Tôi không phải là người am hiểu sâu về Nho giáo hay văn hóa cổ truyền, cũng chẳng thường đọc sách xưa. Nhưng từ ngày có con, tôi bắt đầu quan tâm hơn đến việc giáo dục đạo đức và nhân cách cho trẻ.
- Sau lỗi lầm vì yêu thanh niên quyết làm lại cuộc đời
- Cảnh báo: Nhiều xe bị ném đá vỡ kính khi qua cao tốc TP.HCM – Dầu Giây
- 3 loại trà giúp tăng sinh collagen, dưỡng da trắng hồng và hỗ trợ giảm cân hiệu quả
Trong một lần tình cờ lướt mạng, tôi thấy quảng cáo về bộ sách Tam Tự Kinh, Đệ Tử Quy – được giới thiệu là “kho tàng đạo đức dành cho trẻ em Á Đông”. Nghĩ đơn giản, tôi quyết định mua sách dạy con, hy vọng con sẽ học được điều gì đó bổ ích. Nhưng thật bất ngờ, người “học được điều hay” đầu tiên lại chính là tôi.
Mua sách dạy con – Khi cha mẹ trở lại làm học trò
Bộ sách gồm những câu chữ đơn giản, nhiều vần điệu, rất dễ đọc, dễ nhớ, nhưng lại hàm chứa những tư tưởng giáo dục sâu sắc. Tôi nhìn thấy sự háo hức của con mỗi ngày khi cầm sách đọc. Con thường kể lại những mẩu chuyện nhỏ trong sách với ánh mắt sáng rực. Có hôm, con hỏi tôi: “Mẹ ơi, sao Vua Thuấn bị cha ghét mà vẫn hiếu thảo?” – tôi giật mình. Câu hỏi ấy như một cú chạm nhẹ nhưng đánh động tận sâu trong tâm trí.
Tôi bắt đầu cầm sách lên đọc cùng con. Tôi đọc để hiểu con đang tiếp nhận những gì, nhưng rồi càng đọc lại càng như bị cuốn vào. Những câu chuyện tưởng như quá xa lạ với thời hiện đại – hóa ra – lại rất gần gũi, rất thiết thực.
Bài học từ Vua Thuấn: Khi hiếu thảo không chỉ là chuyện xưa cũ
Tôi đọc về Vua Thuấn – một nhân vật lịch sử có thật, sống vào thời Nghiêu – Thuấn – Vũ. Từ nhỏ, ông đã phải sống trong một gia đình phức tạp: mẹ ruột mất sớm, cha nóng tính, mẹ kế cay nghiệt, em trai thì hỗn xược. Nhiều lần ông suýt mất mạng vì bị cha đẩy xuống giếng, bị em đốt nhà khi đang ở trong. Vậy mà chưa một lần ông oán trách hay phản kháng. Ngược lại, ông vẫn chăm sóc cha mẹ, vẫn yêu thương em trai, giữ trọn đạo làm con. Chính sự nhẫn nhịn, lòng vị tha và đạo hiếu của ông đã cảm hóa được gia đình, và cảm động đến cả vua Nghiêu, để rồi sau này ông trở thành người nối ngôi, được tôn là một trong Ngũ Đế của Trung Hoa cổ đại.
Tôi không biết có mấy người trong thời đại này có thể làm được như Vua Thuấn. Bản thân tôi – chỉ cần một lời nặng nhẹ từ bố mẹ cũng dễ dàng cảm thấy bị tổn thương. Tôi từng trách cha mẹ mình không giỏi giang, không giàu có, không thể tạo ra một điểm tựa vật chất cho tôi như người khác. Có những lúc tôi quay lại giúp đỡ cha mẹ – đơn giản chỉ bằng một món quà nhỏ, hay vài triệu tiền mặt – tôi đã tự cho mình là “người con hiếu thảo”. Nhưng giờ nhìn lại, tôi thấy mình thật nông cạn.
Hiếu thảo, đâu chỉ là sự trao đổi vật chất. Hiếu thảo là lòng biết ơn sâu sắc, là sự trân trọng, là thứ tình cảm không điều kiện, không đòi hỏi, không tính toán. Vua Thuấn đã làm điều đó không phải vì ông được đối xử tốt – mà là vì ông giữ đạo làm con như một điều căn bản nhất của đạo lý con người.
Giữa mùa đông, Vương Tường đi tìm cá
Một câu chuyện khác mà con tôi rất thích – và tôi cũng vô cùng xúc động – là câu chuyện về Vương Tường. Cậu bé ấy sống với mẹ kế. Một ngày mùa đông giá rét, mẹ kế nói muốn ăn cá chép. Với lòng hiếu thảo và sự chân thành, Vương Tường đã ra sông, quỳ trên lớp băng lạnh buốt, dùng tay đập tan băng để tìm cá. Điều kỳ lạ là ông đã tìm được đúng hai con cá chép mang về dâng mẹ. Tấm lòng ấy đã được sử sách lưu danh như một biểu tượng đẹp về lòng hiếu thảo, dẫu hoàn cảnh có khắc nghiệt đến đâu.
Tôi đọc câu chuyện này giữa những ngày thành phố đang rét lạnh. Tôi nhìn con ngồi khoanh chân đọc sách, mắt lấp lánh, và chợt thấy nghèn nghẹn. Cái lạnh của mùa đông hôm nay – đâu thấm vào đâu so với cái lạnh buốt giá trên sông băng năm xưa. Và đứa trẻ thời nay – liệu còn ai sẵn sàng vì cha mẹ mà làm một điều cảm động như thế?
Tôi lại nhìn về chính mình. Tôi sống thoải mái, đủ đầy hơn cha mẹ mình năm xưa rất nhiều. Vậy mà đôi khi, chỉ cần cha mẹ gọi điện nhờ chút việc – tôi đã thấy phiền. Tôi đã tự cho mình quyền lựa chọn yêu thương cha mẹ lúc nào, khi nào, và trong phạm vi nào. Nhưng hiếu thảo, nếu có giới hạn, thì liệu có còn là hiếu thảo?
Mua sách dạy con, tôi nhận ra người cần học trước là chính mình
Tôi từng nghĩ mình là người có học, hiểu biết; và làm cha mẹ tức là mình đang “dạy” con nên người. Nhưng giờ tôi mới hiểu, hành trình làm cha mẹ cũng là hành trình quay lại làm “học trò” – học cách làm người tử tế hơn; sâu sắc hơn, thật lòng hơn. Không chỉ dạy con học chữ, học lễ – mà còn phải tự học cách sống tử tế mỗi ngày.
Việc cùng con đọc Tam Tự Kinh, Đệ Tử Quy không chỉ là hoạt động giáo dục, mà đã trở thành một hành trình chữa lành và chuyển hóa. Tôi học cách lắng nghe nhiều hơn. Học cách tôn trọng người đi trước. Học cách yêu thương mà không kèm theo kỳ vọng. Và quan trọng nhất, tôi học cách biết ơn – từ những điều nhỏ nhặt nhất.
Tôi không còn thấy những câu chuyện cổ là sáo rỗng hay xa rời thực tế. Ngược lại; chúng như chiếc gương soi lại chính mình – từ những hành động thường ngày, những suy nghĩ thoáng qua; đến cách mình đối xử với người thân. Chúng làm tôi nhận ra rằng; đạo hiếu không hề cũ – chỉ là chúng ta đã quên mất cách sống thật lòng với nhau.
Hiếu thảo thời hiện đại – Một định nghĩa lại
Sống trong thời đại công nghệ, tốc độ và thành tựu; đôi khi chúng ta bị cuốn vào những giá trị bề ngoài: thành công; tiền bạc, địa vị. Chúng ta dễ dàng quên mất rằng: cha mẹ không cần những điều lớn lao. Họ cần sự hiện diện thật sự của con. Cần một cuộc gọi hỏi thăm mỗi tuần. Một buổi ăn tối đầm ấm. Một cái nắm tay khi về quê. Một cái ôm thật chặt khi tiễn đi xa.
Tôi không dám nói mình đã thay đổi hoàn toàn chỉ sau vài câu chuyện trong sách. Nhưng tôi biết; mình đã bắt đầu bước đi trên một con đường mới – con đường của sự trưởng thành về tâm hồn. Và tôi mong; con tôi khi lớn lên, cũng sẽ bước đi trên con đường ấy – không phải vì bị ép buộc; mà vì con muốn sống tử tế.
Tam Tự Kinh mở đầu bằng câu: “Nhân chi sơ, tính bản thiện” – người khi sinh ra vốn có tấm lòng lương thiện. Tôi tin điều đó. Và tôi cũng tin rằng, nếu được gieo mầm bằng sự tử tế, lòng biết ơn và đạo hiếu; những đứa trẻ hôm nay sẽ lớn lên thành những người biết sống vì người khác – biết yêu thương mà không điều kiện; biết tri ân và báo ân bằng cả trái tim.
Tôi mua sách dạy con, nhưng hóa ra – người cần học đầu tiên lại là chính tôi.
Trong một thế giới ngày càng hiện đại và xa cách; những câu chuyện xưa không chỉ còn là bài học đạo đức; mà là lời nhắc nhở dịu dàng: hãy quay về với gốc rễ – với lòng biết ơn, với tình thân; và với những điều giản dị mà sâu xa nhất trong đời.