Cựu Tổng thống Donald Trump khẳng định Mỹ đang thu về hai tỷ USD mỗi ngày nhờ chính sách thuế quan. Tuy nhiên, con số này đang gây tranh cãi trong giới chuyên gia và giới quan sát kinh tế.

Ngày 8/4, tại một sự kiện ở Phòng Đông của Nhà Trắng nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp than đá, ông Donald Trump – cựu Tổng thống Mỹ – tiếp tục thu hút sự chú ý với một tuyên bố gây sốc: Mỹ đang thu hai tỷ USD mỗi ngày nhờ thuế quan, đồng thời nhấn mạnh tiền “đang đổ vào nước Mỹ ở mức chưa từng có”. Ông cho rằng điều này tạo ra sức ép khiến nhiều quốc gia buộc phải đàm phán lại các hiệp định thương mại để tránh bị đánh thuế.

Thuế quan: Công cụ tăng thu ngân sách hay gánh nặng cho người dân?

Góc tích cực: Tăng thu ngân sách và áp lực thương lượng

Dưới thời ông Trump, chính sách thuế quan – đặc biệt đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc và các nền kinh tế lớn – đã giúp gia tăng đáng kể nguồn thu ngân sách liên bang. Cơ quan Hải quan và Bảo vệ biên giới Mỹ (CBP) từng ghi nhận mức thu nhập hàng trăm triệu USD mỗi ngày trong giai đoạn đỉnh điểm của cuộc chiến thương mại.

Đồng thời, thuế quan còn được coi là đòn bẩy thương mại mạnh mẽ, tạo áp lực buộc các quốc gia khác phải đàm phán lại các thỏa thuận mà Mỹ cho là bất lợi, đúng theo triết lý “Nước Mỹ trên hết” mà ông Trump theo đuổi.

Tác động ngược: Doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ bị ảnh hưởng

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng thuế quan không phải là tiền “từ trên trời rơi xuống”. Trên thực tế, chi phí áp thuế thường được nhà xuất khẩu chuyển sang người tiêu dùng Mỹ dưới dạng giá hàng hóa tăng cao.

Các doanh nghiệp sản xuất trong nước, nhất là các ngành công nghiệp phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu, đã chịu áp lực lớn về chi phí, dẫn đến tình trạng sa thải nhân viên, giảm sản lượng hoặc thậm chí đóng cửa. Nông dân và ngành công nghiệp nhỏ cũng bị ảnh hưởng vì mất thị trường xuất khẩu do các nước trả đũa thuế.

Con số “hai tỷ USD mỗi ngày”: Sự thật hay tuyên bố chính trị?

Phát biểu của ông Trump về việc Mỹ thu hai tỷ USD mỗi ngày nhờ thuế quan gây không ít nghi vấn vì thiếu dẫn chứng cụ thể. Ông không nêu rõ cách tính, thời gian áp dụng hay loại hàng hóa nào đang bị đánh thuế.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ (CBO), năm 2019 – giai đoạn cao điểm chiến tranh thương mại – tổng thu nhập từ thuế quan đạt khoảng 71 tỷ USD/năm, tương đương gần 195 triệu USD/ngày, thấp hơn rất nhiều so với tuyên bố của ông Trump. Có khả năng ông đã cộng gộp cả các nguồn thu gián tiếp hoặc các khoản không hoàn toàn đến từ thuế quan.

Tuyên bố mang tính định hướng chính trị:

Giới quan sát cho rằng phát biểu này phần nhiều phục vụ mục tiêu chính trị, nhằm củng cố thông điệp về hiệu quả của chính sách thương mại cứng rắn. Đây cũng là một phần trong chiến dịch tranh cử mà ông Trump đang triển khai, nhằm tạo dựng hình ảnh một nhà lãnh đạo quyết đoán và hiệu quả về kinh tế.

Các tàu chở đầy container tại cảng Baltimore, bang Maryland, Mỹ . Ảnh: Báo dân trí

Chiến lược dài hạn: Lợi ích quốc gia hay rủi ro toàn cầu?

Ưu điểm: Thúc đẩy sản xuất trong nước

Một trong những mục tiêu lớn của chính sách thuế quan là khuyến khích doanh nghiệp “hồi hương sản xuất”, đưa nhà máy quay trở lại Mỹ để tránh chi phí thuế nhập khẩu. Thực tế, ở một số ngành như thép, năng lượng, bán dẫn…, xu hướng này đang dần hình thành.

Nhược điểm: Nguy cơ phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu

Tuy nhiên, việc áp thuế quy mô lớn có thể gây ra hậu quả không mong muốn. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa sản xuất, việc gián đoạn chuỗi cung ứng có thể làm tăng chi phí, gây lạm phát và cản trở tăng trưởng. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn dễ bị tổn thương, sẽ là nhóm chịu thiệt hại đầu tiên.

Thuế quan – Công cụ hai mặt cần được sử dụng khôn ngoan

Tuyên bố rằng Mỹ thu hai tỷ USD mỗi ngày nhờ thuế quan là một phát ngôn đầy ấn tượng, nhưng cần được nhìn nhận từ nhiều góc độ và được kiểm chứng bằng dữ liệu thực tế.

Thuế quan có thể là công cụ hiệu quả trong đàm phán thương mại và bảo vệ sản xuất nội địa nếu được áp dụng có chiến lược. Tuy nhiên, việc sử dụng quá đà hoặc thiếu minh bạch có thể tạo ra tác động tiêu cực lên người tiêu dùng, doanh nghiệp và cả hệ thống kinh tế toàn cầu.