Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ đã bắt đầu dừng tuyển dụng lao động, khiến tâm lý người lao động trở nên bất ổn và lo sợ nguy cơ mất việc. Thông tin được chia sẻ bởi ông Trần Việt Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM (HUBA), tại hội thảo về tăng trưởng kinh tế thành phố trước tác động từ chính sách thuế mới của Mỹ, diễn ra vào ngày 9/4.

Doanh nghiệp ngừng tuyển dụng, người lao động hoang mang

Nhiều doanh nghiệp xuất khẩu sang Mỹ đã bắt đầu dừng tuyển dụng lao động, khiến tâm lý người lao động trở nên bất ổn và lo sợ nguy cơ mất việc. Thông tin được chia sẻ bởi ông Trần Việt Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP HCM (HUBA), tại hội thảo về tăng trưởng kinh tế thành phố trước tác động từ chính sách thuế mới của Mỹ, diễn ra vào ngày 9/4.

“Tình trạng của nhiều doanh nghiệp xuất hàng sang Mỹ hiện nay là dừng tuyển nhân sự, tâm lý người lao động hoang mang vì sợ sắp tới không còn đơn hàng”, ông Trần Việt Anh chia sẻ.

Theo ông Việt Anh, nỗi lo không có đơn hàng để sản xuất có thể dẫn đến giảm việc, thất nghiệp, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng nghìn người lao động, đặc biệt trong bối cảnh tình hình chung của nhiều ngành nghề đều chịu ảnh hưởng tương tự.

Chính sách thuế mới từ Mỹ và tác động đến doanh nghiệp Việt Nam

Từ ngày 9/4, Mỹ chính thức áp dụng thuế đối ứng mới với các đối tác thương mại lớn, trong đó có Việt Nam – quốc gia hiện là đối tác thương mại lớn thứ tư của Mỹ. Theo đó, mức thuế đối ứng lên tới 46% đang gây lo ngại sâu sắc trong cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu.

Đối với TP HCM, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai sau Trung Quốc. Riêng trong năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của TP HCM sang Mỹ đạt 7,4 tỷ USD, mức cao nhất trong giai đoạn từ 2016 đến 2024.

5 nhóm ngành chịu ảnh hưởng nghiêm trọng

Theo báo cáo của Sở Công Thương TP HCM, có 5 nhóm hàng xuất khẩu chủ lực đang đối mặt với tác động tiêu cực do mức thuế mới:

  • Dệt may và da giày: Chiếm khoảng 21% giá trị xuất khẩu vào Mỹ. Việc tăng thuế có thể khiến lượng đơn hàng tiếp tục sụt giảm, gây áp lực lớn lên các doanh nghiệp và đẩy người lao động vào tình trạng khó khăn.
  • Điện tử và linh kiện: Chiếm 20% kim ngạch, là nhóm có giá trị cao và có thể bị Mỹ nhắm đến vì nghi ngờ nguồn nguyên liệu từ nước thứ ba. Doanh nghiệp nội địa lắp ráp, cung ứng linh kiện tại TP HCM sẽ bị tác động dây chuyền, mất đơn hàng nếu đối tác thay đổi chuỗi cung ứng.
  • Đồ gỗ và nội thất: Chiếm khoảng 8% kim ngạch, được dự báo sẽ giảm mạnh đơn hàng và có nguy cơ mất thị phần vào tay các nước như Mexico, Indonesia.
  • Thủy sản: Dù chỉ chiếm 2% giá trị xuất khẩu nhưng đã cạnh tranh kém hơn so với Ecuador, Ấn Độ. Thuế tăng đột ngột có thể khiến nhiều doanh nghiệp rơi vào cảnh thua lỗ nếu vẫn cố gắng xuất khẩu sang Mỹ.

Dự báo tình hình và nguy cơ mất thị phần nghiêm trọng

Theo dự báo từ Viện Nghiên cứu phát triển TP HCM, trong kịch bản xấu nhất – khi mức thuế 46% được giữ nguyên lâu dài, những ngành trọng điểm như điện tử, dệt may, da giày, đồ gỗ sẽ mất tới một nửa thị phần tại thị trường Mỹ. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa, kéo theo khủng hoảng lao động.

Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP HCM, cũng cảnh báo:

“Những ngành bị ảnh hưởng đều sử dụng đông lao động. Trong ngắn hạn, doanh nghiệp có thể buộc giảm mạnh lượng hàng xuất hoặc tạm ngừng xuất khẩu sang Mỹ để tránh thua lỗ.”

Không chỉ tác động đến kim ngạch xuất khẩu và tăng trưởng thành phố, hậu quả còn ảnh hưởng đến sức mua, tiêu dùng, và an sinh xã hội khi lao động thất nghiệp, giảm giờ làm hàng loạt.

Đề xuất giải pháp: Hỗ trợ doanh nghiệp, bảo vệ việc làm

Trước tình hình căng thẳng, nhiều chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng bên cạnh nỗ lực đàm phán giảm hoặc hoãn mức thuế ít nhất 45 ngày, cần:

  • Chính sách tài chính hỗ trợ cho doanh nghiệp bị ảnh hưởng
  • Mở rộng thị trường xuất khẩu mới để giảm phụ thuộc Mỹ
  • Giữ ổn định việc làm cho người lao động

Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch HUBA, nhận định:

“Không thể kỳ vọng mức thuế về như cũ nhưng có thể tùy vào nhóm hàng, mức độ thiết yếu, nhu cầu của thị trường Mỹ để Chính phủ đàm phán được mức thuế khác nhau. Chúng ta phải chấp nhận thực tế này để có giải pháp phù hợp”.

Chuyển hướng thị trường, đầu tư công tạo việc làm

Để bù đắp phần việc làm thiếu hụt, lãnh đạo HUBA đề xuất tìm kiếm thêm cơ hội ở các ngành nghề khác. Đồng thời, cần đẩy mạnh đầu tư công, khơi thông các dự án hạ tầng, giao thông, bất động sản để kích thích tạo việc làm trong nước.

Tiến sĩ Nguyễn Minh Hà, Hiệu trưởng Trường Đại học Mở TP HCM, khuyến nghị TP nên có phương án cụ thể hỗ trợ lao động thất nghiệp. Trong khi đó, đại diện Sở Tài chính Đồng Nai nhấn mạnh cần đánh giá tổng thể thị trường lao động và chủ động chuyển đổi công nhân từ các doanh nghiệp khó khăn sang nơi ít bị ảnh hưởng.

Ưu tiên hỗ trợ doanh nghiệp “made by Việt Nam”

Ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Secoin, cho biết nhiều doanh nghiệp FDI xuất khẩu như điện tử, da giày tuy có vốn lớn nhưng giá trị gia tăng tại Việt Nam lại rất thấp – chỉ lắp ráp cuối cùng, gọi là “made in Việt Nam”. Trong khi đó, các doanh nghiệp tự thiết kế, sản xuất, phát triển sản phẩm hoàn chỉnh – “made by Việt Nam” – cần được ưu tiên hỗ trợ vì tạo ra giá trị thực sự trong nước.

Tái cơ cấu kinh tế – cơ hội trong thách thức

Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được nhìn nhận rằng ảnh hưởng tiêu cực từ thuế đối ứng là không tránh khỏi, nhưng ông kêu gọi doanh nghiệp không quá bi quan:

“Chính phủ đang nỗ lực đàm phán và chính quyền TP HCM đang nghiên cứu nhiều chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp”.

Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Văn Được (Ảnh: internet)

Ông Được cho rằng đây là thời điểm tái cơ cấu kinh tế, tăng nội lực và giảm phụ thuộc vào xuất khẩu thuần túy. Về mặt chính sách, thành phố sẽ:

  • Hỗ trợ lãi suất theo chương trình kích cầu
  • Ưu tiên startup và doanh nghiệp ngành phụ trợ
  • Đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, chủ động mở rộng thị trường xuất khẩu
  • Nghiên cứu giảm rủi ro xã hội khi thất nghiệp gia tăng