Theo Nghị định 282 có hiệu lực từ 15/12, hành vi cưỡng ép thành viên gia đình học tập quá sức sẽ bị phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng, nhằm bảo vệ sức khỏe tinh thần và thể chất của trẻ.

“Không ép trẻ học quá sức” từ khuyến nghị thành quy định pháp lý

Thông điệp “không ép trẻ học quá sức” vốn được nhắc nhiều năm nay, song quy định mới trong Nghị định 282 khiến nhiều phụ huynh bất ngờ khi chuyển từ lời khuyên thành chế tài xử phạt. Với mức phạt 5–10 triệu đồng – con số không nhỏ đối với đa số gia đình Việt – quy định này nếu được thực thi nghiêm túc sẽ là bước tiến quan trọng trong bảo vệ quyền lợi trẻ em.

Thực tế, nhiều năm qua, áp lực học hành, thi cử đã khiến không ít trẻ rơi vào khủng hoảng tâm lý, trầm cảm, thậm chí lựa chọn giải pháp cực đoan. Dù các vụ việc thương tâm đã gióng lên hồi chuông cảnh báo, nhưng sau mỗi biến cố, guồng quay “học – ôn – thi – thành tích” dường như vẫn tiếp diễn.

Áp lực học tập: Vòng luẩn quẩn của trẻ em khắp thế giới

Theo UNICEF, áp lực học tập gây nhiều hệ lụy tiêu cực: căng thẳng, mất ngủ, giảm tập trung, suy giảm trí nhớ và ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần. Nhiều học sinh chịu áp lực từ kỳ vọng quá lớn của cha mẹ, bị “buộc phải thành công”, dẫn đến học tập căng thẳng và mất động lực.

Không chỉ Việt Nam, tình trạng này xuất hiện ở nhiều quốc gia. Tại Hàn Quốc, số trẻ dùng thuốc chống trầm cảm tăng gấp đôi chỉ trong 3 năm, đặc biệt ở lứa tuổi tiểu học. Ở Trung Quốc, gần một nửa người bị trầm cảm là học sinh, trong đó 41% phải nghỉ học vì vấn đề tâm thần. Ở Ấn Độ, học sinh chịu căng thẳng học tập có nguy cơ trầm cảm cao gấp 2,4 lần bình thường. Những con số này cho thấy một vòng luẩn quẩn: càng lo âu, thành tích càng giảm, khiến trẻ càng phải học nhiều hơn.

Từ câu chuyện cá nhân đến thói quen xã hội

Tại Việt Nam, tâm lý trọng thành tích vẫn phổ biến. Trẻ mầm non đã phải luyện chữ, làm toán để “chuẩn bị vào lớp 1”; học sinh tiểu học liên tục tham gia các kỳ thi từ cấp trường đến quốc tế, nhiều khi dưới danh nghĩa “tự nguyện” nhưng thực chất là do phụ huynh đăng ký.

Một người mẹ kể lại, khi còn nhỏ chị từng oán trách mẹ vì luôn bắt học giỏi hơn bạn bè. Sau này, chị hiểu rằng sự nghiêm khắc ấy xuất phát từ tình thương và hoàn cảnh nghèo khó. Tuy nhiên, trẻ em không nhìn thế giới bằng lý trí của người lớn. Khi bị áp lực quá mức, các em dễ tổn thương, mặc cảm và khép mình.

Dù hệ thống giáo dục đã cải thiện – từ chương trình học nhẹ hơn đến việc siết dạy thêm – song nhiều phụ huynh vẫn giữ nỗi lo “con bị tụt lại”, tiếp tục cho con học thêm, luyện thi ngày đêm. Thành tích học tập trở thành thước đo thành công của con cái và niềm tự hào của cha mẹ.

Quy định mới: cần hướng dẫn rõ để tránh hình thức

Quy định phạt hành vi ép học trong Nghị định 282 được xem là cần thiết, song vẫn đặt ra câu hỏi về tính khả thi. Cần xác định rõ thế nào là “ép học” và “học quá sức”, nếu không, việc xử phạt sẽ khó thực hiện.

Các chuyên gia cho rằng, nên có hướng dẫn cụ thể giúp phụ huynh nhận biết dấu hiệu trẻ bị tổn thương tâm lý như mệt mỏi, cáu gắt, mất hứng thú học. Bên cạnh đó, nhà trường và xã hội cần tăng cường hỗ trợ tâm lý, xây dựng đường dây nóng và tiết học kỹ năng sống để trẻ được lắng nghe, chia sẻ.

Đầu tư cho học tập là điều đúng đắn, nhưng “khuyến học” khác hoàn toàn “ép học”. Những hình ảnh cha mẹ giám sát con học bằng roi vọt, dù mang tính “đùa vui” trên mạng xã hội, thực tế phản ánh sai lầm phổ biến: đồng hành cùng con bằng áp lực thay vì thấu hiểu.

Thành công không chỉ đo bằng điểm số. Khi trẻ được khuyến khích phát triển năng khiếu và sở thích riêng, giá trị học tập sẽ đến từ niềm vui khám phá, không phải nỗi sợ hãi. Quy định mới không chỉ mang tính răn đe, mà còn là lời nhắc nhở về sự thay đổi trong nhận thức: hãy để trẻ được học bằng niềm vui, không bằng áp lực.

Theo: Dân trí

Từ Khóa: