Lũy tre làng không chỉ là hàng cây quen thuộc ven lối nhỏ. Đó là “phòng khách không tường” của làng quê, nơi lưu giữ biết bao ký ức tuổi thơ: từ tiếng võng trưa, giấc ngủ con trẻ, lời ru mẹ dịu dàng, đến những buổi trăng rằm rộn rã tiếng cười. Qua bao mùa nắng mưa, bóng tre vẫn phủ mát lòng người, để mỗi khi xa quê, chỉ một thoáng gió lao xao cũng khiến tim người run lên vì nhớ.

Nắng sớm lấp lánh qua kẽ lá tre

Ngày mới của làng quê thường bắt đầu bằng ánh sáng xuyên nhẹ qua những kẽ lá tre. Mẹ bước qua lũy tre, đôi quang gánh nghiêng vai, trên đường đất. Bọn trẻ chân trần đã tụ nhau chơi bi, nhảy cò, vẽ ô trên nền đất còn ướt sương. Dưới bóng tre xanh, mọi thứ đều sống động, rộn rã nhưng không ồn ào. Chỉ có tiếng cười lan xa và dấu chân nhỏ in thành vệt dài quanh gốc tre.

Lũy tre làng – Võng trưa đong đưa giấc mơ con trẻ

Giữa trưa hè nắng chói, lũy tre trở thành trạm dừng chân lý tưởng. Các mẹ, các chị đi đồng về trải mo cau, uống bát nước vối, gác tay sau gáy ngả lưng trên bãi cỏ dưới tán tre. Trẻ con thì mắc võng giữa hai thân tre già, thiếp đi trong tiếng ru “Ầu ơ…” lặng lẽ như một làn gió mát luồn qua kẽ lá.

Giữa trưa hè nắng chói, lũy tre trở thành trạm dừng chân lý tưởng. (Ảnh: meingarten)

Tre không chỉ che bóng cho người, mà còn che chắn cả những giấc mơ con trẻ. Nó là trần nhà của những giấc ngủ trưa đầy tiếng chim, là nơi bàn tay mẹ khẽ đung đưa võng và lời ru đong đưa hồn trẻ nhỏ vào miền yên lành.

Những chiều mẹ đứng chờ nơi đầu ngõ

Nhưng lũy tre không chỉ êm đềm. Có những chiều muộn, lũy tre là nơi mẹ đứng chặn đầu ngõ, tay cầm roi, ánh mắt nghiêm nhưng giấu một nụ cười. Bọn trẻ ham chơi về muộn, chân lấm đất, mặt phụng phịu nỉ non. Rồi chỉ vài phút sau đã lại cười toe, chạy vòng quanh gốc tre, như chưa từng có giọt nước mắt nào rơi.

Ở đó, bọn trẻ chơi chán lại ngồi bệt xuống đất, nghe người lớn trò chuyện. Lũy tre là nơi tin tức chẳng cần ai báo mà vẫn lan. Ai lấy chồng, ai đi viện, ruộng ai mới gặt – đều râm ran dưới bóng tre, len qua câu chào, ánh mắt, nụ cười. Mỗi người dân làng như một thám tử thầm lặng, nắm bắt chuyển động của làng mình không cần lời tuyên bố. Lũy tre – trạm trung chuyển tin tức tự nhiên và hiệu quả bậc nhất của ký ức làng quê.

lũy tre làng
Dưới tán tre làng là điểm hẹn của lũ trẻ cho những trò chơi dân gian. (Ảnh: vanhoctre)

Đêm trăng và những bí mật dưới tán tre

Chiều dần buông, lũy tre chuyển mình sang một màu trầm lặng. Gió lao xao hơn, ánh nắng rút dần khỏi kẽ lá, và âm thanh ngày lao động cũng thưa thớt. Lũy tre khi ấy không còn là phông nền cho trò chơi hay cuộc chuyện trò, mà trở thành cảnh giới của yên tĩnh. Người đi làm về chậm bước hơn, như thể sợ làm vỡ mất phút thanh bình cuối ngày.

Lũy tre làng – bản giao hưởng của đời sống làng quê

Cũng có những buổi tối trăng sáng, trẻ con trong làng lại tụ tập dưới gốc tre, chơi trò trốn tìm, rồng rắn lên mây hay thi hát đối đáp. Gió tre thổi nhẹ thành tiếng sáo, bầu trời là màn chiếu, còn lũy tre là sân khấu của những câu chuyện không đầu không cuối, của tiếng cười râm ran xen lẫn tiếng dế gáy. Bọn trẻ lặng người theo từng lời kể, để rồi đứa nào về cũng nhìn bóng cây mà thấp thỏm. Những kỷ niệm ấy không cần ghi lại, nhưng vẫn sống bền bỉ trong lòng người như ánh trăng đêm rằm bám riết từng kẽ lá.

Có người bảo, cứ nhìn vào lũy tre là biết được một phần nếp sống của làng. Dưới tán tre, bà ngồi têm trầu lặng lẽ, ông hong khói thuốc lào; lũ trẻ chụm đầu kể chuyện trường lớp. Cả làng gom về một góc – cười đấy, mắng yêu đấy, thương nhau đôi khi chỉ bằng một bát nước chè nóng rót vội bên gốc tre.

Ký ức tre xanh – nơi tuổi thơ yên ngủ, người lớn tìm về

Khi lớn lên, đi xa, mỗi lần nghĩ về quê; ta chẳng nhớ rõ khuôn mặt của từng người, nhưng lại nhớ rất rõ ánh sáng lọc qua tán tre; âm thanh lao xao quen thuộc; và cảm giác mát dịu khi ngồi tựa gốc tre trong buổi trưa xưa nào. Lũy tre không chỉ là cây. Đó là mái che của ký ức, là dấu vết của một thời tuổi thơ rộn rã; là nơi tuổi thơ yên ngủ và ký ức âm thầm đợi người trưởng thành quay về.