Tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam không chỉ mở ra một trục vận tải mới mà còn đặt ngành đường sắt Việt Nam trước yêu cầu tái cấu trúc toàn diện. Ở góc độ kinh tế – hạ tầng, đây là dự án có sức lan tỏa lớn, buộc hệ thống quản trị, nhân lực và công nghệ phải chuyển động đồng bộ để đáp ứng chuẩn mực của một ngành vận tải hiện đại
- Thái Lan – Campuchia ngừng bắn: Malaysia hoan nghênh, chuẩn bị gặp ba bên tại Trung Quốc
- Động đất Đài Loan rung chuyển hơn 10 địa phương, Nhật Bản phát cảnh báo sóng thần
- AI thành môn học bắt buộc ở cấp phổ thông Trung Quốc: Bước đi chiến lược cho giáo dục tương lai
Tái cơ cấu như một điều kiện tham gia cuộc chơi mới
Tại hội nghị triển khai nhiệm vụ năm 2026 của Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) ngày 28/12, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nhấn mạnh yêu cầu tái cơ cấu mạnh mẽ để đưa đường sắt trở lại vai trò trụ cột trong hệ thống giao thông vận tải. Theo ông, việc hoàn thiện Đề án cơ cấu lại VNR giai đoạn 2026–2030, tầm nhìn đến năm 2035 mang ý nghĩa quyết định, không chỉ để tinh gọn bộ máy mà còn nhằm chuyển đổi mô hình hoạt động theo hướng tập đoàn.
Cách tiếp cận này được xem là nền tảng để ngành đường sắt có thể tham gia sâu vào các dự án mới ngay từ giai đoạn đầu tư, đặc biệt là các tuyến hiện đại và tốc độ cao. Song song với tái cơ cấu tổ chức, Bộ Tài chính đang phối hợp với các bộ, ngành liên quan xây dựng cơ chế tài chính đặc thù, nâng cao năng lực quản trị và hiệu quả sử dụng tài sản nhà nước tại doanh nghiệp.
Trong chiến lược phát triển hệ thống giao thông vận tải đồng bộ hướng tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV, đường sắt được xác định là lĩnh vực trọng tâm. Việc chuẩn bị sớm các điều kiện quản lý, vận hành và tiếp nhận dự án mới được coi là yếu tố then chốt để tránh tình trạng “lỡ nhịp” đầu tư.
Nền tảng tài chính và dư địa tăng trưởng
Ở góc độ doanh nghiệp, kết quả kinh doanh năm 2025 được xem là điểm tựa quan trọng cho giai đoạn chuyển mình. Theo Tổng Giám đốc VNR Hoàng Gia Khánh, dù chịu tác động lớn từ thiên tai và mưa lũ, hoạt động sản xuất kinh doanh của ngành vẫn duy trì tăng trưởng. Doanh thu hợp nhất ước đạt hơn 10.700 tỷ đồng, tăng khoảng 10% so với cùng kỳ; lợi nhuận đạt 139 tỷ đồng.
Những con số này cho thấy dư địa cải thiện hiệu quả vẫn còn, song đồng thời cũng đặt ra yêu cầu nâng cấp năng lực quản trị khi ngành bước vào chu kỳ đầu tư mới, với quy mô và độ phức tạp cao hơn nhiều so với trước đây.
Đường sắt tốc độ cao và yêu cầu đổi mới toàn diện
Theo lãnh đạo VNR, các dự án đường sắt trong giai đoạn tới có hàm lượng công nghệ cao và đòi hỏi chuẩn mực quản trị mới. Nếu không sớm chuẩn hóa nguồn lực và sắp xếp lại tổ chức, ngành đường sắt sẽ khó tham gia sâu vào chuỗi giá trị của các dự án lớn. Trong bối cảnh đó, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam được đánh giá là cú hích mang tính tái định hình toàn ngành.
Việc Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư cùng với chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ được coi là “thời cơ lịch sử”, tạo điều kiện để đường sắt Việt Nam từng bước thoát khỏi mô hình khai thác truyền thống, hướng tới vận tải tốc độ cao, thân thiện môi trường và gắn với chuyển đổi số.
Ngay từ đầu năm 2026, VNR dự kiến tập trung cho giai đoạn “chuẩn bị mềm”, bao gồm hoàn thiện thể chế, sắp xếp tổ chức và đào tạo nhân lực. Mục tiêu là sẵn sàng tham gia xây dựng, quản lý, vận hành và bảo trì tuyến đường sắt tốc độ cao khi dự án chính thức triển khai. Doanh nghiệp cũng phối hợp với Bộ Xây dựng hoàn thiện các cơ chế đặc thù, xây dựng lộ trình tiếp nhận công nghệ và đào tạo nhân lực theo tiêu chuẩn quốc tế.
Hình thành hệ sinh thái hạ tầng đường sắt
Không dừng lại ở tuyến tốc độ cao Bắc – Nam, năm 2026 còn được xem là giai đoạn tăng tốc của nhiều dự án đường sắt quan trọng khác, trong đó có tuyến Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng vừa khởi công. Tuyến này được kỳ vọng trở thành trục vận tải chiến lược, kết nối các hành lang kinh tế, logistics và liên vận quốc tế.
Để đón đầu các dự án mới, VNR đang triển khai đề án tái cơ cấu theo mô hình tập đoàn, hướng tới hình thành hệ sinh thái đồng bộ từ vận tải, quản lý hạ tầng đến công nghiệp đường sắt, đào tạo và chuyển giao công nghệ. Dự án xây dựng Tổ hợp công nghiệp đường sắt được xác định là nền tảng để từng bước làm chủ công nghệ, giảm phụ thuộc nhập khẩu trong dài hạn.
“Nếu năm 2025 là giai đoạn làm nền, thì năm 2026 sẽ là năm vào guồng của chu kỳ phát triển mới”, lãnh đạo VNR nhận định. Ở góc nhìn kinh tế – hạ tầng, quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp song hành với đầu tư các dự án chiến lược cho thấy quyết tâm đưa đường sắt trở lại vị trí trung tâm trong hệ thống giao thông quốc gia, hướng tới một ngành vận tải hiện đại, bền vững và hội nhập sâu hơn
Theo: Báo Tiền Phong