gỡ kịp thời. Việc Chính phủ, ngân hàng và doanh nghiệp phối hợp sớm là yếu tố quyết định giúp ổn định thị trường, bảo đảm thu nhập cho nông dân và duy trì đà xuất khẩu.
Theo: Dân Trí