Về xã Liên Minh (Võ Nhai), chúng tôi rất ấn tượng khi gặp chị Hoàng Thị Hải, Giám đốc Hợp tác xã nông sản an toàn Liên Minh. Chị Hải đã tiên phong nâng tầm giá trị cây chè địa phương, tạo ra những sản phẩm đạt chứng nhận OCOP đầu tiên của xã. Hành trình khởi nghiệp của chị là minh chứng cho sự kiên trì, bản lĩnh của người phụ nữ dân tộc thiểu số, khẳng định vị thế trong gia đình và xã hội.

Nâng tầm giá trị cây chè truyền thống ở Liên Minh

Xã Liên Minh (huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên) từ lâu vốn nổi tiếng với nghề trồng và chế biến chè. Tuy nhiên, do sản xuất còn nhỏ lẻ, canh tác theo phương thức truyền thống, thiếu quy trình chuyên nghiệp và chưa có thương hiệu, nên dù người dân đầu tư nhiều công sức, thu nhập vẫn bấp bênh.

Giữa bối cảnh đó, chị Hoàng Thị Hải – một phụ nữ dân tộc thiểu số – đã quyết tâm đổi thay cục diện. Với vai trò là Giám đốc Hợp tác xã (HTX) nông sản an toàn Liên Minh, chị Hải trở thành người tiên phong khởi xướng mô hình sản xuất chè bài bản, tạo dựng thương hiệu chè địa phương và từng bước đưa sản phẩm đạt chuẩn OCOP đầu tiên của xã.

Khởi đầu từ trăn trở và tâm huyết

Gắn bó với cây chè từ nhiều năm, chị Hải thấu hiểu sâu sắc những khó khăn mà bà con phải đối diện. Chị chia sẻ: “Người làm chè vất vả, năng suất thấp, lại chủ yếu bán thô nên giá rẻ. Bởi vậy muốn sản phẩm chè có ‘chỗ đứng’ thì cần xây dựng quy trình sản xuất bài bản, chuyên nghiệp từ khâu trồng, chăm sóc, chế biến, đóng gói, bảo quản và quảng bá.”

Xuất phát từ suy nghĩ đó, năm 2019, chị đã đứng ra vận động các hộ trồng chè địa phương thành lập HTX. Từ 20 thành viên ban đầu, HTX nông sản an toàn Liên Minh ra đời với định hướng phát triển theo hướng sản xuất sạch, an toàn và bền vững.

Xây dựng chuỗi sản xuất khép kín và bền vững

Để HTX hoạt động hiệu quả, chị Hải tích cực tuyên truyền, thuyết phục người dân hiểu về giá trị của sản xuất chè an toàn. Chị cũng chủ động tìm kiếm các chương trình, dự án hỗ trợ giống, phân bón và phối hợp với cơ quan chuyên môn để tổ chức tập huấn kỹ thuật cho thành viên.

Đặc biệt, mô hình sản xuất mà chị xây dựng nhấn mạnh yếu tố “xanh” – giảm thiểu sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu và thay bằng các chế phẩm sinh học. “Chị hỗ trợ bà con từ những điều nhỏ nhất, như hướng dẫn thành viên phơi chè trên lưới thay vì rải trực tiếp xuống đất như trước…”

Ngoài ra, chị cũng chú trọng khâu thiết kế bao bì, nhãn mác và quảng bá sản phẩm qua hội chợ, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử nhằm tìm kiếm thị trường đầu ra bền vững.

Kết quả vượt kỳ vọng sau những nỗ lực

Sau một năm thành lập, các thành viên HTX đã thay đổi rõ rệt tư duy canh tác, hướng đến tiêu chuẩn VietGAP và tiến tới sản xuất hữu cơ. Nhờ đó, chất lượng chè tăng cao, giá bán tăng từ hơn 100 nghìn đồng/kg lên gấp 2–3 lần.

Tính đến nay, HTX đã có 50 thành viên chính thức và 30 hộ liên kết, sở hữu vùng nguyên liệu đạt chuẩn VietGAP rộng 50ha. Nhà xưởng được đầu tư đồng bộ, rộng 250m², đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. HTX hiện sản xuất 3 dòng sản phẩm chính gồm trà móc câu, trà tôm nõn Liên Minh và trà Liên Minh, tất cả đều có tem truy xuất nguồn gốc và được phân phối rộng rãi tại nhiều siêu thị lớn trên cả nước.

Mỗi năm, HTX tiêu thụ trên 30 tấn chè búp khô, doanh thu đạt trên 8 tỷ đồng, trong đó 60% đơn hàng được bán theo hình thức đặt trước, với giá dao động từ 250 nghìn đến 1 triệu đồng/kg tùy sản phẩm.

Khai phá tiềm năng với trà hoa đu đủ

Không dừng lại ở cây chè, chị Hải cùng cộng sự đã tìm lối đi mới với trà hoa đu đủ đực – một loại dược liệu quý được các dân tộc Dao, Tày, Mường sử dụng từ lâu đời trong các bài thuốc dân gian.

Chị tâm sự: “Sau nhiều lớp tập huấn, tôi biết xu hướng tiêu dùng, chăm sóc sức khỏe bằng thảo dược ngày càng tăng. Đặc biệt là việc chế biến các bài thuốc dân gian từ cây hoa đu đủ đực…”

Với gần 3ha trồng đu đủ đực theo tiêu chuẩn hữu cơ, sau nhiều tháng nghiên cứu và thử nghiệm, đến cuối năm 2020, HTX đã sản xuất thành công trà hoa đu đủ đực – sản phẩm có hương thơm dịu, vị thanh mát, được thị trường đón nhận nồng nhiệt với giá bán lẻ từ 3,5–5 triệu đồng/kg.

Khẳng định thương hiệu trên thị trường

Nhờ sự tâm huyết và quyết đoán của chị Hải, các sản phẩm của HTX Liên Minh đã đạt nhiều danh hiệu uy tín:

  • OCOP 3 sao cho cả trà xanh và trà hoa đu đủ đực trong năm 2023, 2024
  • Trà móc câu Liên Minh được công nhận là sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu và sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu tỉnh Thái Nguyên

Bà Vũ Thị Tình, Phó Chủ tịch UBND xã Liên Minh, nhận xét: “Năm 2022, chị Hải được tôn vinh gương nông dân sản xuất kinh doanh giỏi cấp tỉnh. Không chỉ giúp bà con làm giàu từ cây chè, mô hình HTX còn góp phần thay đổi tư duy sản xuất, tạo động lực để người dân yên tâm gắn bó với nghề.”

Tấm gương truyền cảm hứng cho phụ nữ dân tộc

Câu chuyện khởi nghiệp của chị Hoàng Thị Hải không chỉ là hành trình làm giàu từ cây chè, mà còn là biểu tượng của sự kiên cường, bản lĩnh và đổi mới sáng tạo trong phát triển kinh tế nông thôn. Mô hình của chị đã mở ra cơ hội lớn cho phụ nữ và người dân tộc thiểu số trên địa bàn, trở thành nguồn cảm hứng để nhiều người mạnh dạn vươn lên thoát nghèo bền vững.