Trận mưa lịch sử ở Huế với lượng mưa gần 1.740mm trong 24 giờ đã phá vỡ mọi kỷ lục từng có tại Việt Nam, chỉ thấp hơn kỷ lục thế giới năm 1966. Hiện tượng khí tượng cực đoan này khiến miền Trung ngập sâu, sạt lở nghiêm trọng, đặt ra thách thức lớn trong ứng phó biến đổi khí hậu.

Mưa kỷ lục xô đổ mọi mốc lịch sử

Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, từ ngày 22 đến rạng sáng 29/10, khu vực miền Trung hứng chịu đợt mưa đặc biệt lớn. Tại trạm đo Bạch Mã (Thừa Thiên Huế), lượng mưa ghi nhận gần 1.740mm trong 24 giờ, mức cao nhất từng được đo tại Việt Nam.

Thành tích này chỉ thấp hơn kỷ lục thế giới 1.825mm/24 giờ tại đảo La Réunion (Pháp) vào tháng 1/1966, theo số liệu của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO). Với cường độ cực hiếm gặp, mưa lịch sử ở Huế đã trở thành một trong những hiện tượng thời tiết cực đoan nhất trong lịch sử nước ta.

Các chuyên gia lý giải, đợt mưa lịch sử ở Huế là hệ quả của sự cộng hưởng nhiều hình thái thời tiết phức tạp, gồm:

  • Không khí lạnh tăng cường mạnh từ phía Bắc;
  • Tàn dư bão số 12 (Fengshen) suy yếu thành vùng áp thấp gây nhiễu động khí quyển;
  • Dải hội tụ nhiệt đới nâng trục, hút ẩm từ biển vào đất liền;
  • Địa hình dãy Trường Sơn khu vực Huế – Đà Nẵng đón gió mạnh, khiến mưa dồn ứ dữ dội.

Sự cộng hưởng này đã tạo nên điều kiện lý tưởng cho một trận mưa kỷ lục, với lượng mưa tập trung lớn hiếm thấy trong lịch sử khí tượng Việt Nam.

Huế chìm trong biển nước nhiều ngày qua   (Ảnh: Dân trí)

Miền Trung ngập sâu, lũ chạm mức lịch sử

Không chỉ riêng Huế, các tỉnh miền Trung cũng hứng chịu mưa lớn kéo dài:

  • Hà Tĩnh, Quảng Trị, Quảng Ngãi: 200 – 450mm;
  • Đà Nẵng: 300 – 600mm;
  • Huế: phổ biến 450 – 900mm, có nơi vượt 1.000mm.

Trên các sông lớn, mực nước dâng cao:

  • Sông Bồ (Huế) tại Phú Ốc đạt mức lịch sử, cao hơn lũ năm 2020 khoảng 0,01m.
  • Sông Hương tại Kim Long thấp hơn đỉnh lũ năm 1999 khoảng 0,76m.
  • Sông Vu Gia – Thu Bồn (Đà Nẵng – Quảng Nam) gần chạm báo động 3, tiệm cận mốc lũ lớn năm 2007.

Tình trạng ngập lụt nghiêm trọng đã xảy ra tại hàng chục xã, phường ở Huế, Đà Nẵng và Quảng Ngãi; nhiều khu vực bị chia cắt, giao thông tê liệt, người dân phải sơ tán khẩn cấp.

Cảnh báo: Nguy cơ sạt lở, ngập úng diện rộng

Theo cơ quan khí tượng, nguy cơ rất cao xảy ra lũ quét, sạt lở đất và ngập sâu tại các khu vực miền Trung, cụ thể:

  • 21 xã ở Thừa Thiên Huế;
  • 67 xã tại Đà Nẵng;
  • 30 xã ở Quảng Ngãi.

Ngoài ra, nguy cơ ngập lụt được cảnh báo tại 28 xã/phường (Huế), 35 xã/phường (Đà Nẵng) và 32 xã/phường (Quảng Ngãi).
Các địa phương đã kích hoạt phương án phòng chống thiên tai, sơ tán dân đến nơi an toàn và cấm người dân di chuyển qua vùng nguy hiểm.

Theo các nhà khoa học, mưa lịch sử ở Huế là biểu hiện rõ nét của biến đổi khí hậu toàn cầu. Cường độ và tần suất các hiện tượng mưa cực đoan ngày càng gia tăng, đặc biệt tại khu vực miền Trung – nơi có địa hình hẹp, dốc và dễ tổn thương.

Sự kiện này gióng lên hồi chuông cảnh báo về nhu cầu cấp thiết phải:

  • Đầu tư hệ thống cảnh báo sớm, nâng cấp hạ tầng phòng chống lũ;
  • Quy hoạch lại dân cư, tránh vùng trũng thấp, sạt lở;
  • Ứng dụng công nghệ radar, vệ tinh trong dự báo khí tượng chính xác hơn;
  • Tăng cường giáo dục cộng đồng về phòng chống thiên tai và thích ứng biến đổi khí hậu.

Mưa lịch sử ở Huế không chỉ là hiện tượng hiếm gặp mà còn là lời nhắc nhở mạnh mẽ về sự mong manh của con người trước biến đổi khí hậu.
Các chuyên gia đề xuất cần có chiến lược phát triển bền vững cho miền Trung, trong đó phòng chống thiên tai phải được coi là trụ cột của quy hoạch phát triển kinh tế – xã hội.

Đầu tư hạ tầng thoát nước, hồ chứa điều tiết, đê kè ven sông; tăng cường phối hợp vùng và huy động nguồn lực quốc tế để nâng cao năng lực chống chịu thiên tai — đó là hướng đi bắt buộc để giảm thiểu thiệt hại trong tương lai.

Theo: Dân trí