Từ năm 2026, mọi hành vi cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân để phục vụ mục đích vi phạm pháp luật sẽ bị nghiêm cấm. Người vi phạm có thể bị xử lý hình sự, kể cả khi chính mình không trực tiếp phạm tội. Đây là nội dung nổi bật trong Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân – văn bản luật đầu tiên tại Việt Nam bảo vệ quyền riêng tư công dân một cách toàn diện.
- 4 điều cổ nhân dạy: Giữ miệng, giữ phúc, sống an yên
- Phân biệt đột quỵ và đột tử do tim: Dấu hiệu khác nhau ra sao?
- Cảnh báo lừa đảo phí làm thẻ hiến tạng
Luật hóa việc bảo vệ dữ liệu cá nhân
Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân được Quốc hội thông qua ngày 26/6/2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Đây là dấu mốc pháp lý quan trọng, đánh dấu lần đầu tiên Việt Nam có luật riêng điều chỉnh toàn diện về dữ liệu cá nhân, thay thế cho các quy định rải rác trước đây trong Nghị định 13/2023.
So với quy định cũ, luật mở rộng phạm vi điều chỉnh, bổ sung các biện pháp bảo vệ dữ liệu trong các lĩnh vực quan trọng như lao động, ngân hàng, mạng xã hội, bảo hiểm, truyền thông…
Ba hành vi nghiêm cấm liên quan dữ liệu cá nhân
Luật mới quy định ba nhóm hành vi bị cấm tuyệt đối:
- Sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân của người khác.
- Cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình để thực hiện hành vi trái pháp luật.
- Mua bán, chiếm đoạt, làm lộ hoặc làm mất dữ liệu cá nhân.
Đây là nền tảng để các cơ quan chức năng áp dụng biện pháp xử phạt hành chính hoặc hình sự tùy mức độ vi phạm.
Dữ liệu cá nhân bị bán công khai với giá rẻ mạt
Thực trạng mua bán dữ liệu cá nhân đã trở thành vấn nạn. Nhiều đường dây rao bán thông tin cá nhân trên mạng xã hội với giá chỉ 1.000 đồng/mục. Trong vụ án Công an Huế triệt phá năm 2022, một nhóm 5 thanh niên mua bán tới 10.000 dữ liệu mỗi ngày, tổng cộng 6,2 triệu dữ liệu trong 14 tháng, thu lợi 720 triệu đồng.
Hậu quả là hàng loạt người dân trở thành nạn nhân của lừa đảo, bị xâm phạm quyền riêng tư và tài chính.
“Cho mượn” tài khoản – cái giá không chỉ là tiền
Một hình thức tiếp tay khác là cho mượn hoặc bán giấy tờ tùy thân để mở tài khoản ngân hàng, phục vụ cho đường dây lừa đảo, rửa tiền.
Tại Đồng Tháp, một người đàn ông cùng con rể bán ba tài khoản ngân hàng với giá 9 triệu đồng cho nhóm tội phạm, sau đó bị công an xử phạt 127,5 triệu đồng.
Tuy nhiên, trong trường hợp người cho mượn biết rõ mục đích phạm tội nhưng vẫn tiếp tay, mức phạt sẽ không chỉ dừng lại ở hành chính mà có thể bị truy tố hình sự.
Tiền án vì tiếp tay dùng dữ liệu cá nhân để lừa đảo
Tháng 12/2020, TAND Hà Nội xét xử ba thanh niên bán 12 tài khoản ngân hàng cho người nước ngoài. Biết rõ tài khoản sẽ dùng để rút tiền lừa đảo, họ vẫn làm để nhận 2 triệu đồng mỗi tài khoản. Nhóm này bị kết án từ 7 đến 13 năm tù vì tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Điều này cho thấy, ngay cả khi không trực tiếp thực hiện hành vi lừa đảo, việc tiếp tay qua cung cấp dữ liệu cá nhân cũng bị xem là đồng phạm nếu có đủ căn cứ chứng minh.
Trẻ em cũng có quyền với dữ liệu cá nhân
Luật mới cũng quy định rõ việc bảo vệ dữ liệu cá nhân cho các đối tượng yếu thế như trẻ em, người mất năng lực hành vi dân sự, người gặp khó khăn trong nhận thức.
Với trẻ từ 7 tuổi trở lên, việc công bố thông tin đời tư phải được sự đồng ý của cả trẻ và người đại diện theo pháp luật – một điểm mới đáng chú ý so với Nghị định 13/2023.
Mức phạt vi phạm dữ liệu cá nhân lên tới hàng tỷ đồng
Tuỳ mức độ vi phạm, cá nhân và tổ chức có thể chịu các hình phạt sau:
- Phạt hành chính đến 3 tỷ đồng đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng.
- Phạt tới 10 lần số tiền thu lợi bất chính nếu liên quan đến mua bán dữ liệu cá nhân.
- Phạt đến 5% doanh thu năm trước nếu vi phạm quy định về chuyển dữ liệu ra nước ngoài.
Dữ liệu cá nhân cần được bảo vệ nghiêm ngặt
Luật quy định dữ liệu cá nhân chỉ được công khai khi:
- Có mục đích cụ thể, hợp pháp
- Đúng phạm vi, đúng mục tiêu sử dụng
- Có sự đồng ý của người sở hữu dữ liệu, trừ các trường hợp đặc biệt như phục vụ hoạt động công quyền, phòng chống tội phạm, hoặc tình huống khẩn cấp.
Dữ liệu cá nhân không còn là thứ có thể dễ dàng chia sẻ, bán mua hay “cho mượn”. Với Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân có hiệu lực từ năm 2026, người dân cần cẩn trọng tuyệt đối khi xử lý thông tin cá nhân của mình hoặc người khác. Mọi hành vi tiếp tay dù gián tiếp, nếu gây hậu quả pháp lý, đều có thể bị xử lý hình sự.
Theo: VNexpress