Tinh gọn bộ máy là chủ trương lớn nhận được sự đồng thuận của cán bộ và người dân. Tuy nhiên, theo các đại biểu Quốc hội, hiệu quả chỉ thực sự đạt được khi song hành với việc giảm đầu việc, tích hợp nhiệm vụ và hoàn thiện cơ chế hoạt động tại cơ sở.
- Rau má đậu xanh – cặp đôi mát gan, giải nhiệt, dễ làm tại nhà
- Hàng nghìn người hò reo nơi bến cảng đón 3 cư dân trôi dạt trên biển trở về
- Bí quyết nấu phở bò thơm ngon đúng điệu
Bài toán nhân sự sau sáp nhập: “Giảm người nhưng không giảm việc”
Đại biểu Rơ Châm H’Phik (đoàn Gia Lai) nhận định, việc sắp xếp tổ chức và tinh gọn bộ máy ở cấp cơ sở là cần thiết, song nếu không giải quyết đồng thời vấn đề nhân sự và cơ chế thực thi, hiệu quả hoạt động sẽ bị ảnh hưởng. Đây là thách thức lớn với các đoàn thể – lực lượng trực tiếp bám dân, nắm địa bàn và triển khai nhiệm vụ tại cơ sở.
Theo Hướng dẫn số 31-HD/BTCTW, định mức biên chế cho Mặt trận và các đoàn thể cấp xã chỉ từ 8–10 người. Trong khi đó, mỗi đoàn thể như thanh niên, phụ nữ, cựu chiến binh… vẫn phải duy trì chương trình, phong trào riêng, nhưng lại không còn cấp phó phụ trách như trước. “Trước đây mỗi tổ chức tối thiểu có bốn người, giờ chỉ còn một người chuyên trách mà khối lượng công việc không đổi,” đại biểu nói.
Không chỉ khối lượng công việc duy trì như cũ, mà còn phát sinh thêm đầu việc mới. Các đoàn thể phải trực tiếp phối hợp với Ngân hàng Chính sách làm thủ tục cho vay, giải ngân, giám sát và kiểm tra sử dụng vốn sau 30 ngày. Khi nhân lực giảm, thời gian bám cơ sở bị thu hẹp, khiến mục tiêu “gần dân, sát dân” trở nên khó thực hiện.
Hệ thống báo cáo chồng chéo, nhân sự quá tải
Ngoài khối lượng công việc, khâu quản lý và báo cáo chuyên môn vẫn bị “chia nhỏ” như trước. Một chuyên viên có thể phải tổng hợp báo cáo tháng, tuần và chuyên đề cho cả năm đoàn thể khác nhau. Trong khi đó, các chỉ tiêu phong trào vẫn giữ nguyên, khiến tình trạng “giảm người mà không giảm việc” ngày càng rõ.
“Ở cấp tỉnh, mỗi đoàn thể có các ban chuyên môn với tổng nhân sự lên tới hàng trăm người, nhưng cấp xã gói lại chỉ trong 8–10 người. Việc phải báo cáo tách riêng từng đoàn thể dẫn đến quá tải, giảm chất lượng thực hiện nhiệm vụ,Theo bà, cần có sự tích hợp nhiệm vụ của Mặt trận và các đoàn thể từ Trung ương đến cấp xã, nhằm tránh chồng chéo và phù hợp với đặc thù từng địa phương. “Mỗi đơn vị tổ chức đoàn thể cần tối thiểu 12 người, và Mặt trận phải có ít nhất một kế toán,” bà đề xuất.
Tăng vai trò giám sát, phản biện xã hội của đoàn thể
Ông Nguyễn Phước Thọ, nguyên Vụ trưởng Vụ Cải cách hành chính (Văn phòng Chính phủ) cho rằng, Mặt trận và các đoàn thể không chỉ phối hợp, mà còn nắm quyền giám sát và phản biện xã hội — yếu tố cốt lõi giúp bộ máy tinh gọn vận hành hiệu quả.
Mặt trận có quyền theo dõi, xem xét hoạt động của cơ quan nhà nước, yêu cầu cung cấp thông tin, tổ chức giám sát và kiến nghị sau giám sát. Với phản biện xã hội, các đoàn thể được phép phản biện các dự thảo văn bản liên quan trực tiếp đến quyền và lợi ích của người dân. Cơ chế này bảo đảm dân chủ, công khai và minh bạch trong chính quyền hai cấp.
Theo ông Thọ, việc vận hành đầy đủ cơ chế giám sát và phản biện là điều kiện để mô hình chính quyền địa phương hoạt động hiệu quả, phát huy vai trò người dân trong quản trị và giám sát công quyền.
Bài học từ Nhật Bản: Quản trị địa phương đa chủ thể
Tại một tọa đàm về mô hình chính quyền địa phương, GS Takada Hirofumi (Viện Nghiên cứu Chính sách Quốc gia Nhật Bản) nhấn mạnh rằng, quản trị hiện đại không còn dừng ở “chính quyền làm – dân thụ hưởng” mà chuyển sang “quản trị đa chủ thể” (multi-stakeholder governance). Trong đó, chính quyền giữ vai trò điều phối, còn người dân, các tổ chức phi lợi nhuận (NPO) và khu vực tư nhân trở thành đối tác cung ứng dịch vụ công.
GS Takada cho rằng năng lực quản trị địa phương dựa trên ba yếu tố: sự tham gia của công dân, hợp tác với NPO và quan hệ đối tác với khu vực tư. Các NPO không chỉ hỗ trợ, mà là một phần trong cấu trúc quản trị, đảm nhận các nhiệm vụ mà chính quyền khó thực hiện hiệu quả như phúc lợi xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển cộng đồng.
Nhờ sự hợp tác đa chiều, chính quyền không ôm việc mà đóng vai trò kết nối, điều phối và trao quyền cho xã hội. Điều này không chỉ tiết kiệm nguồn lực, mà còn nuôi dưỡng văn hóa dân chủ từ cơ sở – nơi người dân trực tiếp tham gia vào giải quyết các vấn đề của cộng đồng mình.
Nguồn: Dân trí