Nghệ nhân Nguyễn Viết Lâm: Hồi sinh men gốm Thanh Hà

Nguyễn Viết Lâm một nghệ nhân mới 27 tuổi. Người đã dành tuổi trẻ để tìm lại sắc men vàng da lươn tại làng gốm Thanh Hà (Hội An, Đà Nẵng). Lớp men đã bị thất truyền gần 100 năm.

• Người phụ nữ dân tộc Lào ở Điện Biên giữ lửa nghề dệt thổ cẩm truyền thống
• Đạo Trời là gì? Đạo Đất là gì? Đạo Người là gì? Tại sao việc nắm vững ba đạo này lại quan trọng?
• Trái đất tự tách mình, vùng hút chìm Cascadia đang tan rã

Từ làng gốm cổ đến giấc mơ hồi sinh của Nghệ nhân Nguyễn Viết Lâm

Giữa lòng phố Hội, làng gốm Thanh Hà hơn 500 năm tuổi vẫn vang tiếng bàn xoay và mùi đất nung thân quen. Thế nhưng ít ai ngờ, nơi đây vừa đánh dấu sự trở lại của dòng men gốm đã thất truyền gần một thế kỷ. Người làm nên điều ấy là Nguyễn Viết Lâm, chàng nghệ nhân Gen Z 27 tuổi – người dành trọn tuổi trẻ để “đánh thức” sắc men vàng da lươn, biểu tượng tinh hoa xưa của gốm Thanh Hà.

Hành trình đi tìm sắc men thất truyền

Lớn lên trong gia đình nhiều đời làm gốm. Lâm sớm bị cuốn vào câu chuyện mà bà cố kể về dòng gốm men tinh xảo từng làm rạng danh quê nhà. Tốt nghiệp THPT, anh gác lại cơ hội học tiếp để trở về xưởng. Bắt đầu hành trình tìm lại công thức đã biến mất 100 năm. Từ những ký ức mơ hồ và những mẩu tư liệu cũ. Anh phát hiện gốm Thanh Hà có nét tương đồng với gốm Nhật Bản. Sáu năm miệt mài thử nghiệm, hàng trăm mẻ gốm hỏng. Cuối cùng sắc vàng sóng sánh của “men da lươn” cũng hồi sinh.

Khi đất, men và lửa cùng thức giấc

Khoảnh khắc men gốm trỗi dậy sau hàng trăm thất bại, Lâm ví như “thấy đất thở”. Anh phát hiện bí quyết nằm trong những nguyên liệu quê nhà: vôi, tro, và đất sông Thu Bồn giàu khoáng chất. Từ đó, các mẻ gốm men ra lò mang màu vàng óng ánh. Điểm những vệt rạn tự nhiên như hoa nở trên đất. Sự hòa quyện giữa thủ công và ngẫu hứng giúp anh làm chủ được hiệu ứng men. Có khi óng ánh như ngọc, có khi lấp lánh như cát dưới nắng chiều Hội An.

Nghệ nhân Nguyễn Viết Lâm: “Hoài cổ” chứ không “giả cổ”

Lâm không tái hiện quá khứ bằng sao chép, mà bằng cảm xúc hoài niệm. Những chiếc bình, tò he, chén men vàng được nặn, vẽ, tráng men và nung hoàn toàn thủ công. Cả gia đình cùng chung tay: vợ xoay bàn nặn, em trai vẽ rồng phượng, cha trông lò lửa. Mỗi sản phẩm là “độc bản”, mang hơi thở cổ truyền nhưng vẫn tươi mới. Ban đầu, ít người tin vào sự trở lại của gốm men Thanh Hà. Nhưng khi chứng kiến tận mắt quy trình làm gốm. Du khách bị chinh phục bởi sự chân thật và tâm huyết của chàng nghệ nhân trẻ.

Từ bàn xoay đến thế giới số

Không dừng lại ở xưởng gốm. Lâm mang câu chuyện “đất – men – lửa” lên mạng xã hội. Giới thiệu sản phẩm thủ công tới bạn bè trong và ngoài nước. Anh tổ chức workshop trải nghiệm để mọi người tự tay “lên men” cho đất. Với anh, hồi sinh men gốm không chỉ là khôi phục nghề. Mà còn là thắp lại tinh thần sáng tạo Việt. “Hội An không chỉ có gốm đỏ. Mà còn có gốm men – sang trọng và đầy sức sống,” Lâm nói, ánh lửa trong mắt hòa cùng sắc vàng của men cổ vừa hồi sinh.

Theo: Thanh Niên