Bệnh nhân uống methotrexate nhầm từ liều hàng tuần sang hàng ngày dẫn tới ngộ độc nghiêm trọng. Bài viết nêu nguyên nhân, triệu chứng, cách xử trí và lưu ý để phòng tránh tai biến.

Ngộ độc methotrexate

Bệnh viện Da liễu Trung ương tiếp nhận nhiều ca ngộ độc methotrexate do bệnh nhân tự dùng sai lịch. Một nam 50 tuổi mắc lichen phẳng uống 10 mg mỗi ngày trong năm ngày, thay vì 10 mg mỗi tuần theo chỉ định. Sau đó, ông tiếp tục mua thuốc và lặp lại việc uống sai liều.

Người bệnh xuất hiện dát đỏ, phù nề và đau rát vùng sinh dục cùng hậu môn. Xét nghiệm cho thấy men gan tăng gấp bốn lần. Bệnh nhân được chẩn đoán ngộ độc methotrexate cấp tính và phải nhập viện điều trị.

Một trường hợp khác là bệnh nhân vảy nến 55 tuổi uống 10 mg mỗi ngày trong bốn tuần. Hậu quả nặng nề hơn, gồm trợt loét da, hoại tử niêm mạc và suy tủy. Bệnh nhân giảm tiểu cầu và bạch cầu nhanh chóng, tăng nguy cơ nhiễm trùng toàn thân.

Ngộ độc methotrexate cấp tính

Ngộ độc cấp do methotrexate thường gây loét niêm mạc miệng, bụng, và toàn thân. Da và niêm mạc dễ bị trợt, hoại tử. Thuốc còn làm suy tủy xương, gây thiếu máu, giảm bạch cầu và tiểu cầu.

Tổn thương gan và thận có thể xuất hiện. Trường hợp nặng, tổn thương thần kinh trung ương và nhiễm trùng toàn thân dẫn đến nguy cơ tử vong. Biến chứng tiến triển nhanh nếu phát hiện muộn.

Ngộ độc methotrexate vì nhầm liều
Bác sĩ thăm khám cho trẻ. (Ảnh: VnExpess)

Hậu quả và xử trí

Khi phát hiện ngộ độc, bệnh nhân cần được đưa đến bệnh viện ngay. Điều trị bao gồm bù dịch và kiềm hóa nước tiểu để tăng thải thuốc. Bác sĩ có thể dùng acid folic để giảm độc tính của methotrexate.

Trong trường hợp suy tủy, bệnh nhân được truyền các yếu tố tạo máu. Khi bạch cầu giảm dưới 0,5 G/L, dùng yếu tố kích thích bạch cầu hạt. Đồng thời, nếu có nhiễm trùng, cần điều trị kháng sinh phối hợp.

Chăm sóc vết thương da và niêm mạc toàn diện giúp giảm biến chứng. Theo dõi men gan, chức năng thận và công thức máu là bắt buộc trong quá trình điều trị.

Phòng tránh đơn giản

Methotrexate là thuốc điều hòa miễn dịch, thường điều trị vảy nến và các bệnh tự miễn. Thuốc có hiệu quả và chi phí thấp, nên được kê rộng rãi. Tuy nhiên, methotrexate chỉ dùng theo liều hàng tuần, không dùng hàng ngày.

Người bệnh cần đọc kỹ đơn thuốc và tuân thủ chỉ dẫn bác sĩ. Không tự ý thay đổi liều hoặc không mua thuốc theo đơn. Nếu có bất kỳ phản ứng bất thường, nên liên hệ bác sĩ ngay.

Người nhà và nhân viên y tế cần nhắc lại lịch dùng thuốc khi kê đơn. Ghi rõ “uống một lần một tuần” trên đơn giúp giảm nhầm lẫn. Cơ sở y tế nên cung cấp tư vấn và tờ hướng dẫn cho bệnh nhân khi cấp thuốc.

Ngộ độc methotrexate do nhầm lịch dùng là sự cố nghiêm trọng nhưng có thể phòng tránh. Tuân thủ đơn thuốc và theo dõi y tế giúp giảm tai biến và bảo đảm an toàn cho người bệnh.

Theo:VnExpess

Từ Khóa: