Trump thể hiện sự dè dặt với việc hỗ trợ trực tiếp Ukraine và khó có khả năng ông sẽ cam kết những bảo đảm an ninh mạnh mẽ cho Kiev trong trường hợp xảy ra xung đột mới.
- Ngành giáo dục TP.HCM không nhận hoa khai giảng, quyên góp ủng hộ quỹ khuyến học và đồng bào bão lụt
- Nước Mỹ cần lấp đầy nhiều vị trí việc làm trong ngành tàu chiến và bán dẫn để vượt qua Trung Quốc
- Bắt nhóm cho vay lãi suất 644%/năm thu lợi khủng
Châu Âu thúc đẩy bảo đảm an ninh cho Ukraine, Trump vẫn dè dặt
Tại Paris trong ngày 4 tháng 9 đã diễn ra phiên họp của một nhóm được gọi là “liên minh các quốc gia sẵn sàng”, gồm nhiều nước châu Âu, với mục tiêu bàn thảo về các cam kết bảo đảm an ninh cho Ukraine sau khi chiến sự kết thúc. Sự kiện có sự tham dự của Tổng thống Volodymyr Zelensky, cùng với đặc phái viên của Tổng thống Donald Trump – ông Witkoff, người đã có cuộc trao đổi riêng với Bộ trưởng Quốc phòng Rustem Umerov và Chánh văn phòng Tổng thống Andriy Yermak. Tuần trước, tại New York, Witkoff cũng từng gặp Yermak, nhưng nội dung cụ thể của cuộc nói chuyện không được tiết lộ.
Ngay trước phiên họp, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuyên bố rằng các nước trong liên minh dự kiến hoàn tất bản dự thảo về bảo đảm an ninh cho Ukraine. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết các bảo đảm này xoay quanh ba trụ cột: biến Ukraine thành một “con nhím thép” chống lại mọi mối đe dọa, triển khai lực lượng đa quốc gia với sự hỗ trợ của Mỹ, và củng cố thế phòng thủ chung của châu Âu.
Sau cuộc họp, Tổng thống Trump đã có một cuộc hội nghị trực tuyến với các lãnh đạo liên minh cũng như với Zelensky. Trong cuộc họp báo sau đó, Tổng thống Ukraine nhấn mạnh rằng một quân đội mạnh mẽ sẽ là yếu tố then chốt của an ninh quốc gia. Ông cho biết kế hoạch bao gồm cung cấp thêm vũ khí, tài chính cho sản xuất quân sự trong nước, nhưng cũng thừa nhận năng lực công nghiệp quốc phòng châu Âu hiện nay còn hạn chế. Zelensky nói thêm rằng một trong những bảo đảm khác sẽ là việc Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu.
Ông cũng hé lộ việc thảo luận về khả năng triển khai lực lượng nước ngoài trên lãnh thổ Ukraine: “Chúng tôi đã thống nhất về sự hiện diện, không thể công bố con số, nhưng sẽ có mặt dưới nhiều hình thức khác nhau”. Trong khi đó, Tổng thống Macron cho biết đã có 26 quốc gia bày tỏ sẵn sàng điều quân hoặc hỗ trợ tài chính nhằm duy trì an ninh trên biển và trên không. Tuy nhiên, ông khẳng định những lực lượng này sẽ không được triển khai tại tiền tuyến, và chỉ đến Ukraine sau khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn hoặc hòa bình. Macron không đưa thêm chi tiết và thừa nhận rằng trong cuộc trò chuyện với Trump, liên minh chưa nhận được cam kết cụ thể nào từ phía Mỹ.
Truyền thông phương Tây nhận định vai trò của Mỹ là chìa khóa, bởi châu Âu khó có thể xây dựng một hệ thống bảo đảm bền vững nếu thiếu sự tham gia của Washington. Tờ Financial Times và Spiegel cho biết có kế hoạch triển khai khoảng 30.000 quân châu Âu đến các vùng hậu phương của Ukraine, lực lượng này không tham chiến trực tiếp mà nhằm mục đích răn đe một cuộc tấn công mới từ Nga. Tuy nhiên, các nguồn tin cũng nhấn mạnh rằng châu Âu đang tìm kiếm sự rõ ràng hơn từ phía Mỹ.
Cho đến nay, Washington mới chỉ để ngỏ khả năng hỗ trợ về tình báo, giám sát và phòng không, còn việc chỉ huy và điều phối được để lại cho các nước châu Âu. Điều này có nghĩa Mỹ không định trở thành “người bảo đảm cho các nước bảo đảm”, tức không sẵn sàng tham chiến nếu lực lượng Anh hay EU tại Ukraine bị tấn công. The Washington Post trích dẫn một quan chức Mỹ cho biết Tổng thống Trump vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng, điều mà Macron cũng đã xác nhận.
Hiện tại, Trump thể hiện sự dè dặt với việc hỗ trợ trực tiếp Ukraine. Ông được cho là chỉ đồng ý cung cấp vũ khí theo cơ chế thương mại – bán với mức giá có cộng thêm khoảng 10% – thay vì coi đó là một phần của chiến lược địa chính trị. Bởi vậy, khó có khả năng Trump sẽ cam kết những bảo đảm an ninh mạnh mẽ cho Ukraine trong trường hợp xảy ra xung đột mới.
Tranh cãi quanh kế hoạch triển khai quân, trừng phạt Nga và thỏa thuận Alaska
Thực tế, nhiều quan sát cho rằng châu Âu không thực sự trông đợi Mỹ đưa ra những bảo đảm toàn diện. Các nhà lãnh đạo tại đây đều ý thức rõ lập trường thận trọng của Trump, cũng như quan điểm kiên quyết của Nga, vốn nhiều lần khẳng định phản đối sự hiện diện của lực lượng NATO tại Ukraine. Theo đánh giá, sẽ khó có chuyện bất kỳ lực lượng nước ngoài nào tiến vào Ukraine sau thỏa thuận ngừng bắn nếu không có sự chấp thuận của Moscow. Do vậy, bản dự thảo về bảo đảm an ninh có thể chỉ là một phần của mục tiêu chính trị rộng hơn.
Theo Bloomberg, một trong những mục tiêu của châu Âu khi thảo luận với Trump là thúc đẩy Mỹ siết chặt các biện pháp trừng phạt Nga, trong bối cảnh Tổng thống Putin “không cho thấy bất kỳ dấu hiệu nào muốn gặp Zelensky” và dường như chuẩn bị cho các bước tiến mới. Đáng chú ý, trong cuộc trao đổi, Trump kêu gọi châu Âu chấm dứt nhập khẩu dầu mỏ từ Nga, nhắm đến Slovakia và Hungary – hai quốc gia vẫn còn mua dầu Nga. Macron là người tiết lộ chi tiết này.
Trước đó, trang Axios từng cho biết Nhà Trắng thể hiện sự không hài lòng với châu Âu, khi các nước này vừa gây sức ép yêu cầu Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp, vừa không sẵn sàng thỏa hiệp trong các vấn đề lãnh thổ liên quan Ukraine. Theo bài viết, Mỹ thậm chí còn không chính thức gợi ý châu Âu hãy “tự siết mình trước” bằng cách áp thuế hoặc trừng phạt Ấn Độ và Trung Quốc – những quốc gia tiếp tục mua năng lượng Nga. Lời kêu gọi trực tiếp từ Trump hôm nay cho thấy Washington không mặn mà với các biện pháp trừng phạt thứ cấp vốn có thể gây hại cho kinh tế Mỹ, và vì thế đang thúc đẩy châu Âu tự mình hành động trước.
Một điểm rút ra từ cuộc họp Paris là khả năng triển khai quân châu Âu vào Ukraine vẫn chưa được định đoạt. Không có sự hậu thuẫn rõ ràng từ Mỹ, kế hoạch này khó trở thành hiện thực. Thậm chí, có ý kiến cho rằng những quyết định vừa công bố không phù hợp với bất kỳ thỏa thuận sơ bộ nào mà Trump có thể đã trao đổi với Putin.
Trong bối cảnh này, phát biểu của Zelensky ngày hôm qua càng gây chú ý. Ông tuyên bố Ukraine sẽ không chấp nhận nhượng Donbass, bởi việc rút lui sẽ mở ra khoảng trống an ninh nghiêm trọng cho Kharkov – thành phố với gần 1,5 triệu dân – và cả trung tâm công nghiệp Dnipro. Tổng thống Ukraine cảnh báo nếu điều đó xảy ra, Nga sẽ có thêm lợi thế chiến lược mới.
Một số phân tích cho rằng trong cuộc gặp tại Alaska, Trump và Putin đã bàn đến kịch bản thỏa hiệp: Nga giảm bớt yêu cầu lãnh thổ, đồng ý ngừng bắn nếu Ukraine rút khỏi toàn bộ Donbass, đồng thời từ bỏ yêu sách rút quân Ukraine khỏi Zaporizhia và Kherson. Trong phương án này, Moscow còn đưa ra những bảo đảm an ninh nhất định cho Kiev. Tuy nhiên, Kiev với sự ủng hộ của châu Âu đã bác bỏ kế hoạch. Như vậy, điểm mấu chốt của thỏa thuận Alaska chưa được đáp ứng. Phản ứng lạnh nhạt của Trump tại phiên họp Paris cũng cho thấy ông không vội vàng thay đổi lập trường.
Về phía Nga, các tuyên bố chính thức tiếp tục khẳng định sự hiện diện của quân đội nước ngoài tại Ukraine là không thể chấp nhận. Một số nguồn tin cho rằng việc châu Âu và Kiev đề cập đến khả năng đưa quân có thể nhằm mục tiêu chính trị – gây sức ép để Trump tham gia, sau đó đề xuất với Moscow, và khi bị Nga từ chối, có thể lấy đó làm cớ để thúc đẩy Mỹ áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, cũng có khả năng Trump đã nhận ra điều này và vì vậy không vội đưa ra quyết định cuối cùng.