Nhiều người lao động phổ thông giấu con về công việc mình đang làm, không phải vì nghề hèn kém, mà bởi ánh mắt xã hội khiến họ thấy tổn thương. Trong khi đó, chính họ mới là những người góp phần giữ cho guồng quay cuộc sống không ngừng chuyển động. Đã đến lúc, chúng ta cần thay đổi cách nhìn về “lao động phổ thông” – không chỉ bằng sự thương cảm, mà bằng sự tôn trọng đúng nghĩa.
- Chị lao công – Người tỏa hương thầm lặng giữa lòng phố thị
- Về quê mùa lúa chín – Một vé về tuổi thơ không hẹn trước
- Quân tử bất khí – Lời dạy khơi nguồn sống cao thượng và tự do
Những người cha mẹ không dắt con tới chỗ làm
Câu chuyện về những người lao động giấu nghề với con không còn hiếm. Trên VOV, anh Nguyễn Văn Hùng (Hà Nội), chạy xe ôm công nghệ, chia sẻ: “Tôi chưa từng đưa con đến chỗ tôi đỗ xe. Tôi không muốn nó nghĩ bố chỉ biết đèo người kiếm tiền từng cuốc.”
Tương tự, trên một diễn đàn mạng xã hội, một người kể lại: “Tôi chưa bao giờ dám rủ bạn về nhà vì mẹ tôi bán hàng rong đầu ngõ. Tôi sợ chúng nó cười. Mà thực ra mẹ tôi chỉ bán xôi, bán chè – nghề lương thiện, nuôi tôi ăn học đến đại học.”
Nhiều người lao động phổ thông – từ cô thu gom rác đến bác thợ hồ, từ chị công nhân may đến chú xe ôm – đều mang trong mình nỗi mặc cảm. Không phải vì họ thiếu tử tế, mà vì xã hội ngấm ngầm bảo họ rằng: nghề của họ là “thấp”, là “kém”, là điều không nên để con trẻ chứng kiến.
Sự xấu hổ không bắt nguồn từ nghề, mà từ ánh mắt của xã hội
Cụm từ “lao động phổ thông” nghe có vẻ trung lập – nhưng khi đi kèm ánh nhìn đánh giá, cách gọi thiếu tôn trọng như “thằng chạy bàn”, “con quét rác”, “ông xe ôm”, thì nó trở thành chiếc nhãn gán cho sự thấp kém.
Nhiều bạn trẻ thừa nhận ngại nhắc đến nghề của cha mẹ. Không ít lần, các em phải trả lời lấp lửng: “Bố mẹ cháu làm tự do”, “gia đình cháu buôn bán nhỏ” – thay vì nói rõ ràng: “bố là phụ hồ”, “mẹ đi dọn nhà thuê”.
Tuy nhiên, không phải ai cũng né tránh. Bác Nguyễn Văn Hòa (Hải Phòng), công nhân vệ sinh môi trường hơn 20 năm, chia sẻ trên báo VOV: “Tôi không ngại nói nghề mình làm. Tôi kể với con để nó hiểu rằng lao động là vinh quang.” Bác Hòa còn đưa con đến cơ quan dịp Tết để thấy rõ sự vất vả của cha mẹ.
Tương tự, chị Phạm Thị Lan – nhân viên bếp ăn của một trường tiểu học ở Bắc Giang – chia sẻ trên báo Tuổi Trẻ: “Tôi tự hào vì bữa ăn mình nấu ra sạch sẽ, ngon lành. Con tôi biết mẹ nấu ăn cho học sinh. Nó còn khoe với bạn rằng mẹ làm ở trường học giống cô giáo.”
Những người như bác Hòa, chị Lan là minh chứng rõ ràng: lao động phổ thông không đồng nghĩa với mặc cảm. Vấn đề nằm ở cái nhìn và thái độ – từ xã hội và cả chính người trong nghề.
Khi cha mẹ không muốn con nối nghiệp – điều đáng thương hơn là đáng trách
“Con phải cố mà học; để khỏi làm nghề như bố mẹ.” Câu nói ấy có mặt trong rất nhiều gia đình lao động phổ thông. Không chỉ là kỳ vọng; mà còn là một nỗi buồn – rằng chính cha mẹ cũng không thể tự hào với nghề mình đang làm.
Báo Dân Trí từng dẫn lời ông Nguyễn Đình Nhuần (TP Vinh, Nghệ An); người làm nghề xe ba gác: “Mỗi ngày tôi kéo hàng tạ gạch; chạy mười mấy cuốc. Tôi không mong con nối nghiệp, chỉ mong nó học đến nơi đến chốn; có công việc sạch sẽ, khỏi nhọc như tôi.”
Một nghịch lý buồn: những người làm ra giá trị vật chất thực tế nhất – lại phải tìm cách giấu mình. Họ tránh để con chứng kiến công việc, tránh ánh nhìn từ người ngoài. Không phải vì nghề sai, mà vì cách người ta nhìn nghề khiến họ cảm thấy “kém giá trị”.
Lao động phổ thông – Giá trị không đến từ chức danh, mà từ sự cần thiết
Hãy thử tưởng tượng một thành phố không có người thu gom rác; không có công nhân bốc vác, không có nhân viên giao hàng. Mọi thứ sẽ đình trệ.
Người lao động phổ thông không ngồi bàn giấy, nhưng họ vận hành xã hội. Họ là mắt xích thiết yếu để thành phố sạch sẽ, công trình hoàn thành, bữa ăn đến đúng giờ.
Giá trị không nằm trong danh thiếp. Nó nằm ở sự có ích. Nhưng xã hội vẫn đang đo người bằng học vị, mức lương, sự “sang trọng” bề ngoài. Trong chiếc thước đo ấy, người lao động phổ thông thường đứng cuối.
Lao động phổ thông – Làm gì để khôi phục sự tự hào cho nghề lương thiện?
Sự thay đổi không thể chỉ đến từ chính sách. Nó phải bắt đầu từ con người – từ ánh mắt, cách gọi, thái độ mỗi ngày:
- Khi hỏi nghề ai đó, hãy hỏi bằng giọng tôn trọng như khi hỏi một bác sĩ hay kỹ sư.
- Khi con trẻ kể bố mẹ làm lao động tay chân; đừng cười – hãy khen đó là nghề nuôi sống gia đình bằng sự tử tế.
- Khi truyền thông đưa tin; hãy tôn vinh giá trị thật của lao động phổ thông – thay vì chỉ ngợi ca những “câu chuyện đổi đời”.
Bản thân người lao động cũng cần được đồng hành để thấy nghề mình không thấp kém. Một chiếc đồng phục gọn gàng; một lời giới thiệu đầy đủ tên nghề; một chút tôn trọng từ khách hàng – cũng đủ giúp họ cảm thấy nghề mình đáng ngẩng cao đầu.
Không có nghề nào thấp, chỉ có cái nhìn làm người ta thấy nhỏ bé
Một người quét rác có thể dạy con biết yêu lao động. Một bác xe ôm có thể dạy con sự đúng giờ, kỷ luật và bền bỉ. Nhưng họ chỉ dạy được điều ấy khi chính họ được nhìn nhận là công dân tử tế và cần thiết.
Đã đến lúc cần nhìn lại cụm từ “lao động phổ thông” – không chỉ là một thuật ngữ hành chính; mà là tên gọi của hàng triệu người đang âm thầm giữ nhịp vận hành cho đất nước.
Nếu chưa thể khiến họ tự hào, thì ít nhất đừng khiến họ phải xấu hổ. Một xã hội văn minh là xã hội biết tôn trọng những người làm công việc bình dị nhất.
Tên gọi “lao động phổ thông” không nên chỉ là phân loại nghề; mà phải mở ra một cuộc đối thoại sâu sắc về nhân phẩm, công bằng và sự tôn trọng.