Thế hệ bèo tấm – những người trẻ Trung Quốc tốt nghiệp đại học danh tiếng nhưng vẫn chật vật mưu sinh, sống trong phòng trọ chật hẹp, đối mặt thất nghiệp và tương lai bất định. Họ tự ví mình như những cây bèo trôi, lạc lõng giữa xã hội biến động

Cuộc sống chật vật của thế hệ bèo tấm tại thành phố lớn

Trước khi rời nhà trọ ở Thượng Hải, Li Qian, 21 tuổi; cẩn thận đặt bằng tốt nghiệp và sổ hộ khẩu lên trên vali để tránh nhàu nát. Cô từng đến đây với hy vọng tìm được việc làm, nhưng sau nhiều tháng không thành công; đành lặng lẽ dọn đồ về quê. “Tôi sẽ về nhà trước; sau đó xem có cơ hội nào khác không”, Li nói.

Cô ở trong một “nhà trọ thanh niên” với phòng rộng khoảng 20 m²; chia nhỏ bằng giường tầng và rèm che. Mỗi người chỉ có khoảng 2 m² không gian riêng; giá 80 tệ (khoảng 280.000 đồng) một đêm. Nơi từng dành cho khách du lịch bụi nay trở thành “trạm trung chuyển” cho lớp trẻ đang loay hoay tìm việc.

Một số người rời đi khi tìm được việc; số khác kẹt lại trong vòng lặp: nộp hồ sơ, phỏng vấn; thất vọng rồi lại tiếp tục. Ở khu sinh hoạt chung; dãy bàn học chật kín người trẻ sửa CV; học kỹ năng mới hoặc luyện phỏng vấn. Họ tự gọi mình là “thế hệ bèo tấm” (floating duckweed) – loài thực vật trôi nổi, không gốc rễ, sống chen nhau trên mặt nước.

Thế hệ bèo tấm
Một người trẻ ở trong nhà trọ thanh niên tại Thượng Hải, tháng 8/2025. (Ảnh: VnExpress)

Áp lực việc làm và tương lai bất định

“Thế hệ bèo tấm” xuất hiện giữa bối cảnh thất nghiệp lan rộng. Tỷ lệ thất nghiệp của nhóm 16-24 tuổi tại Trung Quốc tăng từ hơn 10% năm 2018 lên 21% vào năm 2023; và đến tháng 9/2025 vẫn ở mức 19%. Nghĩa là cứ năm người trẻ thì có một người không có việc làm. Thêm vào đó, năm 2025 chứng kiến kỷ lục 12,2 triệu sinh viên tốt nghiệp; khiến cạnh tranh càng khốc liệt.

Côn, 28 tuổi; rời Thâm Quyến lên Thượng Hải từ tháng 7; chọn ở nhà trọ vì không đủ tiền thuê nhà riêng. Đêm đầu tiên, anh ngồi sửa CV ứng tuyển vị trí thiết kế; đồng thời giới hạn chi tiêu dưới 50 tệ một ngày. “Nếu sáu tháng nữa vẫn không có việc; tôi sẽ về quê”, anh nói.

Ngay cả sinh viên trường top cũng không dám lạc quan. Luo Xi; 20 tuổi, tốt nghiệp đại học danh tiếng, từng thực tập ở công ty đa quốc gia; thừa nhận thị trường việc làm “khốc liệt và đầy rẫy bất thường”. “Phần lớn bạn bè tôi chỉ sống cầm chừng. Có việc là đủ; còn ước mơ thì phải gác lại”;cô chia sẻ.

Theo Zhao Litao; nghiên cứu viên tại Viện Nghiên cứu Đông Á (Đại học Quốc gia Singapore), nguyên nhân không chỉ nằm ở năng lực cá nhân mà còn là “vấn đề cấu trúc”. Ông gọi đây là tình trạng “mất kết nối” – sự đứt gãy giữa cá nhân và các cấu trúc xã hội như gia đình; quê hương. Sống trong nhà trọ xa lạ; họ nhỏ bé; bấp bênh như những cây bèo tấm. “Sự mất kết nối này khiến áp lực và bất định ngày càng chồng chất”; ông nói.

Nỗ lực vượt qua và tìm kiếm lối đi riêng

Đối mặt tương lai mờ mịt, thế hệ bèo tấm chọn nhiều cách đối phó khác nhau. Côn từng mở quầy hamburger nhưng thua lỗ; sau đó chuyển sang bán xúc xích nướng với vốn 200 tệ. “Tôi không ngại việc cử nhân bán hàng vỉa hè. Đến năm 35 tuổi, nhiều công việc có thể bị AI thay thế; nên tôi muốn tự kinh doanh ngay bây giờ”, anh nói.

Một bộ phận khác tìm đến tâm linh. Li Xuehan, 20 tuổi; sinh viên xã hội học, chọn bài Tarot và chiêm tinh như cách trấn an bản thân. “Nếu lá bài nói tương lai tốt, tôi cảm thấy an tâm hơn. Giữa xã hội bất định; tôi cần một thứ gì đó để dẫn dắt”, cô chia sẻ.

Theo ông Zhao Litao, ngoài áp lực việc làm; người trẻ còn chịu nhiều kỳ vọng xã hội trong khi nhận được rất ít hỗ trợ. Ông cho rằng xã hội cần xây dựng “không gian đáng tin cậy” hơn – từ dịch vụ việc làm; chính sách nhà ở đến mạng lưới cựu sinh viên và cộng đồng.

“Thay đổi giá trị xã hội là điều không thể tránh khỏi. Điều chúng ta cần là môi trường bao dung, chấp nhận nhiều con đường sự nghiệp và lối sống khác nhau”, ông nhấn mạnh.

Theo: VnExpress