Sáu tháng đầu năm 2025, nguồn thu ngân sách từ tiền sử dụng đất ghi nhận mức tăng chưa từng có, đóng vai trò quan trọng trong bức tranh tài khóa quốc gia. Tuy nhiên, đằng sau con số tăng trưởng ấn tượng là những cảnh báo về áp lực dài hạn lên thị trường bất động sản và sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
- Vì sao Hà Nội và miền Bắc mưa giông mạnh dù bão Wipha chưa đổ bộ?
- Vụ va chạm nghiêm trọng ở Hà Nội: Hai bé nhỏ đang được theo dõi sát tại bệnh viện
- Hỗ trợ 5 triệu đồng mỗi tháng: Chính sách mới cho người làm chuyển đổi số, an toàn thông tin từ 15/8/2025
Nguồn thu từ đất “bùng nổ” tại nhiều địa phương
Theo Bộ Tài chính, tổng thu ngân sách nhà nước trong nửa đầu năm 2025 đạt khoảng 1,18 triệu tỷ đồng, tăng 34% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, khoản thu từ đất đai, đặc biệt là tiền sử dụng đất, ghi nhận mức tăng “phi mã”, đạt gần 198.300 tỷ đồng – tăng hơn 105% so với cùng kỳ 2024.
Riêng Hà Nội thu về trên 86.700 tỷ đồng từ nhà và đất, trong đó tiền sử dụng đất chiếm đến 74.000 tỷ đồng, tăng hơn 600% so với cùng kỳ. TP. HCM cũng chứng kiến đột phá với hơn 52.000 tỷ đồng thu từ 9 dự án – vượt xa mức trung bình 20.000 tỷ đồng/năm của các năm trước.
Luật Đất đai 2024 – cú huých pháp lý gỡ “nút thắt” tài chính
Giới chuyên gia cho rằng, nguyên nhân chính khiến thu ngân sách từ đất đai tăng vọt là nhờ những đột phá trong chính sách đất đai. Việc Luật Đất đai 2024 và các nghị định hướng dẫn được ban hành đã tháo gỡ tình trạng đình trệ trong việc xác định giá đất, giúp hàng loạt dự án hoàn tất nghĩa vụ tài chính.
TS. Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nhận định: “Việc điều hành linh hoạt cùng các nghị quyết như 170/2024/QH15, 171/2024/QH15… đã khơi thông dòng tiền cho doanh nghiệp, tạo động lực tăng thu ngân sách từ đất”.
Bên cạnh đó, bảng giá đất mới tại nhiều địa phương tăng mạnh, thậm chí gấp nhiều lần so với trước, đã khiến số tiền sử dụng đất doanh nghiệp phải nộp tăng tương ứng – theo ông Nguyễn Quốc Khánh, Phó Chủ tịch Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam.
Áp lực kép với thị trường và nhà đầu tư
Dù mang lại nguồn thu lớn, nhưng việc thu ngân sách từ tiền sử dụng đất tăng quá nhanh đang khiến thị trường bất động sản đối mặt với “áp lực kép”. Giá đất tăng kéo theo chi phí đầu vào dự án leo thang, đẩy giá nhà tăng, ảnh hưởng đến khả năng tiếp cận của người dân và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Theo TS. Đính, sự bùng nổ nguồn cung sau tháo gỡ pháp lý có thể dẫn đến cạnh tranh khốc liệt giữa các doanh nghiệp, đặc biệt gây bất lợi cho những đơn vị có năng lực tài chính yếu, khó thích nghi.
Ngoài ra, tỷ trọng thu ngân sách phụ thuộc quá lớn vào đất đai còn cho thấy sự thiếu bền vững. Nếu đợt thu này chỉ là hệ quả từ việc “xả hàng tồn” sau thời gian dài tắc nghẽn, thì khó có khả năng duy trì trong những năm tiếp theo.
Cần chiến lược điều tiết dài hạn và linh hoạt
Tại hội nghị đánh giá 3 năm thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW và 1 năm thi hành Luật Đất đai 2024, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu tiếp tục hoàn thiện chính sách quản lý đất đai, bao gồm quy hoạch, giao đất, giá đất và vấn đề liên quan đến yếu tố nước ngoài.
Ông Nguyễn Quốc Khánh đề xuất 4 nhóm giải pháp điều tiết thị trường:
- Gỡ vướng pháp lý, minh bạch quy hoạch để doanh nghiệp dễ tiếp cận đất;
- Giảm lãi suất cho vay mua nhà, nhất là với người thu nhập thấp;
- Khuyến khích phát triển quỹ tín thác bất động sản thay vì phụ thuộc tín dụng;
- Ổn định giá vật liệu xây dựng để giảm chi phí đầu tư.
Cùng với đó, các chuyên gia đề xuất cần chuyển trọng tâm từ thu tiền sử dụng đất sang các sắc thuế ổn định hơn như thuế tài sản, thuế chuyển nhượng bất động sản và thuế lũy tiến với người sở hữu nhiều nhà đất.
“Chìa khóa” là dữ liệu, quy hoạch và chính sách đồng bộ
Về dài hạn, TS. Đính cho rằng, bài toán cốt lõi nằm ở quy hoạch và dữ liệu thị trường. Việc cấp phép dự án cần dựa vào năng lực hấp thụ thực tế, thay vì theo phong trào.
Ông cũng nhấn mạnh vai trò của Trung tâm giao dịch bất động sản nhà nước trong việc cung cấp thông tin minh bạch, tạo nền tảng cho các chính sách điều tiết giá đất phát huy hiệu quả.
Kết luận: Tăng thu không bằng tăng bền vững
Tăng thu ngân sách từ đất đai là tín hiệu tích cực, nhưng chỉ thực sự ý nghĩa khi đi kèm với chiến lược phát triển thị trường bất động sản lành mạnh, cân bằng lợi ích giữa nhà nước, doanh nghiệp và người dân.
Như ông Nguyễn Thế Điệp – Phó Chủ tịch CLB Bất động sản Hà Nội – cảnh báo: “Giá nhà, giá đất tăng theo chi phí đầu vào là tất yếu. Vấn đề không phải là neo giá, mà là xây dựng chính sách để người thu nhập thấp vẫn tiếp cận được nhà ở thông qua chương trình an sinh phù hợp”.
Theo: VNfinance