Lộ trình cấm xe máy xăng tại Hà Nội bắt đầu từ 1/7/2026 khiến hàng triệu phương tiện đối mặt nguy cơ bị loại bỏ hoặc phải “di cư” khỏi nội đô.

Lộ trình cấm xe máy xăng đã rõ ràng

Theo Chỉ thị 20/CT-TTg, từ ngày 1/7/2026, Hà Nội sẽ chính thức cấm xe máy sử dụng động cơ đốt trong lưu thông trong khu vực vành đai 1. Giai đoạn tiếp theo, từ đầu năm 2028, phạm vi cấm mở rộng ra vành đai 2 và đến năm 2030 sẽ mở rộng đến vành đai 3. Ngoài xe máy, ô tô sử dụng xăng dầu cũng sẽ dần bị hạn chế.

Đây là bước đi đầu tiên nhằm hướng tới mục tiêu phát triển giao thông xanh, giảm ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn. Tuy nhiên, một câu hỏi lớn đặt ra: hàng triệu xe máy xăng sẽ “trôi dạt” về đâu khi không còn được lưu thông trong nội đô

Hàng triệu xe đối mặt nguy cơ bị loại bỏ

Theo thống kê của Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, đến cuối năm 2024, thành phố có khoảng 6,9 triệu xe máy, trong đó khoảng 6,4 triệu xe sử dụng nhiên liệu xăng. Nếu thực hiện đúng lộ trình, sẽ có hàng triệu xe không còn được phép hoạt động trong nội thành kể từ năm 2026.

Kịch bản được nhiều chuyên gia dự đoán là các phương tiện này sẽ chuyển ra khu vực ngoại thành hoặc các tỉnh lân cận như Hưng Yên, Bắc Ninh, Thái Nguyên, Phú Thọ – nơi chưa áp dụng các quy định kiểm soát khí thải khắt khe. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp ngắn hạn.

Trong tương lai gần, nếu các địa phương khác cũng thực hiện chính sách tương tự, vòng đời của xe máy xăng sẽ bị rút ngắn đáng kể. Hệ quả là làn sóng “chuyển nhượng xe xăng” có thể gia tăng, gây áp lực ô nhiễm cho vùng ven và phát sinh lượng rác thải cơ giới khó xử lý.

Bài toán chuyển đổi và hạ tầng giao thông

Dù chủ trương phát triển giao thông xanh là cần thiết, nhưng vấn đề đặt ra là liệu hệ thống hạ tầng đã sẵn sàng để thay thế hàng triệu phương tiện cá nhân?

Hiện tại, trạm sạc xe điện còn hạn chế, nguồn cung xe máy điện chưa ổn định, giá thành vẫn cao, dịch vụ bảo trì, hậu mãi còn yếu. Nếu cấm xe xăng đột ngột mà không có bước chuẩn bị kỹ lưỡng, sẽ dễ gây xáo trộn lớn cho đời sống người dân.

Trong một tọa đàm do báo Dân Việt tổ chức, ông Khương Kim Tạo – nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia – nhận định: “Xe máy là phương tiện thiết yếu, gắn liền với sinh kế của hàng triệu người dân, đặc biệt ở các đô thị và vùng nông thôn. Nếu không có giải pháp thay thế hợp lý, việc cấm xe xăng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế – xã hội.”

Bài học từ quốc tế và cách tiếp cận phù hợp

Chuyên gia Nguyễn Mạnh Thắng – Giám đốc WhatCar Việt Nam – chia sẻ rằng, các thành phố như Thâm Quyến, Bắc Kinh hay Thượng Hải (Trung Quốc) đã từng áp dụng mô hình chuyển đổi giao thông xanh rất thành công. Chính phủ các thành phố này đầu tư mạnh vào tàu điện ngầm, hỗ trợ tài chính cho người dân mua xe điện, xây dựng bãi đỗ riêng, và dần siết chặt việc sử dụng xe xăng bằng các “rào cản mềm”.

Tại châu Âu, các thành phố như London hay Paris không cấm xe xăng đột ngột mà dùng công cụ kinh tế như thuế khí thải cao để tạo áp lực chuyển đổi dần. Người dân vì thế tự nguyện thay đổi thói quen sử dụng phương tiện mà không cảm thấy bị cưỡng ép.

Tuy nhiên, theo ông Thắng, Hà Nội không thể áp dụng nguyên mẫu những mô hình này do đặc thù về hạ tầng, mật độ dân cư và tỷ lệ người dân phụ thuộc vào xe máy. Chính vì vậy, thành phố cần một chiến lược riêng, linh hoạt và phù hợp thực tiễn, đi kèm các chính sách hỗ trợ cụ thể như: ưu đãi thuế cho xe điện, hỗ trợ tín dụng, xây dựng mạng lưới trạm sạc phủ rộng…

Cần chuẩn bị căn cơ, tránh xáo trộn xã hội

Việc cấm xe máy xăng là xu hướng tất yếu, nhưng lộ trình cần đi đôi với khả năng thực thi. Chuyển đổi bền vững không thể chỉ dựa vào mệnh lệnh hành chính mà cần sự đồng thuận của người dân, cùng các bước chuẩn bị kỹ lưỡng từ phía nhà nước và doanh nghiệp.

Chính sách đúng phải đi kèm giải pháp hỗ trợ. Khi người dân thấy tiện lợi, kinh tế và dễ tiếp cận với phương tiện thay thế, quá trình “chia tay xe xăng” sẽ diễn ra nhẹ nhàng và hiệu quả hơn rất nhiều.

Theo: vietnamnet