Sau giai đoạn tăng trưởng kéo dài nhờ đầu tư và xuất khẩu, nền kinh tế Trung Quốc đang chững lại rõ rệt. Các chỉ số mới nhất cho thấy hai lĩnh vực trọng yếu đều suy yếu, khiến nguy cơ giảm phát và nợ công gia tăng.

Đầu tư suy yếu, trụ cột tăng trưởng mất đà

Báo cáo Chỉ số Quản lý Thu mua (PMI) tháng 9 cho thấy các lĩnh vực công nghiệp chủ chốt của Trung Quốc vẫn thu hẹp hoạt động. Trong đó, đầu tư tài sản cố định – động lực truyền thống của tăng trưởng – tiếp tục giảm trong suốt ba tháng mùa hè.

Khi nguồn vốn nhà nước và khu vực tư nhân đều thận trọng, tốc độ mở rộng hạ tầng và sản xuất công nghiệp chậm lại. Tình hình càng đáng lo hơn khi thị trường bất động sản vẫn ngập trong khủng hoảng kể từ khi bong bóng nhà đất nổ năm 2020. Sự sụt giảm này không chỉ kéo lùi tăng trưởng GDP mà còn gây sức ép lớn cho chính quyền địa phương – vốn phụ thuộc mạnh vào doanh thu từ đất đai.

Nhiều nhà kinh tế cho rằng mô hình phát triển dựa vào đầu tư công của Trung Quốc đã đến giới hạn. Các khoản chi tiêu khổng lồ từng tạo ra tăng trưởng nhanh nhưng cũng để lại hệ quả là nợ cao và hiệu quả đầu tư thấp. Nếu không cải thiện môi trường kinh doanh và khuyến khích đầu tư tư nhân, nền kinh tế khó có thể duy trì đà phục hồi bền vững.

Xuất khẩu giảm, nhu cầu toàn cầu thu hẹp

Song song với đầu tư, lĩnh vực xuất khẩu – vốn là trụ cột thứ hai của nền kinh tế – đang giảm tốc nhanh chóng. Căng thẳng thương mại với Mỹ cùng làn sóng bảo hộ ở nhiều nước khiến lượng đơn hàng xuất khẩu của Trung Quốc giảm mạnh.

Các chuyên gia cảnh báo, khi Trung Quốc cố gắng đẩy hàng hóa dư thừa ra nước ngoài để bù đắp suy giảm trong nước, nhiều đối tác thương mại có thể phản ứng tiêu cực. Không quốc gia nào muốn trở thành “bãi chứa” cho sản phẩm dư cung, đặc biệt trong bối cảnh giá thành rẻ gây cạnh tranh không lành mạnh.

Trong khi đó, tiêu dùng nội địa vẫn chưa đủ mạnh để thay thế vai trò của xuất khẩu. Dù Bắc Kinh liên tục tung ra các gói hỗ trợ mua sắm, sức mua của người dân vẫn yếu vì tâm lý thận trọng và thu nhập giảm. Chính sách kích cầu nếu chỉ dựa vào trợ cấp ngắn hạn sẽ khó khơi dậy động lực tiêu dùng thật sự.

Lo ngại nguy cơ giảm phát và rủi ro nợ công

Khi cả đầu tư và xuất khẩu đều suy giảm, nền kinh tế Trung Quốc rơi vào tình trạng thừa công suất, buộc doanh nghiệp phải hạ giá để cạnh tranh trong nước. Điều này dẫn đến lo ngại về giảm phát – tình huống giá cả giảm kéo dài có thể bóp nghẹt lợi nhuận và làm trầm trọng thêm gánh nặng nợ vay.

Chính quyền Trung ương mới đây đã yêu cầu các ngân hàng nhà nước bơm thêm 500 tỷ nhân dân tệ tín dụng để kích thích đầu tư công, với kỳ vọng huy động được hơn 2.000 tỷ nhân dân tệ từ các dự án hạ tầng địa phương. Tuy nhiên, nhiều nhà quan sát cho rằng đây chỉ là biện pháp ngắn hạn nhằm duy trì tăng trưởng hình thức, chứ chưa giải quyết được các yếu tố cơ bản như cải thiện năng suất hay khuyến khích đổi mới.

Nếu xu hướng hiện tại tiếp diễn, Trung Quốc có thể phải đối mặt với vòng xoáy giảm phát – nợ công – đầu tư kém hiệu quả, ảnh hưởng đến triển vọng tăng trưởng dài hạn.

Hai điểm nghẽn lớn – đầu tư và xuất khẩu – đang khiến kinh tế Trung Quốc rơi vào giai đoạn khó lường. Những biện pháp hỗ trợ tạm thời có thể giúp duy trì ổn định ngắn hạn, nhưng để phục hồi bền vững, Trung Quốc cần cải cách mạnh mẽ mô hình tăng trưởng dựa vào đầu tư công và xuất khẩu giá rẻ.

Theo: Khai Mở

Từ Khóa: