Hãng tin Reuters sáng nay (8/7) đã công bố một báo cáo đặc biệt về hoạt động thu thập dữ liệu gen người trên toàn thế giới của Trung Quốc.
Công ty dữ liệu di truyền BGI Group của Trung Quốc đã hợp tác với quân đội Trung Quốc để sản xuất các bộ xét nghiệm trước khi sinh và bán chúng trên khắp thế giới.
Bộ xét nghiệm trước khi sinh của BGI gọi là bộ “xét nghiệm trước sinh không xâm lấn”, viết tắt là NIFTY. Đây là một trong những bộ xét nghiệm phổ biến nhất trên thế giới. Chúng được bán ở ít nhất 52 quốc gia, bao gồm Anh, Châu Âu, Canada, Úc, Thái Lan và Ấn Độ, nhưng không có Hoa Kỳ. Tại Việt Nam, loại xét nghiệm này cũng được quảng cáo rộng rãi trên các trang mạng xã hội và các cơ sở y tế.
Tới nay đã có hơn 8 triệu phụ nữ trên toàn cầu thực hiện các xét nghiệm trước khi sinh của BGI, theo thông báo của công ty này.
Reuters đã tìm hiểu các báo cáo khoa học và các tuyên bố của BGI, từ đó đi đến kết luận rằng: Các bộ xét nghiệm trước khi sinh của Trung Quốc giúp Bắc Kinh thu thập được dữ liệu di truyền từ hàng triệu phụ nữ trên thế giới. Từ đó Trung Quốc có thể nghiên cứu sâu rộng về đặc điểm của các nhóm dân số rộng lớn.
Ngân hàng dữ liệu gen ở Trung Quốc
Hồi tháng 3, các cố vấn của chính phủ Mỹ đã cảnh báo rằng BGI đang tích lũy một ngân hàng dữ liệu hệ gen khổng lồ. Họ phân tích chúng bằng trí tuệ nhân tạo, từ đó có thể tìm ra những cách thức mang lại lợi thế kinh tế và quân sự cho Trung Quốc.
Các cố vấn Mỹ cho biết, công nghệ này có thể giúp Trung Quốc thống trị ngành dược phẩm toàn cầu. Bắc Kinh cũng có thể thiết kế các tác nhân gây bệnh nhắm mục tiêu vào nhóm dân cụ thể nào đó.
Các bộ xét nghiệm trước khi sinh được gửi đến phòng thí nghiệm của BGI ở Hồng Kông. BGI xác nhận với Reuters rằng họ sử dụng các mẫu máu còn sót lại trên bộ xét nghiệm và các dữ liệu di truyền thu thập được để nghiên cứu dân số.
Reuters phát hiện các dữ liệu này được lưu trữ trong Ngân hàng gen quốc gia Trung Quốc do chính phủ tài trợ ở Thâm Quyến, và do BGI điều hành. Reuters tìm thấy dữ liệu di truyền của hơn 500 phụ nữ tham gia cuộc xét nghiệm, gồm cả phụ nữ ở châu Âu và châu Á.
Không có vi phạm nào?
Reuters không tìm thấy bằng chứng cho thấy BGI vi phạm các thỏa thuận hay quy định về quyền riêng tư. BGI cho biết họ có được các khách hàng ký tên đồng ý cho phép họ thu thập dữ liệu; và họ có quy định hủy bỏ các mẫu xét nghiệm và dữ liệu ở nước ngoài sau 5 năm.
Tuy nhiên, điều khoản của bộ xét nghiệm cho biết dữ liệu thu thập có thể được chia sẻ khi nó “liên quan trực tiếp đến an ninh quốc gia hoặc an ninh quốc phòng” ở Trung Quốc.
BGI nói rằng họ “chưa bao giờ được yêu cầu cung cấp – và cũng không cung cấp – dữ liệu từ các cuộc thử nghiệm NIFTY của mình cho chính quyền Trung Quốc vì mục đích an ninh quốc gia hoặc quốc phòng.”
Những phụ nữ từng xét nghiệm NIFTY nên cảm thấy lo ngại
Bình luận về những phát hiện của Reuters, Trung tâm Phản gián và An ninh Quốc gia Hoa Kỳ rằng những phụ nữ làm xét nghiệm NIFTY ở nước ngoài nên cảm thấy lo ngại về chính sách cho phép chia sẻ dữ liệu với các cơ quan an ninh Trung Quốc.
Trung tâm này tuyên bố: “Bộ dụng cụ xét nghiệm trước khi sinh không xâm lấn do các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc tiếp thị có chức năng y tế quan trọng, nhưng chúng cũng có thể thực hiện chức năng khác là để Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và các công ty công nghệ sinh học Trung Quốc thu thập dữ liệu di truyền và gen từ khắp nơi trên thế giới”.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói rằng phát hiện của Reuters phản ánh “những cáo buộc vô căn cứ và mang tính chất bôi nhọ” của các cơ quan Hoa Kỳ.