Hệ lụy ChatGPT xuất hiện khi nhiều người xem AI như chuyên gia toàn tri; tự chẩn đoán bệnh, tư vấn tài chính và làm hộ bài tập, dẫn đến lệ thuộc; sai sót và nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, học tập và quyết định đời sống
- Nhà giáo cần báo đáp xứng với sự kỳ vọng từ xã hội
- 4 loại rau ít thuốc trừ sâu lại giúp phòng đột quỵ, ngừa ung thư
- Đặc sản chỉ có một tháng ở Ninh Bình, cho thu nhập gấp 3-4 lần trồng lúa
Hệ lụy ChatGPT trong thói quen dùng AI thay bác sĩ
Thấy đau họng và ho nhẹ, bà Thúy Hà, 65 tuổi, không đi khám mà nhờ ChatGPT chẩn đoán, kê đơn vì tin AI “khách quan, chi tiết hơn” bác sĩ.
Bà Hà ở Hải Phòng dùng ChatGPT từ giữa năm 2024; khi các con cài vào điện thoại để mẹ tiếp cận công nghệ. Từ tra cứu công thức nấu ăn, làm thơ, bà dần coi mô hình AI này là “chuyên gia biết tuốt”.
Đầu năm 2025, bà phát hiện công cụ này có thể chẩn đoán bệnh. Ban đầu bà còn tra cứu lại; nhưng sau đó tin tưởng tuyệt đối, dùng AI thay bác sĩ. “Đến bác sĩ khám cũng chỉ hỏi triệu chứng rồi kê đơn; thà dùng ChatGPT vừa nhanh gọn; không tốn thời gian”, bà nói khi con cái ngăn cản.
Có lần, người phụ nữ 65 tuổi bị đau nhói bụng dưới; liền gõ mô tả triệu chứng vào ChatGPT. Câu trả lời là “có thể do stress hoặc tiêu hóa nhẹ”; chỉ cần uống nước ấm, xoa dầu. Một ngày sau, cơn đau không hết, bà đi viện mới biết bị chảy máu dạ dày. Dù vậy, bà Hà vẫn biện hộ: “Hiếm hoi AI mới sai, bác sĩ cũng đâu chẩn đoán đúng hết”.
Anh Văn Hàng, 45 tuổi, ở Hà Nội, cũng gọi ChatGPT là “từ điển bách khoa toàn thư”. Anh dùng AI từ khảo sát giá xe đến tư vấn bất động sản. Được chatbot tư vấn một khu đất ngoại thành 100 m2 giá một tỷ; anh kiên quyết trả giá này, dù chủ đất đòi 1,8 tỷ. Bị người bán mỉa mai “nhờ nó mua hộ”; anh Hàng vẫn tin AI đúng.
Con trai anh, Gia Bảo, 15 tuổi, cũng xem AI là trợ thủ đắc lực. Từ chỗ dùng để học cách giải; dần dần cậu bé giao cho AI làm hộ toàn bộ bài tập. “Nó hơn cả gia sư, bài văn trước kia viết hết cả ngày giờ chỉ mất một phút”; Bảo nói.
Nguyên nhân khiến người dùng lệ thuộc AI
Theo thạc sĩ Đinh Ngọc Sơn; AI đang thay đổi sâu sắc cách con người sống và làm việc, giúp tự động hóa nhiều tác vụ. Nhưng cũng vì thế mà nhiều người lầm tưởng AI có thể thay thế chuyên gia. Cuối tháng 10, mạng xã hội từng lan truyền ảnh một người mang đơn thuốc do ChatGPT kê ra hiệu thuốc.
Chuyên gia tâm lý Trịnh Trung Hòa nhận định người dùng chuộng AI vì tính tiện dụng, dễ tra cứu, miễn phí và không tốn thời gian như đặt lịch với bác sĩ hay chuyên gia. Ngoài ra, tâm lý ngại hỏi hoặc câu hỏi mang tính riêng tư cũng khiến người dùng tìm đến AI.
Theo OpenAI, hơn 200 triệu người trên toàn cầu dùng ChatGPT mỗi tuần. Báo cáo Sensor Tower cho biết nửa đầu 2025, người Việt dành 283 triệu giờ cho các ứng dụng AI tạo sinh và thực hiện 7,5 tỷ lượt truy cập.
Tuy nhiên, sự tiện lợi đi kèm rủi ro khi người dùng tin tưởng mù quáng. Ông Hòa cho rằng AI chỉ tổng hợp nhanh; không phân tích đúng sai hay phán đoán đa chiều. Dữ liệu có thể sai lệch, chưa kiểm chứng, vì vậy các công cụ AI luôn cảnh báo “có thể mắc sai sót”.
Các nghiên cứu y tế quốc tế cũng chỉ ra hạn chế của AI. Tạp chí PLOS ONE ghi nhận độ chính xác của ChatGPT trong chẩn đoán y khoa chỉ đạt 49%.
Nguy cơ từ việc lạm dụng AI trong đời sống và học tập
Thời gian gần đây, các bác sĩ ghi nhận nhiều ca nhập viện vì tự điều trị theo hướng dẫn của AI. Tháng 4, tạp chí Annals of Internal Medicine ghi nhận một người 60 tuổi ở Anh bị ngộ độc brom do dùng natri bromua thay muối ăn theo lời khuyên của ChatGPT.
Tại Việt Nam, Bệnh viện Gia An 115 (TP HCM) tiếp nhận một phụ nữ 42 tuổi mắc đái tháo đường tự ý bỏ thuốc theo “AI y tế”. Vài tuần sau, đường huyết tăng vọt, suýt hôn mê. Một bệnh nhân 38 tuổi bị rối loạn lipid máu cũng ngừng statin, chuyển sang thảo dược theo tư vấn mạng; dẫn đến hẹp động mạch vành.
Ngoài sức khỏe, chuyên gia cảnh báo tình trạng lạm dụng AI trong học tập. Ông Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) cho biết nhiều học sinh dùng AI để “giải bài hộ”, dẫn đến hổng kiến thức, lười tư duy.
Trường hợp của Gia Bảo là ví dụ. Phụ thuộc ChatGPT, cậu luôn đạt điểm cao bài tập về nhà nhưng kết quả các kỳ thi lại thấp nhất lớp. “Cô giáo nói con tôi đang là học sinh yếu nhất lớp”, anh Hàng chia sẻ.
Chuyên gia Trịnh Trung Hòa khuyên người dùng thẩm định thông tin; phân biệt ranh giới và tránh lạm dụng. Thạc sĩ Sơn nhấn mạnh: “Nếu dùng để phát triển bản thân, AI là trợ lý tuyệt vời; nếu lạm dụng, con người mất đi sự chủ động”.
Theo: VnExpress