Một phát ngôn gây sốc từ “bà hoàng đồ điện gia dụng” Trung Quốc – Đổng Minh Châu, đang làm dậy sóng dư luận khi bà tuyên bố công ty mình sẽ không tuyển dụng những người từng học hoặc làm việc ở nước ngoài vào các vị trí lãnh đạo. Lý do được bà đưa ra là lo ngại về nguy cơ gián điệp và vấn đề an ninh nội bộ.

Tuyên bố này lập tức tạo nên làn sóng tranh cãi gay gắt trong xã hội Trung Quốc, đặt ra câu hỏi lớn về cách nhìn nhận và sử dụng nhân tài du học trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu và căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang.

Phát ngôn gây sốc từ Chủ tịch Gree – Đổng Minh Châu

Trong một phát biểu gần đây, Đổng Minh Châu – Chủ tịch Tập đoàn điện gia dụng Gree và một trong những nữ doanh nhân có ảnh hưởng nhất Trung Quốc đã gây chấn động dư luận khi khẳng định công ty bà sẽ không tuyển dụng người từng học tập hay làm việc ở nước ngoài (hay còn gọi là haigui) vào các vị trí lãnh đạo cấp cao. Phát biểu này nhanh chóng trở thành tâm điểm tranh luận trên các nền tảng truyền thông Trung Quốc, gây ra làn sóng phản ứng mạnh mẽ từ nhiều phía.

Phát biểu được đưa ra trong một cuộc họp cổ đông hôm 22/4, và sau đó bị rò rỉ qua một đoạn video lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội. Trong video, bà Đổng khẳng định: “Công ty chúng tôi sẽ không bao giờ sử dụng haigui pai ; những người từng học hoặc làm việc ở nước ngoài”. Bà lý giải rằng quyết định này dựa trên mối lo ngại về rủi ro an ninh, đặc biệt trong bối cảnh địa chính trị thế giới ngày càng phức tạp.

Lý do gây tranh cãi: Lo ngại về gián điệp và an ninh nội bộ

Đổng Minh Châu không ngần ngại nhấn mạnh mối quan ngại sâu sắc về khả năng rò rỉ thông tin từ những nhân sự từng có thời gian sinh sống ở nước ngoài. “Khó mà phân biệt ai là gián điệp, ai không”, bà phát biểu đầy thẳng thắn. Chính vì vậy, công ty của bà lựa chọn con đường an toàn hơn: chỉ sử dụng nhân sự tốt nghiệp trong nước cho các vị trí nhạy cảm.

Tuy nhiên, bà cũng lưu ý rằng chính sách này chủ yếu áp dụng cho các vị trí lãnh đạo tương lai, chứ không hoàn toàn loại trừ người du học về trong toàn bộ bộ máy nhân sự.

Quan điểm của bà Đổng không phải là mới. Năm 2022, bà từng chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn rằng Gree có hơn 10.000 nhân sự nghiên cứu, phát triển, tất cả đều tốt nghiệp trong nước. Khi đó, bà nhấn mạnh rằng đây là một phần trong văn hóa doanh nghiệp của công ty, đồng thời khẳng định “mọi người có quyền tự do lựa chọn”. Tuy nhiên, phát biểu lần này mang tính trực diện hơn, gắn liền với lo ngại an ninh và lòng tin trong tuyển dụng.

Dư luận Trung Quốc phản ứng ra sao?

Chỉ trích gay gắt và lời kêu gọi tẩy chay Gree

Không lâu sau khi đoạn video phát tán, làn sóng phản đối bắt đầu xuất hiện trên các nền tảng mạng xã hội. Nhiều người cho rằng tuyên bố của bà Đổng không chỉ thiếu công bằng mà còn làm sâu sắc thêm sự kỳ thị đối với du học sinh trở về; nhóm vốn đang phải đối mặt với nhiều định kiến trong thị trường lao động.

Dương Duệ; một người dẫn chương trình truyền hình nổi tiếng cảnh báo rằng những phát ngôn như vậy có thể khiến giới trẻ Trung Quốc đang học tập tại nước ngoài cảm thấy bị tổn thương và bị gạt ra ngoài. Một bài xã luận đăng trên Bắc Kinh Nhật báo cũng lên tiếng cho rằng cần phải “kịp thời chỉnh sửa các định kiến sai lầm” đối với nhóm haigui.

Quan điểm ủng hộ: Ưu tiên tính thực dụng trong quản trị doanh nghiệp

Dù vậy, một số chuyên gia và doanh nhân lại bày tỏ sự ủng hộ đối với cách tiếp cận của bà Đổng. Ông Tưởng Lập Cương – Giám đốc một hiệp hội công nghệ ở Bắc Kinh; nhận định rằng bà Đổng chỉ đang nêu rõ quan điểm quản trị nhân sự của riêng mình, điều vốn là quyền tự chủ trong điều hành doanh nghiệp.

Theo ông Tưởng, nhiều công ty Trung Quốc hiện nay không còn cần quá nhiều nhân sự từ nước ngoài vì “các doanh nghiệp trong nước đã phát triển vượt bậc và đủ khả năng đào tạo nhân tài nội địa”. Ông cũng chỉ ra rằng thế hệ du học sinh hiện nay có thể không còn đóng góp nổi bật như các tiền bối đi trước, trong đó có những biểu tượng như Tiền Học Sâm; cha đẻ ngành công nghệ vũ trụ Trung Quốc.

Chính sách quốc gia vẫn coi trọng du học sinh

Mặc dù một số doanh nghiệp và cá nhân như bà Đổng tỏ ra thận trọng với haigui, chính sách chính thức của chính phủ Trung Quốc vẫn đặt nhiều kỳ vọng vào lực lượng này.

Tháng 12 năm ngoái, Bộ Nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc cùng nhiều bộ ngành đã ban hành loạt chính sách khuyến khích du học sinh trở về nước lập nghiệp và cống hiến. Ngoài ra, nhiều địa phương và tổ chức nhà nước, kể cả trong quân đội, đã bắt đầu mở cửa tuyển dụng người từng học tại các trường đại học hàng đầu ở nước ngoài.

Một học giả tại Bắc Kinh nhận định: “Chính quyền trung ương vẫn đặc biệt coi trọng tiềm năng và đóng góp của nhóm du học sinh, xem họ là nguồn lực chiến lược cho phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới”.

Góc nhìn đa chiều: Bài toán giữa lòng tin và thực dụng

Phát ngôn của bà Đổng Minh Châu, dù gây tranh cãi, phần nào phản ánh những thách thức trong môi trường tuyển dụng tại Trung Quốc hiện nay; nơi mối lo ngại về an ninh, gián điệp công nghệ và cạnh tranh toàn cầu đang gia tăng.

Bên cạnh yếu tố an ninh, một số nhà phân tích cho rằng động thái của bà Đổng cũng là chiến lược để giảm chi phí và tăng tính đồng bộ trong quản lý nội bộ, bởi nhân sự nội địa dễ hòa nhập hơn vào văn hóa doanh nghiệp thuần Trung.

Tuy nhiên, nếu xu hướng bài ngoại trở nên phổ biến, Trung Quốc có thể sẽ bỏ lỡ một nguồn lực trí tuệ quan trọng – những người đã tiếp cận kiến thức, công nghệ và phong cách quản trị quốc tế. Vấn đề không nằm ở chỗ người học ở đâu, mà là khả năng đóng góp thực tế và lòng trung thành với doanh nghiệp, quốc gia.

Theo: Vietnamnet