90% trận động đất toàn cầu xảy ra tại Vành đai lửa Thái Bình Dương – nơi các mảng kiến tạo va chạm mạnh, tạo núi lửa, sóng thần và thảm họa địa chất.
- Thể thao Việt Nam ghi dấu ấn bằng các kỷ lục thế giới
- Hai thanh niên gây 7 vụ cướp giật ở Hải Phòng
- Mỹ phản ứng mạnh trước việc Trung Quốc siết đất hiếm
Khi trái đất không ngừng chuyển mình
Vì sao 9 trong 10 trận động đất trên thế giới lại xảy ra quanh Thái Bình Dương?
Theo các chuyên gia địa chất, nguyên nhân nằm ở chính Vành đai lửa Thái Bình Dương; khu vực có mật độ núi lửa và đứt gãy địa chất dày đặc nhất hành tinh. Chuỗi núi lửa khổng lồ này, kéo dài hơn 40.000 km, bao quanh đại dương theo hình móng ngựa; đi qua hàng chục quốc gia từ Chile, Mỹ, Nhật Bản, Indonesia, Philippines đến New Zealand.
Đây không chỉ là, “trái tim nóng” của Trái đất, mà còn là “vùng nguy hiểm nhất”; đối với con người. Nơi các mảng vỏ hành tinh liên tục va chạm, trượt, và chìm sâu vào nhau; tạo nên những trận động đất có sức tàn phá khủng khiếp.
Vành đai lửa – nơi các mảng kiến tạo “giao chiến”
Các nhà khoa học ví Vành đai lửa như đấu trường địa chất khổng lồ. Nơi đây tập trung hàng loạt mảng kiến tạo lớn nhỏ: mảng Thái Bình Dương, mảng Philippines, mảng Cocos, Nazca; và mảng Bắc Mỹ. Chúng di chuyển không ngừng, tạo ra những vùng hút chìm (subduction zones); nơi một mảng đại dương bị đẩy xuống dưới mảng lục địa khác.
Khi bị nén sâu hàng chục km, vào lớp phủ Trái đất, các mảng này nung chảy; và sinh ra magma – dòng dung nham nóng đỏ hình thành nên các núi lửa và chuỗi đảo núi lửa. Những chuyển động này cũng đồng thời tích tụ năng lượng khổng lồ trong lòng đất. Khi năng lượng được giải phóng, động đất xảy ra.
Cũng chính tại đây, con người tìm thấy, những rãnh đại dương; sâu nhất thế giới như: rãnh Mariana (11 km dưới mực nước biển); nơi này ghi nhận các trận động đất sâu nhất, từng được biết đến.
Chuỗi thảm họa kinh hoàng – lời cảnh báo của tự nhiên
Lịch sử hiện đại đã chứng kiến nhiều trận động đất thảm khốc trong Vành đai lửa:
- Chile, 1960: Trận động đất mạnh 9,5 độ Richter – mạnh nhất lịch sử nhân loại – tạo ra sóng thần lan khắp Thái Bình Dương.
- Alaska, 1964: Cơn địa chấn 9,2 độ Richter khiến mặt đất nứt toác, nhiều khu dân cư bị phá hủy hoàn toàn.
- Sumatra, 2004: Động đất 9,1 độ Richter gây sóng thần Ấn Độ Dương, khiến hơn 230.000 người thiệt mạng.
- Nhật Bản, 2011: Trận động đất 9,0 độ Richter ngoài khơi Honshu kéo theo sóng thần và thảm họa hạt nhân Fukushima.
Mỗi trận động đất, là một lời nhắc nhở về sức mạnh khôn lường của Trái đất – nơi sự sống và sự hủy diệt, tồn tại song song.
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), gần 90% năng lượng địa chấn toàn cầu được giải phóng; tại khu vực Vành đai lửa. Và số vụ động đất, mạnh trên 6 độ Richter ở đây; cao gấp nhiều lần so với phần còn lại của thế giới.
Sống cùng hiểm họa: Con người thích ứng ra sao?
Hơn 2 tỷ người đang sinh sống tại khu vực ven Vành đai lửa. Đối với họ, động đất không còn là điều xa lạ – mà là một phần của cuộc sống. Tại Nhật Bản, các tòa nhà cao tầng được thiết kế với kết cấu chịu chấn động mạnh; còn ở Indonesia, chính quyền triển khai hệ thống cảnh báo sớm sóng thần trên khắp quần đảo.
Tuy vậy, theo các chuyên gia, nguy cơ vẫn chưa thể giảm bớt. Các mảng kiến tạo quanh Thái Bình Dương, đang chịu áp lực ngày càng lớn. Và dù công nghệ quan trắc hiện đại, loài người vẫn chưa thể dự đoán chính xác khi nào trận động đất tiếp theo sẽ xảy ra.
Các nhà khoa học khuyến nghị các quốc gia trong khu vực cần:
- Tăng cường giáo dục cộng đồng về kỹ năng ứng phó khi xảy ra động đất.
- Cải thiện hạ tầng nhà ở, cầu đường, bảo đảm tiêu chuẩn chống chấn động.
- Phát triển hệ thống cảnh báo sớm, đặc biệt tại vùng ven biển và đảo nhỏ.
Hành tinh đang sống – không bao giờ ngủ yên
Vành đai lửa Thái Bình Dương, là bằng chứng sống động cho thấy Trái đất; là một hành tinh luôn vận động. Sự dịch chuyển của các mảng kiến tạo vừa tạo nên những dãy núi, hòn đảo; và tài nguyên khoáng sản quý giá, vừa tiềm ẩn nguy cơ tàn phá khủng khiếp.
Hiểu rõ cơ chế của Vành đai lửa, giúp nhân loại sống thân thiện hơn với thiên nhiên; đồng thời nhắc chúng ta rằng:
“Trái đất không phải kẻ thù, của con người – chỉ là chúng ta phải học cách lắng nghe; và tôn trọng sức mạnh của nó.”
Theo: Khai Mở