Đôi chữ “Song Hỷ” đã trở thành biểu tượng quen thuộc trong đám cưới Việt. Nhưng ít người biết rằng chữ Hỷ (喜) chứa đựng hàm ý chúc tụng từ cấu trúc chữ Hán cổ, và nguồn gốc hai chữ “Song Hỷ” lại gắn với những giai thoại đối thơ, kén chồng và duyên kỳ ngộ trong văn hóa truyền thống.

Chữ Hỷ trong đám cưới Việt: Ý nghĩa từ cấu tạo đến biểu tượng

Trong phong tục cưới hỏi Việt Nam, “Song Hỷ” luôn xuất hiện như dấu ấn của niềm vui nhân đôi. Chữ Hỷ (喜) mang cấu trúc hội ý: phần trên là Trú (壴)—hình tượng chiếc trống dùng trong lễ hội, phần dưới là bộ Khẩu (口)—biểu trưng cho lời ca, lời chúc mừng.

Trú (壴) vốn là gốc của chữ Cổ 鼓 mô tả bàn tay cầm dùi đánh trống trong cổ thư, gợi âm hưởng linh thiêng trong những sự kiện trọng đại. Khi kết hợp với Khẩu, chữ Hỷ mang nghĩa “đánh trống, hò reo”, biểu thị niềm vui, sự tốt lành. Chính vì vậy, ngày cưới – thời khắc khởi đầu của đôi lứa – luôn trang trọng treo chữ “Song Hỷ” để cầu mong phúc lành và hoan hỉ.

Giai thoại chàng thư sinh: Duyên lành dẫn đến hai chữ Song Hỷ

Theo tích xưa, một chàng thư sinh trên đường lên kinh ứng thí đã xin tá túc tại nhà một phú hộ. Hôm ấy đúng ngày tiểu thư trong nhà kén chồng. Nàng nổi danh cầm – kỳ – thi – họa, tài sắc vẹn toàn nên cuộc kén chồng được chuẩn bị rất chu đáo.

Tối đó, sau bữa tiếp đãi và vài chén rượu, chàng thư sinh ngà ngà trở về phòng. Khi đi ngang qua phòng tiểu thư, thấy chữ “Phấn” được viết trên bàn, chàng tiện tay ghi thêm chữ “Chung” – tên mình.

Sáng hôm sau, gia chủ ai nấy đều chúc mừng khiến chàng vô cùng bối rối. Tiểu thư mới giải thích: chữ “Phấn” vừa là tên nàng, vừa là vế đối kén chồng Bát đao phân mễ phấn. Chữ “Chung” mà chàng ghi lại tạo thành vế đối Thiên lý trọng kim chung—một câu đối chỉnh đối, ý nhị và đầy điềm lành.

Nhờ sự vô tình ấy, chàng được chọn làm phu quân. Tuy vậy, chàng vẫn xin lên đường dự thi, hẹn khi ghi danh bảng vàng sẽ trở lại rước nàng. Năm đó, chàng đỗ Trạng Nguyên, được ban võng lọng trở về làng. Tiệc vinh quy cũng chính là tiệc cưới. Hai niềm vui hội tụ – đó chính là ý nghĩa “Song Hỷ”.

Chuyện đối thơ của Hồ Quý Ly: Duyên gả cưới từ câu đối tuyệt tác

Không chỉ trong dân gian, văn hoá truyền thống còn ghi lại giai thoại tương tự. Khi vua Trần dạo biển cùng quần thần, nhà vua đưa ra vế đối:
Thanh thủ điện tiền thiên thụ quế.

Không ai đáp được, trừ Hồ Quý Ly. Ông đối lại:
Quảng Hàn cung lý nhất chi mai.

Câu đối không chỉ hài hòa về niêm luật mà còn tinh tế gợi tên công chúa “Nhất Chi Mai”, người vốn có cảm mến với ông. Nhờ sự đồng điệu trong câu chữ, mối duyên được tác hợp. Giai thoại này cho thấy sức ảnh hưởng của đối thơ trong văn hóa truyền thống, nơi trí tuệ – cảm xúc – nhân duyên hòa vào nhau.

Song Hỷ – biểu tượng của hạnh phúc và chiều sâu văn hoá Việt

Những câu chuyện xoay quanh chữ Hỷ và tích “Song Hỷ” cho thấy đằng sau một biểu tượng quen thuộc trong lễ cưới là cả một bề dày văn hóa: chữ nghĩa, lễ nghi, nghệ thuật đối thơ, và quan niệm về nhân duyên. Đó là lý do đến tận hôm nay, đôi chữ “Song Hỷ” vẫn được gìn giữ như biểu trưng của hạnh phúc viên mãn và của những giá trị truyền thống còn mãi với thời gian.

Từ Khóa: