Nguy cơ chạy đua vũ khí hạt nhân đang quay trở lại khi nhiều quốc gia đồng loạt hiện đại hóa kho vũ khí, điều chỉnh học thuyết quân sự và gia tăng căng thẳng an ninh toàn cầu.

Căng thẳng hạt nhân toàn cầu leo thang

Cuộc chiến ở Ukraine, cùng những động thái quân sự mới tại Trung Đông và châu Âu, đang khiến vấn đề hạt nhân nóng trở lại sau nhiều thập kỷ lắng dịu. Đặc biệt, vụ Israel tấn công cơ sở hạt nhân Iran với sự tham gia trực tiếp của Mỹ đã làm gia tăng lo ngại về nguy cơ lan rộng xung đột.

Ngoài ra, tại châu Âu, nhiều quốc gia đang tăng cường hợp tác trong lĩnh vực hạt nhân nhằm nâng cao khả năng răn đe. Trong khi đó, Nga liên tục điều chỉnh học thuyết hạt nhân, mở rộng các tình huống có thể sử dụng vũ khí chiến lược.

Cuộc chạy đua hạt nhân trong thế kỷ 21

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), hiện có 9 quốc gia sở hữu tổng cộng hơn 12.200 đầu đạn hạt nhân. Mỹ và Nga chiếm đa số, nhưng tốc độ phát triển hạt nhân của Trung Quốc mới là điều khiến cộng đồng quốc tế quan ngại.

Trong vòng chưa đầy hai thập kỷ, kho hạt nhân của Trung Quốc đã tăng gấp đôi, từ khoảng 300 đầu đạn lên hơn 600. Dự báo đến năm 2030, Bắc Kinh có thể đạt mốc trên 1.000 đầu đạn, trở thành đối thủ đáng gờm trong cán cân sức mạnh hạt nhân toàn cầu.

Nga điều chỉnh học thuyết hạt nhân

Moskva đã chính thức mở rộng phạm vi sử dụng vũ khí hạt nhân, không chỉ khi đất nước bị đe dọa tồn vong mà còn trong các tình huống liên quan đến chủ quyền và an ninh quốc gia. Đây được coi là bước đi nhằm đối phó với việc NATO mở rộng về phía Đông.

Đáng chú ý, Nga còn triển khai vũ khí hạt nhân chiến thuật tại Belarus. Hành động này được Moskva giải thích như một biện pháp cân bằng chiến lược, nhất là khi Mỹ duy trì khoảng 100 quả bom B61 tại nhiều căn cứ ở châu Âu.

Iran và nguy cơ hiệu ứng domino Trung Đông

Chương trình hạt nhân của Iran từ lâu đã bị Mỹ, Israel và phương Tây coi là mối đe dọa lớn. Dù từng ký JCPOA năm 2015 để kiềm chế hoạt động hạt nhân, nhưng sau các vụ không kích và ám sát, thỏa thuận này đứng trước nguy cơ sụp đổ hoàn toàn.

Nếu Iran quyết định rút khỏi Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), nguy cơ bùng phát một “cuộc đua hạt nhân Trung Đông” là điều khó tránh khỏi. Điều này có thể kéo theo hàng loạt quốc gia trong khu vực theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân riêng.

Châu Âu và hợp tác hạt nhân chưa từng có

Ngày 10/7 vừa qua, Pháp và Anh đã ký thỏa thuận lịch sử về hợp tác răn đe hạt nhân. Đây là lần đầu tiên hai cường quốc châu Âu đồng ý phối hợp trong lĩnh vực vốn được coi là tuyệt đối độc lập.

Theo giới phân tích, thỏa thuận này gửi đi hai thông điệp: vừa nhằm đối phó Nga, vừa thể hiện khả năng tự chủ chiến lược của châu Âu trong bối cảnh Mỹ được cho là giảm dần cam kết an ninh với khu vực. Tuy nhiên, mức độ độc lập thực sự của Anh vẫn bị nghi ngờ khi London phụ thuộc nhiều vào công nghệ Mỹ.

Ngã ba đường lịch sử

80 năm sau Hiroshima và Nagasaki, thế giới đang đứng trước một kỷ nguyên hạt nhân mới, nguy hiểm và phức tạp hơn cả thời Chiến tranh Lạnh. Sự sụp đổ của các hiệp ước kiểm soát vũ khí khiến nguy cơ mất kiểm soát ngày càng lớn.

Tương lai nhân loại phụ thuộc vào lựa chọn của các cường quốc: tiếp tục chạy đua vũ trang hay hợp tác để kiểm soát. Đây không chỉ là vấn đề an ninh toàn cầu mà còn là bài toán sống còn cho các thế hệ sau.

Theo: VTC News