Từ năm 2026, người dân phải kê khai sở hữu nhà ở để tích hợp dữ liệu quốc gia. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng quy định này chồng chéo và khó khả thi

Đề xuất kê khai sở hữu nhà ở từ năm 2026

Bộ Xây dựng đang lấy ý kiến cho dự thảo Nghị định thay thế Nghị định 94/2024/NĐ-CP; về hệ thống thông tin nhà ở và thị trường bất động sản. Theo dự thảo, từ năm 2026; tổ chức và cá nhân tại Việt Nam và nước ngoài sẽ phải cung cấp thông tin; liên quan đến sở hữu nhà ở để tích hợp vào cơ sở dữ liệu quốc gia.

Các thông tin cần kê khai bao gồm dữ liệu nhận diện cá nhân, loại hình nhà ở; địa chỉ, diện tích, số lượng, thời hạn, hình thức sở hữu và tình trạng pháp lý. Bộ Xây dựng cho rằng quy định này sẽ giúp nâng cao chất lượng dữ liệu; minh bạch hóa thị trường và hỗ trợ quản lý bất động sản.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng việc kê khai sở hữu nhà ở; có thể gặp khó khăn khi triển khai. Hiện công tác quản lý đất đai tại Việt Nam vốn đã phức tạp; nay nếu thêm một hệ thống quản lý nhà ở riêng biệt sẽ dẫn đến trùng lặp; thiếu chính xác và làm tăng khối lượng công việc cho cơ quan nhà nước.

Lo ngại chồng chéo và khó thống kê dữ liệu

Theo TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, đề xuất kê khai sở hữu nhà ở là không khả thi về mặt quản lý. Hiện hệ thống quản lý đất đai được thực hiện theo thửa đất; và tờ bản đồ do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì; phối hợp cùng Bộ Công an trong quá trình làm sạch dữ liệu. Cơ sở quản lý này đã gắn liền với căn cước công dân; đảm bảo thông tin thống nhất và dễ tra cứu.

Ông Thuận cho rằng quản lý đất đai phải dựa trên dữ liệu thửa đất; không phải từ căn nhà xây dựng trên đất. Nếu thêm một cơ sở dữ liệu riêng về nhà ở; các bộ ngành sẽ chồng chéo và khó xác định trách nhiệm. Việt Nam hiện có hàng chục loại nhà khác nhau như nhà tạm, nhà không phép, sai phép; nhà có sổ, không sổ, nhà tranh chấp, nhà vô chủ… nên rất khó thống kê chính xác.

Theo ông, Bộ Xây dựng nên phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường; để trích xuất dữ liệu từ hệ thống bản đồ ranh, thửa đất của từng địa phương. Mỗi thửa đất khi đã có mã định danh và được tích hợp với căn cước công dân; thì việc quản lý tài sản gắn liền trên đất sẽ chính xác và hợp pháp hơn.

Ông Thuận cũng nhận định; việc yêu cầu người dân tự kê khai nhà ở là thiếu cơ sở khoa học; không phù hợp với định hướng chuyển đổi số theo Nghị quyết 57/2025 của Bộ Chính trị. Thay vào đó, cần tập trung làm sạch và hoàn thiện dữ liệu đất đai ; nền tảng quan trọng nhất của hệ thống quản lý tài sản quốc gia.

Nguy cơ trùng lặp dữ liệu và tăng gánh nặng hành chính

Đại diện một doanh nghiệp bất động sản tại TP.HCM cho rằng đề xuất kê khai sở hữu nhà ở của Bộ Xây dựng; đang trùng lặp với công việc của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công an; trong xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai. Hiện người dân đã nhiều lần cung cấp thông tin tương tự khi đăng ký quyền sử dụng đất; cấp sổ đỏ hoặc cập nhật biến động sở hữu.

Nếu không có cơ chế liên thông dữ liệu giữa các bộ ngành; việc yêu cầu kê khai thêm thông tin về nhà ở sẽ làm tăng gánh nặng hành chính; đồng thời gây lãng phí nguồn lực. Các thông tin như họ tên, số định danh, địa chỉ, diện tích và tình trạng pháp lý; của nhà ở vốn đã có sẵn trong các cơ sở dữ liệu dân cư, đất đai và thuế.

Trước đó, Cục Quản lý đất đai thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường đã hướng dẫn các địa phương; hoàn thiện cơ sở dữ liệu đất đai và gắn mã định danh thửa đất. Mỗi thửa đất được định danh qua bốn bước: xác định điểm đặc trưng; chuyển tọa độ, mã hóa vị trí và cập nhật bảng dữ liệu không gian. Khi hệ thống này hoàn thiện, việc quản lý nhà ở gắn với đất đai; sẽ tự động được đồng bộ, không cần yêu cầu người dân kê khai thêm.

Nhiều chuyên gia cho rằng Bộ Xây dựng nên tập trung vào kết nối; chia sẻ dữ liệu với các bộ ngành thay vì xây dựng một hệ thống riêng. Việc này sẽ giúp thống nhất dữ liệu quốc gia, giảm trùng lặp; tiết kiệm chi phí và tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Khi dữ liệu được liên thông, người dân chỉ cần kê khai một lần; và thông tin sẽ tự động cập nhật giữa các cơ quan quản lý.

Theo: Tiền phong