Phân tích C14 cho thấy thuyền cổ phát hiện ở Bắc Ninh có niên đại gần 2.000 năm, thuộc giai đoạn Đông Sơn muộn, với cấu trúc độc đáo hiếm thấy trên thế giới
- Bất động sản TP.HCM nóng trở lại nhưng không dành cho nhà đầu tư thiếu hiểu biết
- Chìm tàu cá ở vùng biển Côn Đảo, 5 ngư dân được cứu kịp thời
- Dòng tiền phía Bắc dịch chuyển mạnh vào bất động sản phía Nam
Cấu trúc thuyền cổ độc đáo và giả thuyết về nghi lễ cầu mưa
Khoảng 7 tháng trước, trong lúc cải tạo ao nuôi cá tại khu phố Công Hà (phường Hà Mãn, nay là phường Song Liễu, thị xã Thuận Thành, Bắc Ninh), người dân địa phương đã tình cờ phát hiện hai con thuyền cổ nằm dưới lòng ao. Nhóm khảo cổ nhanh chóng có mặt để khảo sát và lấy mẫu phân tích.
PGS.TS Nguyễn Quang Miên, Phòng Thí nghiệm Khảo cổ học – Viện Khảo cổ học, đã lấy mẫu gỗ từ ván thuyền và thanh đà để phân tích đồng vị phóng xạ Carbon-14 (C14). Tại Hội thảo “Những phát hiện mới về khảo cổ học lần thứ 60 – năm 2025”, ông công bố kết quả niên đại thuyền khoảng thế kỷ II, tức gần 2.000 năm trước, thuộc giai đoạn Đông Sơn muộn.
Các mẫu gỗ gửi ra nước ngoài phân tích C14 hiện chưa có kết quả.
Ngoài phân tích niên đại, PGS.TS Nguyễn Quang Miên sử dụng kính hiển vi kỹ thuật số quan sát cấu trúc thớ gỗ, xác định đây là loại cây gỗ lớn, sinh trưởng lâu năm, thường xanh và phổ biến tại vùng nhiệt đới. Mẫu gỗ được xử lý qua nhiều bước làm sạch bằng nước cất, axit, kiềm và sấy ở 105°C trước khi tiến hành đo hoạt độ phóng xạ C14.
Liên quan mục đích sử dụng, TS Trần Thị Liên (Hội Khảo cổ học Việt Nam) cho rằng thuyền có thể gắn với nghi lễ cầu mưa thuận gió hòa tại chùa Dâu – nơi từ thời Lý từng diễn ra các nghi thức rước tượng Tứ Pháp. Bà đặt giả thuyết phần cấu trúc phía trên, nay mất dấu, có thể từng là một sàn gỗ rộng khoảng 100m² dùng cho nghi lễ.
Nhóm nghiên cứu thuyền cổ của Viện Khảo cổ học nhận định đây là loại thuyền hai thân, phần phát lộ gồm hai phao đỡ cấu trúc bên trên khi di chuyển trên nước. Điểm đặc biệt là toàn bộ thuyền được đóng bằng gỗ mà không sử dụng đinh kim loại.
Nhiều giả thuyết niên đại và hướng bảo tồn thuyền cổ
Trong quá trình nghiên cứu, các chuyên gia từng đưa ra ba giả thuyết về niên đại: thuyền có thể được đóng tại Việt Nam theo kỹ thuật tiếp nối thời Đông Sơn; có niên đại từ thế kỷ XI–XIV thời Trần; hoặc không thuộc giai đoạn Lê – Nguyễn do đặc điểm kết cấu.
Nhóm khảo cổ đánh giá đây là di tích có quy mô, cấu trúc và kỹ thuật đặc biệt phức tạp, hiếm thấy không chỉ tại Việt Nam mà còn trên thế giới.
Về hướng bảo tồn, nhiều ý kiến đề xuất giữ thuyền tại chỗ bằng cách xây dựng bể chứa hoặc bảo tàng ngoài trời. TS Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu tiền sử Đông Nam Á, cho rằng bảo tồn trong phòng thí nghiệm hoàn toàn khả thi nhưng đòi hỏi quy trình chuyên môn cao như tháo rời từng tấm gỗ, ngâm hóa chất PEG – phương pháp từng áp dụng cho tàu chiến Vasa ở Thụy Điển – để chống biến dạng.
Nếu bảo tồn nguyên trạng, vị trí tìm thấy thuyền có thể được quy hoạch thành công viên khảo cổ với mái che, bể ngầm chống thấm, hệ thống kiểm soát độ ẩm và pH. Ông cho biết các chuyên gia bảo tồn tàu cổ tại sông Rhine (Đức) sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam trong công tác này.
Theo:Dân Trí