Hà Nội – Sau khi vượt Thái Lan để vươn lên vị trí nước xuất khẩu gạo lớn thứ hai toàn cầu trong 6 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đang đứng trước câu hỏi quan trọng: Làm thế nào để thành tích này không chỉ dừng lại ở một giai đoạn ngắn hạn, mà trở thành lợi thế lâu dài trong thương mại quốc tế?

Thành công từ sự dịch chuyển chiến lược

Theo số liệu từ Hiệp hội Xuất khẩu gạo Thái Lan, 6 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo Việt Nam đạt 4,72 triệu tấn, tăng 3,5% so với cùng kỳ, chính thức vượt Thái Lan để đứng thứ hai thế giới, chỉ sau Ấn Độ. Thành tích này cho thấy sự chuyển dịch rõ rệt từ chiến lược “xuất khẩu nhiều” sang “xuất khẩu gạo có giá trị”, với tỷ trọng ngày càng lớn của gạo chất lượng cao.

Đây là bước ngoặt quan trọng, phản ánh sự thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, đồng thời là tín hiệu tích cực cho thương hiệu gạo quốc gia.

Thách thức từ biến đổi khí hậu và rào cản thương mại

Dù thành tích nổi bật, ngành gạo Việt vẫn phải đối mặt với nhiều rủi ro. Biến đổi khí hậu, hạn hán và xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long đe dọa trực tiếp đến sản lượng. Thêm vào đó, các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản, Mỹ áp dụng tiêu chuẩn khắt khe, khiến xuất khẩu gạo Việt Nam gặp không ít trở ngại.

Ngoài ra, nếu nhu cầu toàn cầu suy yếu hoặc các đối thủ cạnh tranh như Ấn Độ, Thái Lan hạ giá bán mạnh, lợi thế về giá của Việt Nam sẽ bị thu hẹp đáng kể. Điều này đòi hỏi ngành gạo phải chuyển trọng tâm từ số lượng sang nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng.

Hướng đi dài hạn: Gạo chất lượng cao và thương hiệu quốc gia

Các chuyên gia kinh tế cho rằng, để duy trì vị thế, xuất khẩu gạo Việt Nam cần tập trung vào 3 trụ cột chính:

  1. Chất lượng sản phẩm: Đẩy mạnh sản xuất gạo chất lượng cao, gạo hữu cơ, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
  2. Truy xuất nguồn gốc: Xây dựng hệ thống minh bạch từ đồng ruộng đến bàn ăn, giúp nâng tầm thương hiệu gạo quốc gia.
  3. Đầu tư công nghệ xanh: Phát triển canh tác phát thải thấp, gắn với mục tiêu tăng trưởng xanh và thích ứng biến đổi khí hậu.

Chỉ khi xây dựng được thương hiệu gạo quốc gia bền vững, Việt Nam mới có thể giữ vững và mở rộng thị phần, thay vì chỉ hưởng lợi từ chu kỳ dư cung tạm thời.

Vai trò điều hành chính sách

Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Nông nghiệp phối hợp cùng các bộ ngành triển khai nhanh Đề án phát triển 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Đây được coi là chìa khóa để xuất khẩu gạo Việt Nam không chỉ duy trì vị thế số hai thế giới, mà còn hướng tới mục tiêu tăng giá trị gia tăng ngành gạo trong 10 năm tới.

Triển vọng

Thực tế, xuất khẩu gạo Việt Nam đang ở giai đoạn vàng để chuyển đổi. Nếu tận dụng tốt cơ hội, kết hợp giữa chính sách vĩ mô và sự chủ động của doanh nghiệp, gạo Việt hoàn toàn có thể vươn lên tầm cao mới, khẳng định vị thế bền vững trên bản đồ nông sản toàn cầu.

Theo: Khai Mở

Từ Khóa: