Đàm phán thương mại Mỹ – EU đang rơi vào bế tắc khi thời hạn hoãn áp thuế chỉ còn tính bằng ngày. Nếu không đạt được thỏa thuận trước 9/7, nguy cơ bùng nổ một cuộc chiến thuế mới có thể khiến chuỗi cung ứng toàn cầu gián đoạn, tác động mạnh đến kinh tế thế giới, trong đó có Việt Nam.

Nguy cơ Mỹ áp thuế tới 50% với hàng hóa EU

Chỉ còn vài ngày trước khi thời hạn tạm hoãn áp thuế đối ứng 90 ngày hết hiệu lực (9/7), các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và EU vẫn chưa đạt được kết quả cụ thể nào. Trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump tiếp tục gây áp lực bằng lời đe dọa áp thuế lên tới 50% với hàng hóa nhập khẩu từ Liên minh châu Âu, châu Âu nhiều khả năng cũng sẽ kích hoạt các biện pháp trả đũa thương mại vốn đang bị “đóng băng”.

Cán cân thương mại và mâu thuẫn lâu dài

Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại hai chiều giữa Mỹ và EU đạt khoảng 1.980 tỷ USD, chiếm gần 30% tổng thương mại hàng hóa toàn cầu. EU thặng dư 198 tỷ euro về hàng hóa, nhưng lại thâm hụt 148 tỷ euro về dịch vụ — dẫn đến tổng thặng dư khoảng 50 tỷ euro so với Mỹ. Điều này bị ông Trump nhiều lần chỉ trích là “không công bằng”, đồng thời cáo buộc EU lợi dụng Mỹ trong quan hệ thương mại.

Các điểm nghẽn lớn vẫn chưa được tháo gỡ, bao gồm bất đồng về quy định thực phẩm và nông sản (như thịt bò nuôi bằng hormone, thịt gà rửa bằng clo), thuế VAT của châu Âu và mức thuế cao với một số ngành trọng yếu như ô tô, nhôm và thép.

Tác động toàn cầu và nguy cơ với Việt Nam

Việc Mỹ áp thuế cao với hàng hóa châu Âu không chỉ đe dọa làm gián đoạn chuỗi cung ứng xuyên Đại Tây Dương mà còn gây hiệu ứng lan tỏa lên thị trường toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Một khi dòng thương mại Mỹ – EU bị siết chặt, áp lực cạnh tranh và điều chỉnh nguồn cung sẽ ảnh hưởng đến các doanh nghiệp Việt đang xuất – nhập khẩu các mặt hàng liên quan, đặc biệt là dược phẩm, phương tiện vận tải và linh kiện điện tử.

Người tiêu dùng trong nước cũng có thể chịu ảnh hưởng gián tiếp từ biến động giá nguyên liệu đầu vào và sự leo thang chi phí sản xuất, vận chuyển toàn cầu. Đặc biệt, các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam có chuỗi cung ứng gắn với Mỹ – EU cũng đối mặt nhiều rủi ro.

Kỳ vọng “thỏa thuận khung”, nhưng rủi ro còn lớn

Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen thừa nhận khả năng đạt thỏa thuận chi tiết là “bất khả thi” trong vòng 90 ngày, đồng thời đặt kỳ vọng vào một “thỏa thuận nguyên tắc” mang tính chính trị. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng ngay cả khi đạt được một văn bản khung, nó vẫn tiềm ẩn rủi ro cao vì thiếu cam kết ràng buộc và có thể bị thay đổi bất kỳ lúc nào.

Theo các chuyên gia, phương án khả thi nhất là EU chấp nhận mức thuế chung 10% với phần lớn hàng hóa, sau đó tiếp tục đàm phán các ngoại lệ theo từng lĩnh vực. Tuy vậy, bất kỳ nhượng bộ nào cũng sẽ phải trả giá bằng lợi ích kinh tế hoặc chính trị trong nội bộ EU.

Tương lai khó đoán định

Ngay cả khi có một thỏa thuận sơ bộ trong tuần tới, tương lai quan hệ thương mại Mỹ – EU vẫn đầy bất ổn. Ông Trump có thể thay đổi quan điểm bất cứ lúc nào, trong khi các quyết định trả đũa từ phía châu Âu – nếu có – cũng sẽ được cân nhắc rất kỹ để tránh gây phản ứng dây chuyền.

Trong khi đó, doanh nghiệp và các nền kinh tế phụ thuộc xuất khẩu như Việt Nam cần chuẩn bị phương án ứng phó. Đa dạng hóa thị trường, chủ động theo dõi động thái chính sách của các cường quốc là điều bắt buộc nếu không muốn bị “kẹt giữa” một cuộc chiến thương mại mới đầy rủi ro.

Theo: vnexpress