Huawei không chỉ là nhà sản xuất thiết bị viễn thông. Đó là hạt nhân trong chiến lược công nghệ toàn cầu của Trung Quốc – nơi công nghệ không còn là phương tiện phát triển, mà là vũ khí kiểm soát thông tin, hành vi và chủ quyền số.
- Đường dây thuốc giả : Danh mục các loại thuốc giả gắn mác thuốc ngoại, phân phối khắp cả nước
- 66 công an phường Hoàng Liệt căng mình đảm bảo an ninh cho gần 100.000 dân
- Trú ẩn trong vàng: Cái giá thật sự của làn sóng gom vàng toàn cầu
1. Huawei là ai? Từ phòng nghiên cứu nhỏ đến đế chế công nghệ toàn cầu
Huawei được thành lập năm 1987 tại Thâm Quyến bởi Nhậm Chính Phi (Ren Zhengfei) – một cựu sĩ quan kỹ thuật của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Ban đầu chỉ là công ty phân phối thiết bị viễn thông nhập khẩu, Huawei nhanh chóng phát triển thành tập đoàn viễn thông lớn nhất Trung Quốc, và sau đó là nhà cung cấp thiết bị mạng viễn thông lớn nhất thế giới.
Tính đến năm 2020, Huawei:
- Vượt qua Nokia và Ericsson về thị phần thiết bị hạ tầng mạng.
- Cạnh tranh sát nút với Apple và Samsung trong lĩnh vực smartphone.
- Dẫn đầu toàn cầu về công nghệ 5G, với hơn 100.000 bằng sáng chế đã được nộp.
Theo báo cáo của European Patent Office, Huawei là công ty nộp đơn xin cấp bằng sáng chế nhiều nhất châu Âu trong nhiều năm liên tiếp.
2. Vì sao Mỹ lo ngại 5G là “cửa ngõ do thám toàn cầu”?
2.1. 5G – Không chỉ là tốc độ, mà là quyền kiểm soát dữ liệu
Công nghệ 5G không chỉ là cải tiến tốc độ kết nối, mà là nền tảng cho toàn bộ hạ tầng số tương lai:
- Internet vạn vật (IoT),
- Xe tự lái,
- Thành phố thông minh,
- Hệ thống quân sự và an ninh mạng.
Điều đó đồng nghĩa: ai kiểm soát hạ tầng 5G – người đó kiểm soát luồng dữ liệu sống còn của cả một quốc gia.
2.2. Mối liên hệ giữa Huawei và nhà nước Trung Quốc
Dù tuyên bố là công ty tư nhân, Huawei vẫn bị nghi ngờ có mối quan hệ mật thiết với nhà nước và quân đội:
- Nhậm Chính Phi từng là sĩ quan kỹ thuật trong PLA.
- Huawei nhận nhiều khoản tài trợ ưu đãi từ các ngân hàng nhà nước.
- Luật an ninh Trung Quốc yêu cầu doanh nghiệp “phối hợp với cơ quan tình báo khi cần thiết” – điều mà phương Tây cho là không thể đảm bảo độc lập dữ liệu.
Úc, Nhật Bản, Anh… đều đã cấm hoặc loại Huawei khỏi hệ thống mạng lõi 5G vì lý do an ninh quốc gia.
3. Mỹ phản ứng ra sao?
3.1. Lệnh cấm Huawei tiếp cận công nghệ Mỹ
- Tháng 5/2019, Bộ Thương mại Mỹ đưa Huawei vào danh sách thực thể bị hạn chế (Entity List).
- Các công ty như Google, Intel, Qualcomm… bị cấm hợp tác hoặc cung cấp sản phẩm, khiến Huawei không thể cài Android đầy đủ hay sử dụng chip cao cấp.
- Huawei chuyển sang dùng HarmonyOS và phát triển chip nội địa qua HiSilicon – nhưng gặp nhiều rào cản về công nghệ và chuỗi cung ứng.
3.2. Vận động đồng minh “phong tỏa công nghệ”
Mỹ không dừng ở việc tự cấm, mà vận động các đồng minh tham gia loại bỏ Huawei khỏi mạng lưới viễn thông:
- Anh tuyên bố loại toàn bộ thiết bị Huawei khỏi mạng 5G trước 2027.
- Nhật Bản, Thụy Điển, Úc, Ba Lan… cũng áp đặt lệnh cấm tương tự.
- Liên minh Clean Network được hình thành nhằm tạo ra hệ sinh thái viễn thông không phụ thuộc Trung Quốc.
Mỹ thậm chí tuyên bố sẽ hạn chế chia sẻ thông tin tình báo với các nước vẫn sử dụng Huawei.
3.3. Phản ứng từ Bắc Kinh và Huawei
- Trung Quốc cáo buộc Mỹ “đàn áp cạnh tranh công bằng”.
- Huawei phủ nhận mọi cáo buộc gián điệp và khẳng định chưa từng có bê bối rò rỉ dữ liệu nào.
- Nhậm Chính Phi tuyên bố: “Dù có bị bóp nghẹt, Huawei vẫn tồn tại và vươn lên bằng năng lực công nghệ của mình.”
3.4. Huawei – Không chỉ là hạ tầng, mà là hệ sinh thái kiểm soát toàn diện
Điều đáng lo ngại hơn là Huawei không chỉ sản xuất thiết bị 5G, mà còn xây dựng một hệ sinh thái công nghệ khép kín:
- Chip riêng (HiSilicon), hệ điều hành riêng (HarmonyOS), kho ứng dụng riêng (AppGallery), điện toán đám mây (Huawei Cloud), AI (MindSpore)…
- Khi được triển khai đồng bộ, hệ sinh thái này cho phép Huawei kiểm soát từ hạ tầng vật lý đến dữ liệu, ứng dụng và hành vi người dùng.
Đây chính là lý do Mỹ đánh giá Huawei không phải là một công ty thông thường, mà là công cụ chiến lược trong mô hình kiểm soát không gian số của Bắc Kinh.
3.5. 5G – Liệu có thực sự tạo ra cuộc cách mạng?
Dù được quảng bá rầm rộ, 5G đến nay vẫn chưa tạo ra đột phá rõ rệt tại nhiều quốc gia – trong đó có Việt Nam:
- Kết nối thực tế chưa khác biệt nhiều so với 4G.
- Ứng dụng như xe tự hành, nhà máy thông minh, y tế từ xa… vẫn mang tính thử nghiệm.
- Hạ tầng đắt đỏ, phủ sóng hạn chế, và thiết bị đầu cuối chưa đồng bộ.
Điều đó khiến nhiều chuyên gia đặt câu hỏi: 5G có phải là đột phá công nghệ thật sự, hay chỉ là vỏ bọc để tạo điều kiện kiểm soát dữ liệu?
4. Huawei – Chiếc cầu nối giữa công nghệ và chiến lược bá quyền
Huawei không chỉ là nhà sản xuất thiết bị viễn thông. Đó là hạt nhân trong chiến lược công nghệ toàn cầu của Trung Quốc – nơi công nghệ không còn là phương tiện phát triển, mà là vũ khí kiểm soát thông tin, hành vi và chủ quyền số.
5G chưa chắc đã thay đổi cuộc sống như quảng bá, nhưng lại có thể thay đổi cấu trúc kiểm soát toàn cầu nếu rơi vào tay sai chủ đích. Và chính vì thế, Huawei trở thành tâm điểm của cuộc chiến công nghệ khốc liệt nhất thế kỷ 21