Mỗi năm, Việt Nam ghi nhận hơn 182.000 ca ung thư mới, trong đó gần 60% tử vong. Nhưng có ai từng tự hỏi: trong số ấy, bao nhiêu người là nạn nhân của thực phẩm bẩn, thuốc giả – những thứ đang âm thầm giết người mỗi ngày? Khi tội sản xuất hàng giả ngày càng gia tăng, đã đến lúc phải nhìn nhận đúng bản chất và xử lý hình sự nghiêm khắc.
- Phát hiện 10.000 lọ nước hoa giả Chanel, Bvlgari, YSL tại TP HCM
- Ai tiếp tay cho hàng giả? – Nhận diện mắt xích tiếp tay cho ngành sản xuất độc hại
- Hàng loạt thỏi son bị bỏ lại ven đường Hà Nội, người dân ùn ùn nhặt về dùng
Một tội ác âm thầm – Hàng giả đang giết người mỗi ngày
Hàng giả không chỉ khiến người dân mất tiền oan, mà còn đe dọa trực tiếp tính mạng. Một viên thuốc giảm đau giả có thể dẫn đến suy gan, một loại thực phẩm chức năng không kiểm soát có thể gây ngộ độc, thậm chí tử vong.
Đại biểu Lê Hữu Trí (Kiên Giang) từng nhấn mạnh: “Sản xuất thực phẩm, thuốc giả là giết người gián tiếp và kéo dài.” Đại biểu Phạm Khánh Phong Lan cho rằng: “Hành vi này xứng đáng bị xử lý hình sự, thậm chí tử hình trong trường hợp gây hậu quả nghiêm trọng.” Nhiều đại biểu khác cũng đồng thuận cần xem hành vi này tương đương với tội giết người – bởi bản chất là đầu độc xã hội một cách có hệ thống.
Không chỉ là sinh mạng, tội sản xuất hàng giả còn làm xói mòn niềm tin vào ngành y, vào sản phẩm nội địa, gây tổn hại lâu dài đến phát triển kinh tế và đạo đức xã hội.
Gánh nặng nhiều tầng – Khi toàn xã hội cùng phải trả giá
Tội sản xuất hàng giả không chỉ gây tổn thất cho người dùng trực tiếp, mà còn khiến hệ thống y tế chịu áp lực lớn: từ chi phí khám chữa bệnh đến xử lý các biến chứng dài hạn. Trẻ em uống sữa giả có thể bị suy dinh dưỡng, bệnh nhân ung thư dùng thuốc giả mất đi cơ hội sống.
Doanh nghiệp chân chính cũng chịu thiệt hại lớn: chi phí chống giả, mất thị phần, uy tín bị ảnh hưởng. Khi người tiêu dùng mất lòng tin, không ai có thể thực sự hưởng lợi, kể cả người làm thật.
Con số “biết nói” – Tội phạm sản xuất hàng giả đang gia tăng
Theo số liệu từ Tổng cục Quản lý thị trường; năm 2024 ghi nhận hơn 13.000 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả; trong đó có trên 2.000 vụ là sản xuất hàng giả – tăng gần 30% so với năm 2023. Đặc biệt, riêng lĩnh vực thực phẩm, thuốc và thực phẩm chức năng chiếm tới 34% tổng số vụ – tăng hơn 50% chỉ trong vòng ba năm.
Riêng trong quý IV/2024, số vụ vi phạm về hàng giả liên quan đến mỹ phẩm, thuốc và thực phẩm chức năng đã tăng 20% so với quý III. Các vụ việc không còn xuất hiện ở những cơ sở nhỏ lẻ mà lan rộng đến cả hệ thống phân phối qua thương mại điện tử, với tem nhãn giả được làm tinh vi đến mức khó phân biệt.
Sự gia tăng này cho thấy hành vi sản xuất hàng giả đang trở thành một “ngành công nghiệp ngầm” có tổ chức, có lợi nhuận lớn, và nếu không bị xử lý hình sự kịp thời, sẽ tiếp tục gây hậu quả nghiêm trọng trên diện rộng.
Sản xuất hàng giả – Vì sao hành vi này ngày càng liều lĩnh?
Nguyên nhân gốc rễ là lòng tham lợi nhuận. Chỉ cần một xưởng nhỏ; vài công thức pha chế rẻ tiền; các đối tượng có thể làm ra hàng nghìn sản phẩm giả mạo thương hiệu lớn mà chi phí đầu vào cực thấp. Một viên thuốc giả có giá thành chưa đến 1.000 đồng, nhưng bán ra với giá 30.000 đồng. Một lọ mỹ phẩm trộn hóa chất độc hại có thể mang lại lợi nhuận gấp 10 lần.
Khi bị phát hiện, mức xử phạt hành chính dù cao vẫn không đủ răn đe. Nhiều cơ sở thậm chí tính sẵn “phí nộp phạt” như một phần chi phí vận hành.
Chế tài chưa đủ – Cần xử lý hình sự để răn đe
Pháp luật hiện hành quy định mức xử phạt hành chính lên tới hàng trăm triệu đồng. Tuy nhiên, trong bối cảnh lợi nhuận từ hàng giả có thể lên đến hàng chục tỷ đồng; mức phạt này không khác gì “tiền lẻ”. Các đối tượng sẵn sàng chấp nhận rủi ro, và tiếp tục sản xuất sau khi bị xử lý.
Dự thảo sửa đổi Bộ luật Hình sự đang đề xuất đưa tội sản xuất; buôn bán hàng giả – đặc biệt là thuốc – vào nhóm tội đặc biệt nghiêm trọng; có thể bị tuyên án chung thân hoặc tử hình. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy pháp luật đang siết chặt; và định vị đúng bản chất nguy hiểm của hành vi này.
Đánh thức lương tri – Chọn đạo đức hay chọn lợi nhuận?
Xử lý hình sự là điều bắt buộc; nhưng bên cạnh pháp luật, xã hội cần đánh thức phần lương thiện trong mỗi người. Tội sản xuất hàng giả là một cú phản bội đạo đức kinh doanh và đạo lý làm người. Khi một viên thuốc giả hay một hộp sữa kém chất lượng có thể đánh đổi bằng sinh mạng; thì mỗi hành vi làm giả; bán hàng giả; quảng bá hàng giả chính là lựa chọn giữa lương tâm và lợi nhuận.
Đây là cơ hội để xã hội nhìn lại: không chỉ là lúc nghiêm trị cái sai; mà là lúc đánh thức phần tử tế còn lại. Đạo đức làm người và đạo đức kinh doanh cần được đặt trở lại vị trí trung tâm; bởi nếu không; không một hệ thống luật pháp nào đủ để bảo vệ con người trước sự trỗi dậy của lòng tham.