Phía sau mỗi nút “đăng ảnh” là những động cơ tâm lý phức tạp, âm thầm định hình cách chúng ta thể hiện tình cảm – đôi khi nhiều hơn vì chính mình, chứ không phải vì con. Khoe con trên mạng xã hội là điều nhiều cha mẹ hiện đại vẫn làm với tâm thế tự nhiên. Nhưng khi những khoảnh khắc ấy bị cuốn vào guồng quay tương tác, thuật toán và ánh nhìn số đông – tình yêu dễ bị bóp méo, trở thành phản xạ vô thức.
- Dạy con trung thực – Kiên nhẫn, bao dung nhưng đầy nghiêm khắc
- Trung thu tuổi thơ – Giữ lại một mùa trăng cho trẻ hôm nay
- Vải thiều rớt giá: Nông dân lo lỗ dù trúng mùa
Khi yêu thương bị dẫn dắt bởi ánh nhìn số đông
Khoe con trên mạng xã hội – từ ảnh sơ sinh đến thành tích học tập – ngày càng mang tính công khai. Cha mẹ không nhận ra rằng hành động đó thỏa mãn một nhu cầu sâu kín: được ghi nhận và được “like”.
Khái niệm “sharenting” (sharing + parenting) mô tả hiện tượng cha mẹ thường xuyên chia sẻ hình ảnh, video và thông tin cá nhân của con. Mỗi lượt tương tác trở thành phần thưởng xã hội – khiến hành vi được lặp lại như phản xạ.
Một phụ huynh có thể nói: “Tôi chỉ đăng cho vui thôi”. Nhưng cảm giác được cộng đồng mạng đồng thuận khiến việc khoe con tiếp diễn – không hẳn vì con, mà vì cảm xúc cá nhân.
Khoe con trên mạng xã hội – Dấu hiệu của kiểm soát vô hình
Chia sẻ mọi cảm xúc, thành tích của con làm trẻ mất tự chủ và khả năng điều tiết cảm xúc.
Ví dụ giả định: một em bé 7 tuổi bị quay lại cảnh khóc vì không được làm lớp trưởng. Nếu video lan truyền, em có thể xấu hổ, sợ thể hiện cảm xúc thật.
Trẻ lớn lên trong môi trường bị giám sát và phán xét công khai dễ thu mình hoặc phản kháng. Về lâu dài, chúng gặp khó khăn trong việc xác lập bản thân – vì danh tính đã bị cha mẹ định hình sẵn trên mạng.
Ảo ảnh minh tinh – Khi trẻ trở thành hình tượng trên mạng
Cha mẹ thường đăng những khoảnh khắc đẹp và thành tích nổi bật của con lên mạng xã hội. Dần dần, họ tạo nên một hình ảnh lý tưởng hóa – con luôn vui vẻ, ngoan ngoãn, xuất sắc. Điều này khiến trẻ cảm thấy áp lực khi phải giữ gìn hình tượng đó mọi lúc, mọi nơi.
Nghiên cứu từ Đại học Michigan (2020) cho thấy hơn 75% cha mẹ từng đăng hình ảnh con cái lên mạng mà không xin phép, và gần 40% trẻ 10–12 tuổi cảm thấy không thoải mái với điều đó. Một nghiên cứu khác từ Đại học London (2021) cảnh báo: trẻ em lớn lên với “dấu vết số” (digital footprint) từ nhỏ có nguy cơ cao phát triển các vấn đề về danh tính và lòng tự trọng.
Khoe con trên mạng xã hội – Trẻ học cách “diễn” thay vì sống thật
Nhiều em tâm sự: “Nếu con không cười, mẹ sẽ không đăng ảnh.” Trẻ học cách diễn thay vì sống thật, trở thành “minh tinh gia đình” – chỉ được hiện diện khi hoàn hảo. Dần dà, sự công nhận từ người khác trở thành chuẩn mực giá trị cá nhân, thay vì niềm tin nội tại.
Áp lực giữ hình tượng và tổn thương vô hình
Việc chia sẻ quá mức còn để lại tổn thương kéo dài. Khi hình tượng đẹp trở thành tiêu chuẩn mặc định, trẻ dễ đánh mất sự chân thực của mình. Ví dụ: nếu ảnh mặc váy công chúa bị chia sẻ công khai; trẻ có thể bị trêu chọc, tổn thương về giới tính hoặc tự ti khi trưởng thành.
Không ít người trẻ cảm thấy mất quyền kiểm soát khi phát hiện hàng trăm hình ảnh thời thơ ấu của mình bị phát tán từ sớm. Về lâu dài, điều này có thể dẫn tới rối loạn về nhận diện bản thân – khi trẻ không còn được là chính mình mà phải sống theo khuôn mẫu do người khác vẽ ra.
Soi chiếu với văn hóa truyền thống: Lặng lẽ mà sâu sắc
Truyền thống Á Đông, đặc biệt văn hóa Việt, đề cao sự tiết chế trong thể hiện tình cảm. Cha mẹ yêu con bằng hành động âm thầm: bữa sáng nóng; đêm canh giấc ngủ – chứ không qua mạng xã hội.
Ông bà ta gọi đó là “tình thương âm thầm” – không phô trương, nhưng sâu và bền.
Ngày nay, cha mẹ thường nói “Tôi yêu con vô điều kiện”; nhưng lại khoe khi con giỏi, giận khi con không hoàn hảo. Một câu hỏi nhỏ: “Bạn đã bao giờ hỏi con rằng: Con có đồng ý cha/mẹ đăng ảnh này không?”
Khoe con trên mạng xã hội – Tỉnh thức trong yêu thương
Tự hào về con là điều bình thường. Nhưng yêu thương thật sự không cần chứng minh. Thay vì chia sẻ lên mạng, hãy chia sẻ với con – bằng ánh mắt lắng nghe, vòng tay ôm; lời động viên khi con vấp ngã.
Yêu thương không cần người khác thấy – chỉ cần con cảm nhận được.
Mỗi hành động trên mạng xã hội là một mảnh gương phản chiếu nội tâm xã hội. Khoe con trên mạng xã hội – nếu không kiểm soát – không còn là chuyện riêng tư. Đó là bài học tỉnh thức giữa thời đại số; nơi tình yêu cần giữ gìn khỏi sự công nhận hời hợt.
Hãy yêu con bằng sự lặng thầm – như cha mẹ ta từng yêu ta. Vì điều con cần nhất, đôi khi; không phải là được nhìn thấy bởi cả thế giới, mà là được là chính mình – một cách trọn vẹn và bình an.