Thanh Hóa, giữa hàng chục mỏ được cấp phép, chỉ duy nhất một mỏ cát xây dựng còn hoạt động; khiến nguồn cung tê liệt, giá vật liệu tăng vọt.Hàng loạt công trình đứng trước nguy cơ đình trệ.
- Doanh nghiệp Việt Nam hạ thủy thành công trạm biến áp ngoài khơi gần 4.000 tấn – Khẳng định năng lực công nghiệp nội địa
- Cà Mau: Nổ bình gas mini trong bữa tiệc giỗ, 8 người bị bỏng phải nhập viện
- Lạng Sơn sơ tán khẩn trong đêm, cứu hàng trăm người khỏi biển nước
Nguồn tài nguyên dồi dào nhưng khai thác kém hiệu quả
Theo quy hoạch của Chính phủ, Thanh Hóa hiện có 124 khu vực mỏ cát xây dựng với tổng diện tích trên 570 ha; trữ lượng ước tính khoảng 18 triệu m³. Sau khi được cập nhật, quy hoạch bổ sung thêm 13 mỏ mới; nâng tổng trữ lượng lên đến 26 triệu m³.
Tuy nhiên, trong số 28 giấy phép khai thác hiện còn hiệu lực; chỉ duy nhất mỏ số 50 tại xã Yên Trường, huyện Yên Định đang được khai thác; với sản lượng chưa tới 15.000 m³/năm – chiếm chưa đầy 2% công suất toàn tỉnh.
Các mỏ còn lại đang rơi vào tình trạng “đóng băng”: 5 mỏ chưa hoàn tất thủ tục pháp lý, 4 mỏ chờ nâng cấp hạ tầng, 18 mỏ đủ điều kiện nhưng doanh nghiệp không hoạt động do thiếu thiết bị đạt chuẩn.
Công trình chậm tiến độ
Do nguồn cung hạn chế, giá cát tại Thanh Hóa đã tăng gấp 2–2,5 lần, vượt xa mặt bằng chung các tỉnh lân cận. Điều này khiến nhà thầu, phải mua vật liệu với chi phí cao trong khi giá xuất hóa đơn lại thấp; dẫn đến rủi ro về thuế và chênh lệch thu chi.
Tình trạng khan hiếm kéo dài, gây đình trệ cho nhiều dự án trọng điểm như; đường giao thông liên huyện, khu dân cư mới, dự án thủy lợi và hệ thống cấp thoát nước. Nhiều công trình buộc phải giãn tiến độ hoặc tạm dừng thi công; ảnh hưởng lớn đến chỉ tiêu phát triển hạ tầng và giải ngân vốn đầu tư công.
Nguy cơ thiếu hụt hơn 23 triệu m³ cát đến 2030
Theo dự báo, từ nay đến năm 2030, Thanh Hóa cần khoảng 33 triệu m³ cát xây dựng. Trong khi đó, năng lực khai thác hiện tại chỉ đáp ứng khoảng 17% nhu cầu cho riêng năm 2025. Tính toán cho thấy tỉnh đang đứng trước nguy cơ thiếu hụt đến 23,44 triệu m³ trong vòng 6 năm tới.
Nếu không có biện pháp xử lý kịp thời, bài toán thiếu cát sẽ kéo theo nhiều hệ lụy kinh tế; ảnh hưởng đến hàng trăm công trình lớn nhỏ trong toàn tỉnh; từ công trình dân sinh đến hạ tầng công nghiệp.
Hệ lụy môi trường và xã hội đáng báo động
Bên cạnh khó khăn về nguồn cung, hoạt động khai thác cát không kiểm soát còn gây ra xói mòn lòng sông, sạt lở bãi bồi, ảnh hưởng trực tiếp đến đê điều và sản xuất nông nghiệp ven sông.
Tại nhiều địa phương như Vĩnh Lộc, Thiệu Hóa, Cẩm Thủy…, hiện tượng xâm lấn đất canh tác và hư hỏng cơ sở hạ tầng đang diễn ra nghiêm trọng. Nhiều thiết bị khai thác và phương tiện vận chuyển chưa đạt chuẩn; gây hỏng hóc đường giao thông, đe dọa công trình phòng chống thiên tai.
Giải pháp “luồng xanh” và tái cấu trúc quản lý
Trước thực trạng này, UBND tỉnh Thanh Hóa đang khẩn trương rà soát lại toàn bộ quy hoạch khoáng sản; đồng thời tích hợp vào Quy hoạch tỉnh để quản lý chặt chẽ hơn. Một số giải pháp đang được triển khai:
- Rút ngắn 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính liên quan đến khai thác khoáng sản.
- Tổ chức đấu giá công khai, minh bạch quyền khai thác mỏ để tránh độc quyền.
- Ưu tiên mỏ gần công trình nhằm giảm chi phí vận chuyển, tăng hiệu quả đầu tư.
- Tạm ngừng hoặc không cấp phép mỏ có nguy cơ ảnh hưởng đến đê điều, khu dân cư.
- Tăng cường hậu kiểm, công khai dữ liệu về giá bán, sản lượng, danh sách mỏ khai thác.
Ngoài ra, địa phương cũng thực hiện nghiêm Công điện số 85/CĐ-TTg ngày 10/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ về bình ổn thị trường vật liệu xây dựng, coi đây là giải pháp then chốt để tháo gỡ nút thắt
Bài toán khan hiếm cát xây dựng tại Thanh Hóa, là lời cảnh báo cho nhiều địa phương khác; về công tác quy hoạch và khai thác tài nguyên bền vững. Trong bối cảnh nguồn lực đầu tư công cần được giải ngân nhanh và hiệu quả; việc đảm bảo nguồn cung vật liệu ổn định; sẽ là yếu tố then chốt quyết định sự thành công của hàng loạt dự án hạ tầng, đô thị và công nghiệp.
Theo:tcdt.vneconomy