Dù bị cuốn vào vòng xoáy thành tích và áp lực xã hội, có những người thầy giáo vẫn lặng lẽ gìn giữ phẩm cách nghề nghiệp. Trong từng tiết học thầm lặng, họ kiên trì truyền đi ba giá trị cốt lõi: nghiêm túc, công bằng và bao dung – như một cách tiếp nối truyền thống, giữ mạch sống nhân văn cho giáo dục hôm nay và mai sau.

Người thầy giữa cơn lốc đánh giá và đòi hỏi xã hội

Là một người thầy, tôi đã đi qua đủ những thăng trầm của nghề để thấm thía điều này: giáo dục đang thay đổi rất nhanh. Trong thời đại mà mọi thứ đều có thể bị quy đổi thành “hiệu suất” – từ điểm số đến bảng đánh giá thi đua – thì vị trí của người thầy cũng dần bị xô lệch.

Tôi từng bị gọi là “người cung cấp dịch vụ giáo dục”, phải phục vụ nhu cầu phụ huynh, chiều lòng xã hội, gánh thay cả phần giáo dưỡng lẽ ra thuộc về gia đình. Chỉ cần một lời nói không vừa lòng, một clip chưa đầy một phút, người thầy có thể trở thành đối tượng bị chỉ trích.

Thế nhưng, qua nhiều năm đứng lớp, tôi tin rằng: giá trị thật sự của người thầy không mất đi – chỉ là lùi lại một bước, lặng lẽ hơn, và sâu sắc hơn.

Nghiêm túc – để làm gương trước khi làm thầy

Người Thầy giáo
Một người thầy không thể truyền cảm hứng nếu chính mình dễ dãi; buông thả, hoặc “tạm bợ” trong từng chi tiết nhỏ của công việc. (Ảnh minh họa. Nguồn: laodong)

Nghiêm túc không chỉ là đúng giờ, đủ bài, đầy giáo án. Với tôi, đó là thái độ sống gắn liền với liêm chính. Một người thầy không thể truyền cảm hứng nếu chính mình dễ dãi; buông thả, hoặc “tạm bợ” trong từng chi tiết nhỏ của công việc.

Tôi từng bắt gặp học trò đổi cách cư xử chỉ vì nhận ra cô giáo của mình chưa bao giờ đến muộn; luôn lặng lẽ chấm bài đầy đủ, trả bài đúng hẹn. Không cần hô hào đạo đức – tác phong sống chính là bài học sống động nhất.

Trong văn hóa truyền thống, người thầy là hiện thân của sự mẫu mực. Ngày nay, tôi không cố tái hiện khuôn mẫu cũ; nhưng vẫn tin rằng: sự nghiêm túc chính là cách hiện đại nhất để giữ phẩm chất xưa.

Giữa thời đại mà học trò có thể học từ khắp nơi, điều còn lại để giữ học sinh ở lại với lớp học không phải là kiến thức, mà là sự tin cậy từ người đứng lớp.

Công bằng – truyền đi lòng tin và phẩm cách

Mỗi học sinh đến lớp mang theo một thế giới riêng. Là người thầy, tôi hiểu rằng: các em không chỉ cần kiến thức, mà cần được nhìn nhận công bằng.

Một lời nhận xét khách quan, một cách xử lý xung đột rõ ràng; hay một sự chia sẻ nhiệm vụ hợp lý giữa đồng nghiệp – tất cả đều nuôi dưỡng cảm giác an toàn; và được tôn trọng.

Tôi từng chứng kiến một học sinh yếu vươn lên; nhờ một lần được động viên: “tôi tin là em thật sự làm được”. Câu nói tưởng đơn giản ấy, hóa ra lại là bệ đỡ tinh thần giúp em vượt qua mặc cảm.

Với đồng nghiệp cũng vậy. Nếu có thiên vị, có nể nang, thì chính mạch ngầm tập thể sẽ rạn vỡ. Người thầy, nếu giữ được sự công tâm trong hành xử, sẽ dạy học trò nhiều hơn cả bài học trong sách: cách sống ngay thẳng, có nguyên tắc.

Và giữa một xã hội mà nghề giáo bị áp lực hóa đến mức mất phương hướng; thì công bằng – lặng lẽ và vững vàng – chính là điều níu giữ niềm tin vào nghề.

Sự công bằng và bao dung gắn kết tình thầy trò, nuôi dưỡng cảm giác an toàn và được tôn trọng. (Ảnh: laodong)

Bao dung – tầng sâu của nhân văn giáo dục

Bao dung không phải là dễ dãi với cái sai. Mà là biết lắng nghe hoàn cảnh, đặt mình vào vị trí người khác trước khi phán xét. Bao dung với người – cũng là bao dung với chính mình; để không quá khắt khe đến mức đánh mất sự tử tế.

Tôi nhớ về một đồng nghiệp – cô giáo trẻ, tận tâm với nghề. Chị từng trải qua hai lần mang thai không trọn vẹn, nhưng vẫn phải đứng lớp; họp hành, làm hồ sơ chuyên môn. Có những ngày chị xin phép về sớm, ánh mắt đầy áy náy.

Chúng tôi – những người thầy trong tổ chuyên môn – đã âm thầm chia sẻ công việc; để chị có thời gian dưỡng sức. Không phải vì thương hại. Chỉ đơn giản vì hiểu: người đang nâng đỡ thế hệ tương lai cũng cần được chở che từ hôm nay.

Giữa một môi trường dễ rạn vỡ vì chỉ tiêu, bao dung là chất keo gắn người với người. Nó giữ lại phần người trong công việc giáo dục, để mỗi người thầy không trở thành chiếc bóng mỏi mệt, vô cảm với chính đồng nghiệp của mình.

Và cũng chính vì xã hội ngày nay dễ hiểu lầm người thầy – chỉ qua một cú lướt mạng; một bảng xếp hạng khô khan – nên bao dung càng trở thành tiếng nói ngược dòng đầy nhân bản.

Người thầy giáo giữ nghề – bằng chính điều sâu nhất

Tôi không nghĩ mình là một người thầy vĩ đại. Nhưng tôi biết mình đang cố giữ cho nghề giáo một nhịp thở đúng nghĩa – bằng cách sống tử tế trong từng điều nhỏ nhặt: một giờ dạy nghiêm túc; một lời nhận xét công tâm; một ánh nhìn đủ bao dung.

  • Nghiêm túc – để làm gương.
  • Công bằng – để nuôi niềm tin.
  • Bao dung – để giữ phần người.

Có thể đó không phải là “đổi mới giáo dục” theo nghĩa ồn ào. Nhưng là cách tôi nối mình với quá khứ – gìn giữ một đạo lý – và đặt viên gạch âm thầm cho tương lai.

Trong thời đại mà người thầy dễ bị hiểu sai; bị cuốn vào guồng máy của điểm số, thành tích và phán xét vội vã – tôi tự hỏi:

Liệu có bao nhiêu người đủ kiên nhẫn để đồng hành gìn giữ “đạo làm thầy” – thay vì vô tình trở thành tòng phạm khiến nó mai một từng ngày?