Trước làn sóng đầu tư hạ tầng mạnh mẽ giai đoạn 2025 – 2026, TP.HCM đang đối mặt tình trạng thiếu hụt vật liệu xây dựng trầm trọng. Giá đá, cát và đất san lấp tăng nhanh, gây áp lực lớn lên tiến độ và chi phí thi công hàng loạt công trình trọng điểm.

Nhu cầu vật liệu tăng đột biến: Cung không theo kịp cầu

Giai đoạn 2025 – 2026, TP.HCM bước vào thời kỳ phát triển hạ tầng quy mô lớn, với hàng loạt dự án chiến lược như: Đường Vành đai 3, cao tốc TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành, các tuyến liên vùng kết nối cảng và sân bay trọng yếu. Điều này kéo theo nhu cầu vật liệu xây dựng tăng mạnh, đặc biệt là đá xây dựng, cát và đất san lấp.

Theo thống kê từ các nhà đầu tư, tổng nhu cầu cho hai dự án quan trọng nhất hiện nay là khoảng 10,6 triệu m³ đất đắp, 3,5 triệu m³ đá và 0,83 triệu m³ cát. Tuy nhiên, nguồn cung thực tế đang ngày càng hạn chế.

Nguồn cung hạn chế, giá tăng nhanh

Nhiều doanh nghiệp thi công như Công ty CP Xây dựng Hạ tầng Đại Phong cho biết, hiện chỉ đáp ứng được khoảng 30% nhu cầu đá xây dựng, khiến giá nguyên vật liệu liên tục leo thang. Không ít nhà cung cấp bê tông cũng rơi vào thế bị động vì thiếu nguyên liệu đầu vào.

Trong khi đó, tại khu vực Bình Dương (cũ) – nguồn cung chính cho TP.HCM, dù có đến 31 giấy phép khai thác vật liệu còn hiệu lực, nhưng sản lượng thực tế chỉ đạt 60 – 70% công suất thiết kế. Nguồn cát và đất san lấp đang thiếu hụt nghiêm trọng: chỉ khoảng 1,575 triệu m³ cát và 6 triệu m³ đất, so với nhu cầu lên đến gần 24 triệu m³.

Tiến độ dự án bị ảnh hưởng, nhà thầu lo lắng

Đại diện Tập đoàn Đèo Cả cho biết đã kiến nghị chính quyền các địa phương bổ sung nguồn cung, cho phép tận dụng đất cải tạo nông nghiệp để san lấp, như cách làm ở một số dự án cao tốc khác. Đây được xem là giải pháp cần thiết để kiểm soát chi phí và đảm bảo tiến độ thi công.

Việc giá vật liệu tăng không chỉ ảnh hưởng đến bài toán tài chính, mà còn tiềm ẩn nguy cơ chậm tiến độ nhiều công trình giao thông huyết mạch, ảnh hưởng lớn đến liên kết vùng và phát triển kinh tế.

Giải pháp trước mắt và lâu dài từ chính quyền thành phố

Trước thực trạng này, TP.HCM đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp:

  • Ngắn hạn: Tận dụng cát từ các dự án nạo vét sông Thị Tính, hồ chứa tại Bà Rịa – Vũng Tàu; khuyến khích nhập khẩu cát từ Đồng bằng sông Cửu Long hoặc Campuchia; khảo sát và đấu giá quyền khai thác đất tại các đồi gò.
  • Trung hạn: Tổ chức đấu giá quyền khai thác đá tại các mỏ đã phê duyệt ở Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu trong quý IV/2025; xử lý nhanh hồ sơ nâng công suất các mỏ đá hiện hữu.
  • Dài hạn: Đề xuất các bộ, ngành mở rộng việc sử dụng vật liệu thay thế như tro bay, xỉ nhiệt điện và cát nghiền; đẩy mạnh sản xuất cát nhân tạo và ứng dụng công nghệ thi công hiện đại nhằm tiết kiệm tài nguyên và giảm áp lực lên môi trường.

Thị trường cần minh bạch giá và chất lượng vật liệu

Sở Xây dựng TP.HCM được giao công bố kịp thời giá vật liệu và chất lượng theo thời gian thực, ngăn chặn tình trạng đầu cơ trục lợi. Đồng thời, các chủ đầu tư và nhà thầu cũng được khuyến khích dự trữ vật tư tại công trường, xây dựng kế hoạch cung ứng dài hạn để ứng phó hiệu quả với biến động thị trường.

Cơn “khát” vật liệu xây dựng tại TP.HCM không chỉ là bài toán kinh tế, mà còn liên quan đến chiến lược phát triển đô thị bền vững. Việc cân đối cung – cầu, bình ổn giá và đẩy nhanh thủ tục khai thác hợp pháp là yếu tố then chốt để đảm bảo tiến độ và hiệu quả đầu tư của hàng loạt dự án trọng điểm đang triển khai.

Theo: Bnew