Trung Quốc đang triển khai một mô hình đào tạo tiến sĩ mới, tập trung vào việc đánh giá năng lực nghiên cứu thông qua sản phẩm ứng dụng thay vì luận án học thuật. Cách làm này hướng đến mục tiêu tăng tính thực tiễn và tạo ra nguồn nhân lực kỹ thuật có khả năng triển khai công nghệ trực tiếp.
- Công an thu giữ 244 bình khí cười tại Quảng Ninh
- Đám cưới ở Cần Thơ biến thành bi kịch: Một thanh niên bị đâm tử vong
- Nhiều đổi mới lĩnh vực giáo dục khi chính quyền địa phương 2 cấp vận hành
Trung Quốc thí điểm mô hình tiến sĩ tốt nghiệp bằng sản phẩm kỹ thuật
Việc cho phép nghiên cứu sinh nộp sản phẩm kỹ thuật thay vì luận án đang được một số trường đại học lớn của Trung Quốc thử nghiệm. Viện Công nghệ Cáp Nhĩ Tân (HIT) là một trong những đơn vị đầu tiên triển khai mô hình này. Trường đặt mục tiêu đưa nghiên cứu gắn liền với nhu cầu thực tế, khuyến khích học viên tạo ra thiết bị hoặc giải pháp vận hành được. Đây là cách đánh giá phù hợp với đặc thù các ngành công nghệ đòi hỏi năng lực triển khai cụ thể.
Trường hợp của nghiên cứu sinh Wei Lianfeng được xem là mốc đánh dấu quan trọng. Sản phẩm của anh liên quan đến công nghệ hàn laser chân không, kết hợp giữa mô phỏng, thiết kế và thử nghiệm thực tế. Hội đồng thẩm định bao gồm nhiều chuyên gia trong ngành để bảo đảm tính minh bạch và tiêu chí kỹ thuật. Sự công nhận từ hội đồng được xem như bước mở đường cho các sản phẩm ứng dụng trở thành tiêu chí đánh giá chính thức.
Theo HIT, việc chuyển đổi hình thức đánh giá này giúp hạn chế tình trạng phụ thuộc vào bài báo hoặc luận án dài hàng trăm trang. Với nhiều ngành kỹ thuật, sản phẩm ứng dụng mới là minh chứng rõ nhất cho năng lực nghiên cứu. Nhờ vậy, mô hình tiến sĩ thực tiễn được kỳ vọng sẽ hỗ trợ đào tạo đội ngũ kỹ sư có khả năng đáp ứng nhu cầu công nghệ đang thay đổi nhanh chóng.
Đào tạo gắn với doanh nghiệp để hình thành năng lực kỹ thuật thực tiễn
Chương trình đổi mới giáo dục kỹ thuật được Trung Quốc triển khai từ năm 2022 nhằm tăng cường kết nối giữa đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp. Điểm nổi bật là nghiên cứu sinh được tham gia các dự án thực tế, từ khâu thiết kế đến hoàn thiện sản phẩm. Điều này giúp họ tiếp cận yêu cầu công nghệ ngay trong quá trình học. Các lĩnh vực ưu tiên bao gồm bán dẫn, vật liệu mới, chế tạo hiện đại và điện toán lượng tử.
Trong môi trường ứng dụng này, nghiên cứu sinh có cơ hội làm việc trực tiếp tại phòng thí nghiệm quốc gia hoặc cơ sở sản xuất. Từ thực tế đó, họ có thể nhận diện các rào cản kỹ thuật và tìm hướng khắc phục thông qua nghiên cứu. Những sản phẩm hoàn thiện được đánh giá dựa trên khả năng vận hành và mức độ giải quyết vấn đề. Cơ chế công nhận sản phẩm như một tiêu chí tốt nghiệp được chính thức áp dụng từ năm 2024.
Trường hợp của Wei Lianfeng thể hiện rõ lợi ích của mô hình này. Sau hơn một thập kỷ làm việc tại Viện Năng lượng Hạt nhân Trung Quốc, anh nhận thấy cần quay lại nghiên cứu để có cách tiếp cận sâu hơn. Vừa học vừa làm giúp anh hiểu rõ hơn yêu cầu kỹ thuật của dự án hiện tại. Điều này cải thiện trực tiếp chất lượng sản phẩm và tạo ra kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao.
HIT tiên phong trong mô hình tiến sĩ thực tiễn, thu hút hàng nghìn nghiên cứu sinh
HIT là một trong những trường đại học có thế mạnh nổi bật về các ngành kỹ thuật cơ khí, tự động hóa và vật liệu. Nhà trường cho biết nhiều đề tài nằm trong lĩnh vực trọng điểm hoặc liên quan đến yêu cầu bảo mật nên không thể công bố rộng rãi theo chuẩn luận án truyền thống. Đánh giá thông qua sản phẩm hoặc báo cáo kỹ thuật giúp bảo đảm tính phù hợp và chính xác đối với các ngành đặc thù. Điều này cũng cho phép nghiên cứu sinh trình bày đầy đủ quá trình thực hiện mà không bị giới hạn bởi yêu cầu công bố.
Theo Tân Hoa Xã, chương trình thí điểm đã mở rộng trên quy mô toàn quốc khi thu hút hơn 20.000 nghiên cứu sinh từ 60 trường đại học khác nhau. Hơn 100 doanh nghiệp tham gia vào hoạt động đào tạo, tạo ra môi trường liên kết giữa học thuật và sản xuất. Ở nhóm tốt nghiệp đầu tiên, 67 nghiên cứu sinh đã nộp sản phẩm thực tế hoặc báo cáo kỹ thuật thay cho luận án. Điều này cho thấy mô hình đang dần được chấp nhận rộng rãi.
Hiện tại, HIT đang phối hợp cùng hơn 60 doanh nghiệp và phòng thí nghiệm trọng điểm để đào tạo gần 3.000 nghiên cứu sinh tiến sĩ. Mô hình này được đánh giá là phù hợp với bối cảnh khoa học công nghệ thay đổi nhanh, đòi hỏi nhân lực có khả năng giải quyết vấn đề trực tiếp. Các chuyên gia kỳ vọng cách tiếp cận này sẽ thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao chất lượng đào tạo trong các ngành chiến lược.
Theo: Dân trí