Thần tượng là một phần thanh xuân, và với Gen Z Việt, “đu idol” đã vượt xa sở thích đơn thuần, trở thành một lối sống và xu hướng mạnh mẽ. Nhưng liệu ánh hào quang lấp lánh có che giấu những góc khuất, áp lực và thử thách?
- Cây bàng sân trường – Khi ký ức có rễ
- Làm thế nào để giúp người thân vượt qua chứng nghiện game?
- Căn cước công dân sẽ điều chỉnh thế nào khi cả nước còn 34 tỉnh, thành?
Vì sao “đu idol” trở thành một phần không thể thiếu của giới trẻ?
Đối với Gen Z, “đu idol” không chỉ dừng lại ở việc hâm mộ một nghệ sĩ đơn thuần mà còn là hành trình tìm kiếm bản sắc, khẳng định vị thế trong cộng đồng và tìm thấy động lực sống. Có nhiều yếu tố lý giải sức hút mạnh mẽ của hiện tượng này:
Hình mẫu lý tưởng và nguồn cảm hứng:
Thần tượng thường mang đến một hình ảnh lý tưởng về sự trẻ trung, tài năng, giàu nghị lực và khả năng truyền cảm hứng. Trong giai đoạn định hình cá tính, giới trẻ dễ dàng nhìn thấy ở thần tượng những phẩm chất mà họ khao khát đạt được.
Nhiều bạn trẻ chia sẻ, việc theo dõi thần tượng đã giúp họ học hỏi được cách sống tích cực, rèn luyện sự nghị lực, kỷ luật và chăm chỉ – những phẩm chất thường thấy trong quá trình rèn luyện khắc nghiệt của các idol trước khi ra mắt công chúng.
“đu idol” – Cảm giác thuộc về cộng đồng:
Tham gia vào các fandom (cộng đồng người hâm mộ) mang lại cho người trẻ cảm giác không đơn độc. Đây là không gian để họ chia sẻ đam mê, thể hiện bản thân và kết nối với những người có cùng sở thích, xây dựng nên một mạng lưới hỗ trợ tinh thần.
Liều thuốc tinh thần hiệu quả:
Giữa những áp lực học tập, thi cử, hay công việc, một bài hát, một khoảnh khắc của idol có thể trở thành nơi trú ẩn cảm xúc, giúp nhiều bạn trẻ vượt qua những giai đoạn căng thẳng, thậm chí là trầm cảm hay mất phương hướng.
Sức ảnh hưởng này được thể hiện rõ qua các con số. Theo khảo sát mới nhất của UOB và BCG (năm 2024), 42% giới trẻ Việt Nam sẵn sàng chi hàng chục triệu đồng để tham dự các sự kiện âm nhạc có thần tượng yêu thích, và 29% chấp nhận làm thêm việc để thực hiện mong muốn “đu idol” của mình.
Điển hình là trường hợp của chị Bích Ngọc, nhân viên văn phòng tại Hà Nội, người đã không ngần ngại chi hơn 12 triệu đồng cho 4 ngày sang Thái Lan để xem concert của nhóm NCT Dream. Chia sẻ trên Zing.vn, chị Ngọc cho rằng: “Đó là một phần thưởng cho chính mình sau những tháng ngày làm việc mệt mỏi.”
Tương tự, Nguyễn Mai Trinh (22 tuổi) từng bay sang Malaysia để xem nhóm ENHYPEN biểu diễn. Trao đổi với Dân Trí, cô cho biết: “Đu idol giúp mình có thêm nhiều bạn, mở rộng kết nối và tạo cảm hứng học tập hơn.”
Góc tối và hệ lụy khôn lường khi “đu idol”
Tuy nhiên, bức tranh về văn hóa “đu idol” không phải lúc nào cũng rực rỡ. Khi sự tôn sùng vượt quá giới hạn, những hệ lụy tiêu cực bắt đầu bộc lộ rõ ràng, từ vấn đề tài chính đến các mâu thuẫn xã hội.
Gánh nặng tài chính và rủi ro lừa đảo:
Việc chi tiêu “khủng” cho thần tượng đôi khi vượt quá khả năng tài chính của nhiều bạn trẻ, dẫn đến những câu chuyện đáng suy ngẫm. N.V.Anh (20 tuổi), được báo Song Tre phỏng vấn, kể rằng cô đã bay sang Thái Lan xem concert nhưng mỗi ngày chỉ dám chi 200.000 đồng cho ăn uống, phải tiết kiệm từng đồng để mua lightstick và album. “Đó là hành trình của đam mê, nhưng cũng là chuỗi ngày đói bụng”, Anh thừa nhận.
Thậm chí, nhiều trường hợp còn trở thành nạn nhân của các vụ lừa đảo. Hồ Thị Quỳnh (22 tuổi, Hà Nội) đã mất 1,5 triệu đồng vì bị lừa khi mua vé concert BlackPink qua Facebook – một bài học đắt giá về việc đặt niềm tin không đúng chỗ.
“Fan war” và bạo lực mạng:
Không chỉ dừng lại ở vấn đề tiền bạc; hiện tượng “fan war” – những cuộc tranh cãi, công kích; thậm chí xúc phạm lẫn nhau giữa các fandom – trở nên phổ biến và ngày càng gay gắt. Theo Kenh14 và Vietgiaitri; từng xảy ra xung đột nghiêm trọng giữa fan ELF (Super Junior) và VIP (Big Bang) tại MAMA 2015; dẫn đến la ó, xô đẩy và cần sự can thiệp của lực lượng an ninh. Đây không chỉ là mâu thuẫn quan điểm đơn thuần mà là phản ánh của cảm xúc tập thể bị đẩy lên mức cực đoan.
Ngoài ra, sự quá khích của một bộ phận fan còn gây ra những tranh cãi lớn trên mạng xã hội, tạo nên một môi trường độc hại. Trường hợp fan BTS từng tấn công cựu thành viên One Direction chỉ vì anh này nói chưa nghe ca khúc “Dynamite” là một minh chứng rõ nét. Điều này dấy lên lo ngại về tính độc lập trong suy nghĩ và khả năng kiểm soát cảm xúc của một bộ phận giới trẻ khi “đu idol” một cách mù quáng.
Trách nhiệm của gia đình và cộng đồng trong việc định hướng
Trước thực trạng đa chiều của văn hóa “đu idol”; vai trò của gia đình; nhà trường và cộng đồng trở nên đặc biệt quan trọng trong việc định hướng và dẫn dắt giới trẻ.
Vai trò của gia đình:
Cha mẹ cần chủ động lắng nghe; chia sẻ và đồng hành cùng con cái trong việc tìm hiểu về thần tượng. Thay vì cấm đoán; việc cùng con tham gia các sự kiện giải trí có chừng mực; chia sẻ cảm nhận về âm nhạc; nhân cách nghệ sĩ sẽ giúp trẻ hiểu được giá trị thực sự của đam mê; từ đó tránh được tình trạng hâm mộ mù quáng và biết cách “đu idol” một cách lành mạnh.
Định hướng từ nhà trường và truyền thông:
Các tổ chức giáo dục và phương tiện truyền thông cũng đóng vai trò không nhỏ. Việc tổ chức các hoạt động định hướng thần tượng đúng đắn; như giới thiệu các nghệ sĩ có trách nhiệm xã hội; các buổi chia sẻ về lối sống tích cực, quản lý tài chính cá nhân – cần được đẩy mạnh.
Trên thực tế; nhiều fandom tại Việt Nam đã và đang chứng minh rằng; họ có thể tạo ra những giá trị tích cực cho cộng đồng. Điển hình là việc fan V (BTS) từng góp tiền xây trường tại Điện Biên nhân dịp sinh nhật thần tượng; hay FC Đen Vâu đồng hành cùng chương trình “Vết sẹo cuộc đời”; gây quỹ phẫu thuật tim cho trẻ em nghèo. Đây là những minh chứng cho thấy văn hóa hâm mộ có thể biến thành hành động ý nghĩa; khi được định hướng đúng đắn.
PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Ủy ban Văn hóa – Giáo dục Quốc hội; từng phát biểu trên báo Tiền Phong rằng: “Chúng ta không nên ngăn cản văn hóa thần tượng; mà cần hướng dẫn giới trẻ nhận thức được ranh giới giữa yêu thích và mù quáng; giữa thần tượng và lý tưởng sống.”
“Đu idol” sao cho “chất” và trưởng thành
“Đu idol” có thể là một hành trình đẹp đẽ; nếu được soi chiếu bằng lý trí và điều tiết bằng sự hiểu biết. Thần tượng là nguồn cảm hứng để chúng ta phấn đấu; học hỏi và hoàn thiện bản thân, chứ không phải để thay thế hay làm mờ đi chính mình. Khi giới trẻ biết cách yêu thương đúng mực; chi tiêu hợp lý và giữ vững bản sắc cá nhân giữa đám đông hâm mộ; họ không chỉ là những người hâm mộ cuồng nhiệt mà còn là những cá nhân trưởng thành, độc lập.
Một thế hệ “thần tượng hóa” văn minh không phải là thế hệ mù quáng tôn thờ ai đó; mà là thế hệ biết tự trở thành người xứng đáng được tôn trọng; từ chính những lựa chọn và hành động của mình.