Hội Đồng Xâm 2025, nghe thì trang trọng như lễ lớn của vùng – mà đúng là thế thật. Nhưng với chúng tôi; nó còn là “Không phải vô cớ mà người ta truyền tai nhau gọi Đồng Xâm là xứ sở của nghề bạc.” không chỉ bằng hình ảnh mà bằng cả hồn cốt văn hóa.

Từ góc nhì  một người dân làng Đồng Xâm (xã Hồng Thái, Kiến Xương, Thái Bình)

Mỗi dịp rằm tháng Ba âm, làng tôi lại rộn ràng theo cách chẳng nơi nào giống được.. Từ bà cụ bán trầu ngoài chợ đến mấy bác thợ bạc trong xưởng; ai cũng đếm ngược từng ngày: “Còn hơn 10 hôm nữa là Hội mở rồi đấy!”

Rước kiệu, dâng hương – Làng tôi giữ lễ không thua gì kinh đô xưa

Ai đã từng về Đồng Xâm mùa hội sẽ không quên được hình ảnh kiệu Thánh Hậu được rước về đền Cả, nhịp trống rền vang, từng người ăn vận trang trọng với áo dài, khăn đóng; nét mặt sáng bừng niềm hân hoan pha lẫn vẻ trang nghiêm. Mỗi bước chân rước kiệu là một bước trở về với tổ tiên. Lễ tế nam quan, nữ quan, lễ dâng hương cho Triệu Vũ Đế – người mà dân làng vẫn coi là ông Tổ mở cõi – đều được chuẩn bị công phu. Chúng tôi không làm cho có – mà làm bằng lòng.

Cô bạn tôi – một người trong đội tế lễ – đã miệt mài tập dượt suốt mấy tuần. Nó nói: ‘Muốn được vào hàng tế đâu phải dễ, không phải ai cũng được chọn đâu!Phải nghiêm túc, phải biết lễ, phải giữ gìn nét xưa.”

Mặt sông Vông lại rộn ràng – Bơi chải như kéo cả làng vào cuộc

Tôi mê nhất là bơi chải. Cứ đến hội là cả nhà tôi kéo nhau ra sông Vông từ sáng sớm, kiếm chỗ đẹp mà ngồi. Mấy năm rồi không vắng trận nào.

Tiếng mõ, tiếng trống, tiếng hò reo dậy sóng. Những tay chèo là người làng cả; ai cũng gân guốc, nước da sạm nắng, từng nhịp chèo như dồn hết khí chất đất này. Trẻ có, già có, nhưng mỗi đội lên thuyền là quên tuổi.

Mỗi mùa bơi chải; tôi lại thấy một quê hương mạnh mẽ, bền gan, và đầy gắn bó. Chẳng cần phân định hơn thua; chỉ cần thuyền làng ta lướt sóng, người làng có mặt là đã đủ vui rồi.

Đồng Xâm
Bơi chải trên sông Vông (Ảnh: internet)

Vui hội làng, nhưng cũng là dịp để người Đồng Xâm phô bày tinh hoa nghề tổ

Không phải tự nhiên mà người ta gọi Đồng Xâm là “làng bạc”. Những gian hàng chạm bạc dịp lễ hội được dựng dọc đường làng; sáng lấp lánh như ánh trăng trên mái đình.

Tôi vẫn nhớ lời ông nội: “Con dao, cái thìa trong nhà mày – đều từ tay nghệ nhân mà ra. Họ chạm bạc như viết sử bằng kim loại.”

Khách thập phương về đây không chỉ để vãn cảnh; mà còn để ngắm nghề – mua bạc – và nghe kể chuyện làng. Mỗi chiếc lắc, chiếc trâm, mỗi chiếc khánh bạc đều mang hồn vía của nghệ nhân.

Đồng Xâm
Sản phẩm được làm từ các nghệ nhân ( Ảnh: internet)

Hội Đồng Xâm – Vui mà vẫn giữ được nền nếp xưa

Hội nay đông vui hơn trước, có thêm nhiều trò chơi dân gian, triển lãm ảnh, giao lưu nghệ nhân… nhưng điều làm tôi mừng nhất là làng tôi vẫn giữ được cái cốt cách xưa: Lễ nghi không sơ sài, trò chơi không quá đà; không gian không mất chất.

Người ta hay nói “truyền thống và hiện đại khó hòa hợp”. Nhưng ở Hội Đồng Xâm; hai điều ấy giao thoa trong từng chi tiết – như trống hội bên cạnh tiếng máy ảnh.

Hội là của làng – Nhưng cũng là lời mời đến mọi miền

Còn hơn 10 ngày nữa, cả làng đang tất bật chuẩn bị. Nhà nào cũng như đón khách quý. Người đi xa nhắn về: “Dặn mẹ giữ cho con bộ áo dài đỏ. Năm nay nhất định về hội!”

Với người làng tôi, Hội Đồng Xâm không chỉ là lễ, mà là nhịp đập văn hóa, là sợi dây gắn kết, là dịp để nói với nhau rằng: Quê mình đẹp lắm – và không bao giờ lụi tàn.

Hội Đồng Xâm 2025 – Không chỉ là một lễ hội. Đó là một lời nhắc: Quê hương vẫn sống trong từng nhịp trống, từng mái đình, từng nhịp chèo và cả trong trái tim những người con xa xứ.