Từ Huawei đến 375 tỷ USD thâm hụt: Sự khởi đầu của một “cuộc chiến tất yếu”

Tháng 5 năm 2019, chính quyền Tổng thống Donald Trump đưa Huawei vào danh sách đen thương mại, cắt đứt chuỗi cung ứng toàn cầu của gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc. Nhưng với giới quan sát chiến lược, đây không phải là một đòn tức thời — mà là tín hiệu mở màn cho một cuộc chiến lâu dài: cuộc xung đột chiến lược Mỹ – Trung, với thương mại chỉ là điểm bắt đầu.

Bối cảnh bùng nổ: thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc vượt 375 tỷ USD (2017) — một con số chưa từng có tiền lệ. Tổng thống Trump tuyên bố: “Trung Quốc đã lợi dụng nước Mỹ suốt hàng chục năm.” Và thế là thuế quan được áp, chuỗi cung ứng toàn cầu bị xé toạc, doanh nghiệp đa quốc gia hoảng loạn tìm đường rút khỏi Trung Quốc.

Nhưng thương chiến chỉ là bề mặt: Cốt lõi là xung đột thể chế – tư tưởng

Từ thời Mao Trạch Đông đến nay, Trung Quốc luôn xem Mỹ là đối thủ chiến lược số một. Năm 1999, hai sĩ quan PLA – Kiều Lương và Vương Hưởng Thủy – xuất bản cuốn sách “Chiến tranh không giới hạn”, đề xuất khái niệm chiến tranh tương lai sẽ không giới hạn ở mặt trận quân sự, mà lan sang truyền thông, tài chính, công nghệ, tư tưởng, luật pháp, đầu tư, ngoại giao và thậm chí giáo dục.

Đây không chỉ là một góc nhìn học thuật, mà phản ánh tư duy chiến lược lõi của ĐCSTQ: để Đảng Cộng sản Trung Quốc tồn tại, họ phải giành được thế chủ động toàn diện với Mỹ trên mọi mặt trận. Không phải là “cạnh tranh”, mà là một cuộc chiến — một cuộc chiến chưa được tuyên bố, nhưng đang diễn ra từng giờ.

Toàn cảnh mặt trận thương chiến: Mỗi nước đi, một mũi nhọn chiến lược

Trong loạt bài “Thương chiến Mỹ – Trung” vừa qua, chúng ta đã lần lượt bóc tách các tuyến phòng thủ – tấn công mà Trung Quốc triển khai để ứng phó:

  1. Mexico, Canada: Lợi dụng FTA Bắc Mỹ để đổi nhãn, lách luật xuất xứ hàng hóa.
  2. Đông Nam Á, Thái Lan: Di dời công xưởng, lắp ráp đơn giản tại các nước thứ ba để xuất sang Mỹ như hàng địa phương.
  3. Châu Âu: Duy trì quan hệ đầu tư – công nghệ, âm thầm đưa hàng hóa vào Mỹ từ các liên doanh “Made in EU”.
  4. Trung Đông, châu Phi, Mỹ Latin: Thiết lập căn cứ hậu cần chiến lược – nơi Trung Quốc kiểm soát cảng biển, tuyến hàng hải, khu thương mại tự do, và đặc biệt là các mỏ đất hiếm.
Đồ thị trên cho thấy từ 2018 thâm hụt Mỹ – Trung đã được đi vòng qua phần còn lại của thế giới

Thương mại là bước đầu – chiến lược là toàn diện

Dựa trên toàn bộ loạt bài đã triển khai từ thời Trump 1.0, có thể thấy: chiến lược của Trung Quốc không đơn thuần là thương mại. Đó là một kế hoạch tổng lực gồm ít nhất 10 mặt trận chính:

  1. Thương mại – thuế quan: Đòn áp đầu tiên, nhưng cũng là cái cớ để Trung Quốc tái định hình mạng lưới trung chuyển.
  2. Công nghệ: Made in China 2025, kiểm soát 5G, thúc đẩy AI, ép buộc chuyển giao công nghệ từ phương Tây.
  3. Đầu tư: “Một vành đai – một con đường” + mua cổ phần chi phối doanh nghiệp công nghệ quốc tế.
  4. Truyền thông: CGTN, Tân Hoa Xã, “dư luận viên 5 xu” (ngũ mao), mua báo, thuê nhà báo nước ngoài.
  5. Giáo dục – học thuật: Viện Khổng Tử, sinh viên gián điệp, kiểm soát học giả và chương trình đại học Mỹ.
  6. Quân sự: Biển Đông, Đài Loan, vũ khí hạt nhân, tàu sân bay – nhưng luôn đi sau truyền thông và thương mại.
  7. Ngoại giao – đe dọa – mua chuộc: Thao túng Liên Hợp Quốc và các tổ chức quốc tế, ép nước nhỏ công nhận Đài Loan là “một phần Trung Quốc”.
  8. Tư tưởng – văn hóa: Viết lại lịch sử, thần thánh hóa lãnh đạo, vô thần hóa tôn giáo, cài văn hóa kiểm soát trong giới văn nghệ.
  9. Gián điệp: Sinh viên, thương nhân, doanh nghiệp, phần cứng chứa mã độc, phần mềm theo dõi.
  10. Quyền con người: Đàn áp Pháp Luân Công, Duy Ngô Nhĩ, Thiên An Môn, Công giáo tại gia – gây ám ảnh toàn cầu.

Vai trò của Mỹ: Từ lơ là đến phản công

Từ thời Nixon – Kissinger đến Obama, Mỹ đã mất cảnh giác trước “kẻ thù hệ thống” đang từng bước xâm nhập. Nhưng với chính quyền Trump, lần đầu tiên một chính phủ Mỹ coi Trung Quốc là đối thủ chiến lược toàn diện, và đáp trả bằng tổng hợp sức mạnh quốc gia: thương mại, quân sự, truyền thông, công nghệ, đồng minh chiến lược.

Sự quyết liệt này kéo theo sự tỉnh thức toàn cầu:

  • Châu Âu bắt đầu đặt điều kiện với Trung Quốc.
  • Nhật – Úc – Hàn tăng cường quốc phòng.
  • Đài Loan được công nhận như một “đối tác thực tế”.
  • Và Việt Nam, dù chưa công khai, nhưng đang có nhiều tín hiệu rõ ràng về một xu hướng tách khỏi ảnh hưởng Trung Quốc và tiến gần hơn với trật tự dựa trên quy tắc.

Lời kết: Không còn là “liên kết kinh tế” – đây là đại chiến sinh tồn của hệ tư tưởng

Thương chiến là chương đầu. Phía sau là một cuộc đối đầu toàn diện giữa hai thế giới quan – hai mô hình cai trị – hai tương lai nhân loại.

Một bên là kiểm soát toàn diện bằng công nghệ, truyền thông và sợ hãi.
Một bên là tự do, cạnh tranh, và sự thật — nhưng đang bị xâm lấn từng ngày.

Và chỉ có một mô hình sẽ còn tồn tại.