Thị trường Nhật Bản,được ví như “bức tường thép” đối với nông sản nhập khẩu; với loạt tiêu chuẩn ngặt nghèo về chất lượng và an toàn thực phẩm. Nhưng chính những rào cản ấy, lại trở thành thước đo giá trị cho những doanh nghiệp đủ tầm và đủ tâm vượt qua.

Nhật Bản khan hiếm gạo nghiêm trọng – Cơ hội vàng cho Việt Nam?

Nhật Bản, quốc gia nổi tiếng với nền nông nghiệp tự cung tự cấp; hiện đang phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng gạo chưa từng có. Giá gạo tăng cao, trong khi nhiều kệ hàng tại siêu thị trống trơn – điều chưa từng xảy ra trong nhiều thập kỷ. Đây được xem là một “cánh cửa mở” cho các quốc gia xuất khẩu gạo, trong đó có Việt Nam, nước đứng hàng đầu thế giới về xuất khẩu lúa gạo.

Tuy nhiên, “cánh cửa” ấy không hề rộng mở như tưởng tượng.

Thị trường Nhật Bản: Khắt khe bậc nhất hành tinh

Theo ông Đinh Minh Tâm, Giám đốc Công ty gạo Cỏ May – đơn vị chuyên xuất khẩu vào các thị trường khó tính, Nhật Bản không chỉ là thị trường khó, mà còn được ví như “bức tường thép” của ngành nông sản toàn cầu. Dù sẵn sàng chi trả giá cao, Nhật yêu cầu gạo nhập khẩu phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn khắt khe về:

  • Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật
  • Chất lượng hạt gạo
  • Truy xuất nguồn gốc từ đất trồng, nước tưới, nhật ký canh tác
  • Giống gạo đặc trưng: Japonica hạt tròn, dẻo, dùng làm sushi
Japonica là loại gạo được người tiêu dùng ưa chuộng, rất khó trồng ở Việt Nam. Ảnh: QH
Japonica là loại gạo được người tiêu dùng ưa chuộng, rất khó trồng ở Việt Nam. Ảnh: QH

Điều đặc biệt là, tiêu chuẩn không chỉ nằm trên giấy, mà ăn sâu vào văn hóa tiêu dùng và triết lý “an toàn thực phẩm là tối thượng” của người Nhật.

Lối đi hẹp nhưng không đóng – Bước tiến lịch sử của gạo Việt

Dù đối mặt nhiều rào cản, Việt Nam đã có bước ngoặt lớn. Đầu tháng 6/2025, Công ty CP Nông nghiệp công nghệ cao Trung An; đã chính thức xuất khẩu 500 tấn gạo Japonica phát thải thấp sang Nhật Bản. Đây là lô hàng đầu tiên,từ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao – phát thải thấp của Việt Nam;được xuất khẩu chính ngạch vào thị trường này.

Ông Phạm Thái Bình – Chủ tịch HĐQT Công ty Trung An cho biết, đây là thành quả từ hơn 4 năm hợp tác chặt chẽ với Tập đoàn Murase (Nhật Bản). Hai bên cùng phát triển vùng trồng tại Đồng bằng sông Cửu Long theo chuẩn Nhật; áp dụng quy trình khép kín từ canh tác đến thu hoạch; giảm phát thải và đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người tiêu dùng.

Lô gạo Japonica này có giá xuất khẩu lên tới 820 USD/tấn – mức giá phản ánh sự tin tưởng từ phía Nhật Bản đối với chất lượng gạo Việt nếu đáp ứng đủ tiêu chuẩn.

Không thể “ăn xổi” – Bài học chiến lược từ thị trường khó tính

Dù đã có “tấm vé thông hành” đầu tiên, các chuyên gia trong ngành cho rằng; Việt Nam không thể lao vào thị trường Nhật theo kiểu phong trào. Ông Tâm cảnh báo, nếu chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn; doanh nghiệp sẽ sớm lạc lối khi Nhật Bản khôi phục sản xuất nội địa.

Thị trường này đòi hỏi:

  • Chiến lược lâu dài, đầu tư ổn định
  • Nắm bắt văn hóa tiêu dùng của người Nhật
  • Phát triển vùng nguyên liệu chuyên biệt cho giống Japonica, vốn không phổ biến tại Việt Nam và khó canh tác ở nhiều vùng

Ông Nguyễn Thanh Long, chuyên gia ngành lúa gạo, cũng chỉ rõ rằng Japonica là giống kén đất; hiện chỉ có thể trồng tại một số khu vực như Kiên Giang, với sản lượng hạn chế.

Lối đi cho tương lai: Chất lượng, bền vững, và bản sắc Việt

Để gạo Việt vươn xa tại Nhật và các thị trường cao cấp khác, các doanh nghiệp cần đầu tư vào:

  • Chuỗi giá trị khép kín – từ đất đến bàn ăn
  • Giống lúa chuyên biệt đáp ứng nhu cầu từng thị trường
  • Công nghệ canh tác sạch, giảm phát thải, truy xuất nguồn gốc
  • Liên kết chặt chẽ với đối tác nước ngoài

Ngoài ra, cần có chiến lược thương hiệu riêng cho gạo Việt phát thải thấp, gắn với xu hướng tiêu dùng xanh, an toàn, và bền vững trên toàn cầu.

Cơ hội vào Nhật Bản không dành cho những ai thiếu chuẩn bị. Muốn khẳng định chỗ đứng tại thị trường “khó tính bậc nhất thế giới”; ngành lúa gạo Việt phải chọn hướng đi bền vững có chiến lược dài hạn và đầu tư bài bản. Thành công của Trung An không phải là đích đến, mà là bước khởi đầu cho hành trình vươn tầm thế giới của gạo Việt Nam chất lượng cao.

Theo:Quanghuy(BPL)