Trong thương chiến Mỹ – Trung, Trung Quốc không chỉ đối đầu trực diện với Washington mà còn âm thầm thiết lập một mạng lưới trung gian tinh vi, trong đó châu Âu đóng vai trò then chốt.
- Cuộc chiến Mỹ – Trung (Thương chiến – bài 3): Panama và chuỗi hậu cần ngầm
- Đồng nhân dân tệ lao dốc về mức thấp nhất kể từ 2007, Bắc Kinh để ngỏ khả năng tiếp tục điều chỉnh tỷ giá
- Trung Quốc tăng giá nhân dân tệ: Ẩn ý gì sau động thái gây bất ngờ?
Khi EU tưởng mình trung lập, Bắc Kinh đã khéo léo tận dụng EU như một trạm trung chuyển hợp pháp hóa hàng hóa, công nghệ và dòng vốn để né vòng vây thương mại của Mỹ.
Trung Quốc không cần EU ủng hộ – chỉ cần EU không ngăn cản
Từ năm 2018, khi Mỹ khởi động làn sóng áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, nhiều người kỳ vọng châu Âu sẽ giữ vai trò trung lập trong thương chiến. Nhưng thực tế cho thấy:
Châu Âu đã bị Bắc Kinh biến thành mắt xích chiến lược, giúp hợp pháp hóa xuất xứ và công nghệ – để vượt rào thương mại từ Washington.
Tẩy xuất xứ tại châu Âu để né thuế Mỹ
Hàng hóa “gốc Trung Quốc” hóa thân thành “hàng EU”: Các mặt hàng như thiết bị điện tử, máy móc, linh kiện, thậm chí dược phẩm được xuất từ Trung Quốc sang Hà Lan, Đức hoặc Bỉ. Tại đây, chỉ cần thao tác sản xuất hoặc lắp ráp nhẹ (5–15%), sản phẩm có thể đổi nhãn thành “xuất xứ châu Âu”.
Cảng biển và trung tâm logistics chủ lực:
- Rotterdam (Hà Lan), Antwerp (Bỉ): xử lý container Trung Quốc theo dạng “quá cảnh kỹ thuật”.
- Frankfurt, Hamburg (Đức): trung tâm tái đóng gói, đổi lộ trình vận chuyển.
Mỹ nhận được hàng “châu Âu hợp pháp” – nhưng phần lõi sản phẩm vẫn đến từ Trung Quốc.
M&A công nghệ: Trung Quốc mua lại trí tuệ châu Âu
Khi Mỹ siết chặt tiếp cận công nghệ cao, Trung Quốc không phản đối, không tuyên bố, mà đi thẳng sang châu Âu… để mua.
Một số thương vụ tiêu biểu:
- Nexperia (Hà Lan): công ty con của Wingtech (TQ) mua nhà máy chip Newport (Anh).
- KUKA Robotics (Đức): tập đoàn Midea (TQ) thâu tóm từ 2016 – vẫn là mắt xích robot công nghiệp hàng đầu châu Âu.
Thông qua các thương vụ này, Trung Quốc vừa tiếp cận công nghệ, vừa tạo ra “vỏ bọc EU” cho sản phẩm khi xuất khẩu sang Mỹ.
Những quốc gia EU bị “mềm hóa” bởi ảnh hưởng Trung Quốc
Dù EU có cơ chế kiểm soát đầu tư, nhiều quốc gia thành viên vẫn trở thành điểm tựa chiến lược bất ngờ cho Trung Quốc.
Bỉ – Logistics “mềm”:
Antwerp vẫn là điểm trung chuyển chủ lực cho container từ Trung Quốc, với sự hiện diện lâu dài của COSCO.
Hy Lạp – Cảng chiến lược:
Piraeus – cảng lớn nhất Hy Lạp – thuộc 67% quyền kiểm soát của COSCO (TQ). Đây là “cửa khẩu hợp pháp” cho hàng Trung Quốc đội lốt EU.
Hungary – Trung tâm công nghệ Huawei:
Trong khi phần còn lại của EU tẩy chay Huawei, Hungary mời mở trung tâm nghiên cứu ngay tại Budapest.
Khi hàng châu Âu thực chất là sản phẩm Trung Quốc đội lốt
Theo báo cáo của Hải quan Mỹ:
- Thiết bị công nghiệp “xuất xứ Đức” nhưng chipset từ Thâm Quyến.
- Dược phẩm “gắn mác Pháp – Ý” nhưng hóa chất lõi từ Vũ Hán.
- Camera, hệ thống lưu trữ “được phân phối bởi hãng EU” nhưng OEM là Trung Quốc.
Cơ chế ODM (sản xuất theo thiết kế gốc) đã bị lợi dụng như lớp áo hợp pháp, che giấu nguồn gốc thực sự.
Mỹ phản đòn – EU vẫn ngập ngừng
Mỹ đã:
- Áp dụng truy xuất nguồn gốc hàng hóa (traceability origin).
- Ép EU minh bạch dòng vốn và kiểm soát đầu tư công nghệ.
- Kêu gọi NATO kiểm soát chuỗi cung ứng dân sự–quân sự.
Nhưng châu Âu thì sao?
- Vẫn phụ thuộc sâu sắc vào thị trường Trung Quốc.
- Các tập đoàn lớn như Siemens, BASF, Volkswagen… không muốn rời Bắc Kinh.
- Chính trị EU phân mảnh, khiến Bắc Kinh chỉ cần lách một vài quốc gia là toàn hệ thống bị “rỗng chân”.
EU không chủ đích làm đồng minh – nhưng lại bị lợi dụng
Trung Quốc không cần EU đứng về phía mình. Họ chỉ cần châu Âu không kịp phản ứng.
Và như thế, châu Âu – vốn được kỳ vọng là “người giữ hòa bình” – lại đang vô tình trở thành “trạm trung gian chiến lược” cho Trung Quốc, giúp Bắc Kinh hợp pháp hóa hàng hóa và công nghệ để vượt rào cản từ Mỹ.