Các chính sách thuế mới từ Tổng thống Donald Trump đang tạo ra làn sóng lo ngại toàn cầu, khi hàng loạt quốc gia – trong đó có Việt Nam – phải đối mặt với nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng và áp lực suy thoái kinh tế.

Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố gói chính sách thuế quan mới, áp dụng mức thuế cơ sở 10% lên toàn bộ hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ. Đặc biệt, Washington triển khai chính sách thuế đối ứng với hàng chục quốc gia có thặng dư thương mại lớn, trong đó mức thuế Mỹ áp dụng bằng một nửa mức thuế mà các nước đó đánh vào hàng hóa Mỹ.

Chính sách khó lường, thị trường chao đảo

Ngày 2/4, ông Trump tuyên bố tăng thuế nhập khẩu đối với nhiều quốc gia nhằm thúc đẩy đàm phán thương mại và thu hẹp thâm hụt thương mại Mỹ. Tuy nhiên, chỉ một tuần sau, ngày 9/4, chính quyền Mỹ bất ngờ thông báo tạm hoãn thuế đối ứng trong 90 ngày đối với hơn 75 quốc gia và vùng lãnh thổ – ngoại trừ Trung Quốc.

Ngay sau đó, mức thuế với hàng Trung Quốc được đẩy lên 125%, tiếp tục tăng lên 145% vào ngày 10/4 – một động thái đáp trả việc Bắc Kinh áp thuế 84% lên hàng Mỹ. Động thái leo thang này khiến căng thẳng thương mại Mỹ – Trung bùng phát trở lại.

Dù có giai đoạn tạm hoãn thuế, thị trường tài chính Mỹ vẫn chao đảo. Chỉ số S&P 500 tăng hơn 8%, Dow Jones tăng 7,27%, và Nasdaq Composite bật tăng 10,77%, phần nào phản ánh niềm tin hồi phục khi chính sách giãn hoãn có hiệu lực.

Chuyên gia cảnh báo nguy cơ suy thoái

Theo ông Takahide Kiuchi, kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Nomura: “Các chính sách thuế của Mỹ đang làm lung lay nền tảng của thương mại tự do toàn cầu”. Trong khi đó, Mark Zandi từ Moody’s Analytics lo ngại đây có thể là “chất xúc tác dẫn tới một cuộc suy thoái kinh tế”.

Chính ông Trump cũng thừa nhận khả năng “xáo trộn kinh tế ngắn hạn” là điều khó tránh khỏi để tái thiết sản xuất nội địa. Tuy nhiên, hệ quả nhãn tiền là nguy cơ tăng giá và giảm sức tiêu dùng do thuế đánh vào hàng nghìn mặt hàng nhập khẩu.

Giáo sư Anne Villamil (Đại học Iowa) cảnh báo: “Nếu chi phí tăng khiến lợi nhuận suy giảm, doanh nghiệp sẽ giảm đầu tư, từ đó kéo theo tăng trưởng trì trệ và nguy cơ suy thoái”. Cùng quan điểm, ông Antonio Fatas từ INSEAD cho rằng đây là “bước đi dẫn đến bất ổn toàn cầu”.

Thuế quan của ông Trump gây xáo trộn chuỗi cung ứng toàn cầu.( Ảnh: vtcnews)

Doanh nghiệp chật vật, người tiêu dùng lãnh hậu quả

Từ ngày 5/4, các doanh nghiệp Mỹ bắt đầu gánh chi phí cao hơn vì thuế nhập khẩu đồng loạt 10%. Trong bối cảnh chưa thể chuyển sản xuất về nước – do chi phí nhân công cao và thiếu cơ sở hạ tầng – nhiều doanh nghiệp buộc phải tăng giá bán hoặc cắt giảm lợi nhuận.

Tăng thuế lên hàng Trung Quốc khiến nhiều công ty công nghệ lớn như Apple, Dell phải gánh thêm chi phí sản xuất, khi phần lớn linh kiện đến từ Trung Quốc. Điều này gây áp lực lên giá thành sản phẩm và khả năng cạnh tranh.

Không dừng lại ở đó, sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu trở nên rõ rệt. Các công ty đang gấp rút tìm cách dịch chuyển sản xuất sang những nước có chi phí thấp như Việt Nam, Ấn Độ, Mexico – nơi chưa bị áp thuế cao. Nhưng tiến trình này không hề đơn giản, đòi hỏi đầu tư mới và thời gian xây dựng mạng lưới cung ứng.

Thương mại Mỹ – Trung đứt gãy, sức mua toàn cầu suy yếu

Với mức thuế 84% từ Trung Quốc áp lên hàng hóa Mỹ, khả năng tiếp cận thị trường tỷ dân của doanh nghiệp Mỹ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Các sản phẩm như nông sản, ô tô, công nghệ sẽ trở nên đắt đỏ, khó tiếp cận người tiêu dùng Trung Quốc.

Song song đó, người tiêu dùng Mỹ cũng không tránh khỏi thiệt hại. Chi phí tăng được chuyển sang giá bán lẻ, khiến các mặt hàng thiết yếu và công nghệ trở nên đắt đỏ hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến mức sống và sức mua của người dân.

Chính sách thuế mới của Tổng thống Trump – dù nhằm mục tiêu phục hồi ngành sản xuất trong nước – lại đang tạo ra một loạt hệ lụy không mong muốn: thị trường chao đảo, chuỗi cung ứng đứt gãy, doanh nghiệp lao đao, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán vẫn còn bỏ ngỏ, cả thế giới đang nín thở chờ đợi những diễn biến tiếp theo từ Washington.