Sóng thần – hiện tượng thiên nhiên nguy hiểm và khó lường – có thể di chuyển với tốc độ lên đến 700 km/h, tương đương máy bay phản lực, theo chuyên gia từ Đại học Washington.

Trước mối đe dọa đó, không chỉ kiến thức khoa học, mà chính những phép tắc trong văn hóa truyền thống như “kính già, yêu trẻ”, tôn trọng cộng đồng và chấp hành hướng dẫn từ chính quyền mới là hành trang giúp con người ứng phó hiệu quả và bảo vệ nhau trong khủng hoảng.

Sóng thần mạnh như máy bay phản lực

Theo chia sẻ với CNN, ông Yong Wei, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Đại học Washington và NOAA, cho biết sóng thần có thể di chuyển với tốc độ lên tới 700 km/h, tương đương một chiếc máy bay phản lực 

Khi di chuyển qua vùng biển sâu, tốc độ có thể đạt 500–800 km/h, nhưng khi đến gần bờ sẽ chậm lại và chuyển hóa thành sức công phá khổng lồ bằng độ cao và năng lượng của sóng 

Ông Wei nhấn mạnh rằng sóng thần hoàn toàn khác với sóng biển thông thường về cấu trúc và mức độ nguy hiểm. Khi di chuyển vào vùng nước nông, năng lượng dồn nén sẽ biến thành độ cao của sóng, gây thiệt hại nghiêm trọng cho các khu vực ven biển 

Nguyên tắc ứng xử và nhận thức cộng đồng chưa tương xứng

Một người dân Mỹ sống tại vùng ven biển bày tỏ rằng: “We were only warned when the wave was approaching”— biểu hiện của việc thiếu phép tắc trong văn hóa truyền thống ứng xử với cảnh báo thiên tai. Nhiều người không biết cách phản ứng hợp lý khi không đủ kiến thức hoặc chủ quan.

Ở Việt Nam, mặc dù nguy cơ sóng thần thấp hơn nhiều so với các quốc gia vành đai Thái Bình Dương, nhưng các tỉnh ven biển như Quảng Nam, Đà Nẵng, Khánh Hòa vẫn được xếp vào vùng dễ bị tổn thương. Chính quyền các vùng này đã thiết lập hệ thống cảnh báo và xây dựng kế hoạch sơ tán cho người dân 

Khi tiếp xúc với mối nguy: Áp dụng phép tắc truyền thống trong hành xử

Dù là thiên tai hay nguy cơ sóng thần, phép tắc trong văn hóa truyền thống vẫn là kim chỉ nam để con người ứng xử phù hợp:

  • Tôn trọng cảnh báo chính thức: Luôn theo dõi thông tin từ cơ quan chức năng và không chủ quan nghe ngóng.
  • Nhanh chóng di chuyển đến vùng cao khi nhận tín hiệu nguy hiểm hoặc thấy các dấu hiệu tự nhiên như mặt biển dâng hoặc rút nước nhanh 
  • Hỗ trợ người lớn, người già và trẻ nhỏ: Truyền thống “kính già – yêu trẻ” lại trở thành hành động cụ thể khi giúp họ sơ tán, giữ bình tĩnh, nhường đường, chia sẻ thông tin.
  • Chung tay xây dựng cộng đồng an toàn: Người dân nên tham gia diễn tập phòng chống thiên tai, giáo dục lối sống dựa trên phép tắc truyền thống như hỗ trợ lẫn nhau, đoàn kết và sống có trách nhiệm.

Ví dụ từ thực tế: Viễn Đông Nga — Hawaii — Nhật Bản

  • Nga: Một trận động đất tại vùng Viễn Đông đột ngột tạo ra sóng thần, làm ngập thị trấn Severo‑Kurilsk (khoảng 2.000 dân sống tại đó). Lũ tràn qua giữa các toà nhà và phá huỷ cơ sở hạ tầng—cảnh báo cho thấy hành động nhanh, kịp thời có thể giảm thiệt hại đáng kể 
  • Hawaii (Mỹ): Bờ Bắc Hawaii đã ghi nhận sóng thần đầu tiên từ trận động đất, với dự báo sóng cao đến 3 m — người dân được khuyến cáo di tản khẩn cấp 
  • Nhật Bản: Sóng thần cao từ 1,3 m đến 3 m đã xảy ra tại tỉnh Iwate, và chính quyền huy động sơ tán hơn 1,9 triệu người dân tại hơn 130 đô thị ven biển 

Vì sao hiểu “phép tắc” lại quan trọng?

  • “Phép tắc trong văn hóa truyền thống” không chỉ là lễ nghi—mà là khung hành vi thiết thực giúp con người:
  • Nhanh chóng xử lý khủng hoảng: Tôn trọng kỷ luật, vâng lời hướng dẫn chính quyền.
  • Hợp tác cộng đồng: Khi người lớn nhường người già, trẻ nhỏ biết nghe lời hướng dẫn.
  • Tăng sức đề kháng xã hội: Một cộng đồng biết ứng xử theo quy tắc truyền thống sẽ đoàn kết, bình tĩnh, ít hoảng loạn.

Tốc độ của sóng thần—lên tới 700 km/h—như lời ông Yong Wei chia sẻ, thật không thể coi thường. Với năng lượng khổng lồ như vậy, mỗi người dân cần hiểu và hành động theo phép tắc trong văn hóa truyền thống: biết chấp hành lệnh sơ tán, giúp đỡ người dễ bị tổn thương, và tự bảo vệ bản thân cộng đồng.

Khi thiên tai không ngừng đổi thay, chính nếp ứng xử nền tảng từ truyền thống như “đoàn kết”, “tôn trọng”, “giúp đỡ” lại là lá chắn vững chắc nhất. Hãy để phép tắc trở thành hành động—khi bờ biển im lặng, cũng là lúc chúng ta chuẩn bị sẵn sàng.

Theo: znews