Một nhà lãnh đạo cấp tỉnh của quần đảo Solomon gần đây đã khiến Bắc Kinh tức giận vì quan điểm “thà chịu bệnh chứ không bắt tay với Trung Quốc”.
Trường hợp của ông được nhắc đến như một ví dụ về tình trạng áp bức của chính quyền Trung Quốc đối với công dân nước khác ở chính quốc gia của họ.
Bà Cleo Paskal, nhà nghiên cứu tại Chatham House (Anh Quốc), đề cập đến câu chuyện này trong một cuộc phỏng vấn gần đây trên kênh truyền hình Epoch TV.
Bà Paskal cho biết: Chúng ta có thể hiểu được các mối đe dọa do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) gây ra thông qua bài học từ các nước lân cận Trung Quốc; đặc biệt là Ấn Độ và quần đảo Solomon.
“Trong một thế giới do Trung Quốc điều hành hoặc thế giới chịu ảnh hưởng của Trung Quốc, chăm sóc sức khỏe được sử dụng như một vũ khí để trừng phạt những người bất đồng chính kiến”, bà Paskal cho biết.
Tỉnh trưởng Suidani của Solomon thà chịu bệnh chứ không ‘bắt tay Trung Quốc’
Bà chỉ ra ví dụ của ông Daniel Suidani, người đứng đầu tỉnh Malaita ở quần đảo Solomon. Ông là nhà lãnh đạo nổi tiếng chỉ trích mạnh mẽ đối với Bắc Kinh.
Trung Quốc từng đề nghị hối lộ ông 1 triệu USD để ông ủng hộ chính phủ Solomon cắt bỏ quan hệ với Đài Loan. Ông đã từ chối nhưng có rất nhiều chính trị gia tham nhũng trong chính phủ Solomon đã nhận khoản tiền đó. Kết quả là Solomon đã chấm dứt quan hệ ngoại giao 36 năm với Đài Loan để ủng hộ Trung Quốc vào tháng 9 năm 2019.
Why did Solomon Islands cut off ties with Taiwan? One of the country’s premier Daniel Suidani says he was offered one million dollars bribe by China to back his country to switch to China and there are lots of corrupt politicians in his government pic.twitter.com/cWWSgsV9YS
— Catherine 🇦🇺 (@CatherineActive) April 20, 2020
Dù vậy, ông Suidani tiếp tục lên tiếng ủng hộ Đài Loan và từ chối đầu tư của Trung Quốc vào tỉnh Malaita. Năm 2020, ông Suidani đã bác bỏ lời đề nghị cho vay trị giá 100 tỷ USD từ một công ty tư nhân Trung Quốc. Ông gọi đó là “cái bẫy nợ vĩnh viễn” đối với quần đảo Solomon.
Lập trường ủng hộ của ông Suidani đối với Đài Loan đã khiến ông gặp mâu thuẫn với Thủ tướng Manasseh Sogavare của Quần đảo Solomon, một người có mối quan hệ thân thiết với Bắc Kinh.
Khoảng sáu tháng trước, ông Suidani được chẩn đoán mắc bệnh não, cần phải chụp CT, nhưng Quần đảo Solomon không có thiết bị y tế thích hợp để thực hiện kĩ thuật này. Ông Suidani tìm kiếm dịch vụ chăm sóc y tế nước ngoài, nhưng không đủ khả năng chi trả.
Ông Suidani đã tìm đến chính phủ của Thủ tướng Sogavare để xin hỗ trợ tài chính. Chính phủ đưa ra điều kiện liên quan đến Trung Quốc, vì vậy ông Suidani đã từ chối nhận khoản tiền.
Cố vấn cấp cao của ông Suidani nói với Al Jazeera rằng vị tỉnh trưởng đã từ chối đề nghị này vì “nó giống như bắt tay với Trung Quốc”.
Đài Loan hỗ trợ ông Suidani, Trung Quốc tức giận
Sau khi biết tin, Đài Loan đã đề nghị hỗ trợ y tế cho ông Suidani. Ông được đưa đến Đài Loan để điều trị vào ngày 26/5.
Chuyến đi của ông tới Đài Loan đã khiến cả chính phủ Sogavare và Bắc Kinh tức giận. Chính quyền Thủ tướng Sogavare nói rằng đó là một chuyến đi “trái phép” và làm suy yếu chính sách “một Trung Quốc” của Solomon.
Chính sách “một Trung Quốc” là chính sách mà ĐCSTQ yêu cầu các nước phải tuân thủ. Theo chính sách này, các nước không được phép có quan hệ với Đài Loan (hay Trung Hoa Dân Quốc). Thay vào đó, họ phải công nhận chỉ có một nước Trung Hoa duy nhất; đó là Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Trong một tuyên bố đưa ra vào ngày 30/5, đại sứ quán Trung Quốc tại quần đảo Solomon cho biết họ đã “chính thức bày tỏ quan ngại” với chính phủ Sogavare về chuyến đi của ông Suidani. Phía Trung Quốc tuyên bố Bắc Kinh “phản đối bất kỳ liên hệ chính thức nào” giữa Đài Loan và các quốc gia khác.
Trung Quốc mở rộng hệ thống ‘chấm điểm công dân’ ra nước ngoài?
Nhà nghiên cứu Paskal nhận định: “Đây là tình huống mà lập trường của [ông Suidani] đối với Trung Quốc đã khiến ông bị từ chối chăm sóc sức khỏe”.
Bà bình luận: “Nếu bạn không chấp nhận Trung Quốc từ trong tâm, bạn sẽ bị bỏ mặc đến chết. Về cơ bản, đó là những gì đang xảy ra với tỉnh trưởng Suidani”.
Bà Paskal cho rằng tình huống này tương tự như hệ thống tín nhiệm công dân mà ĐCSTQ thực hiện tại Trung Quốc. Trong hệ thống này, chính quyền chấm điểm các công dân về việc họ có tuân thủ đường lối, chính sách của ĐCSTQ hay không, có vi phạm pháp luật không…
Những người có điểm tín nhiệm xã hội thấp bị coi là “không đáng tin cậy”; từ đó họ bị tước quyền tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Ví dụ, họ có thể bị cấm sử dụng máy máy bay, bị cấm đi học, hoặc phải chịu các hình thức trừng phạt khác.
Các nhà phê bình cho rằng hệ thống “chấm điểm công dân” mà ĐCSTQ đang thực hiện là vi phạm nhân quyền.