Ngày 3/6, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chính thức biểu quyết thông qua dự án Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh Dân số, mở ra một chương mới cho quyền tự chủ sinh sản của người dân Việt Nam. Theo đó, mỗi cặp vợ chồng và cá nhân có quyền tự quyết định về thời gian sinh con, số lượng con cũng như khoảng cách giữa các lần sinh dựa trên điều kiện sức khỏe, kinh tế, và các yếu tố cá nhân khác.

Quyền tự chủ sinh sản được mở rộng: Tự do lựa chọn phù hợp với điều kiện thực tế

Pháp lệnh mới có hiệu lực ngay sau khi được biểu quyết, đánh dấu bước chuyển lớn trong chính sách dân số của Việt Nam. Theo quy định, các cặp vợ chồng được quyền cân nhắc và quyết định số con, thời gian sinh con phù hợp với sức khỏe, điều kiện học tập, công việc, thu nhập và khả năng nuôi dạy con cái.

Điều này không chỉ tôn trọng quyền tự do cá nhân và bình đẳng giới mà còn phản ánh thực tế đa dạng của đời sống xã hội hiện đại, khi mà mỗi gia đình có hoàn cảnh và điều kiện khác nhau, khó có thể áp đặt một mức sinh cố định cho toàn xã hội.

Tại sao cần sửa đổi Pháp lệnh Dân số?

Theo Bộ Y tế, việc điều chỉnh pháp luật nhằm khắc phục hiện trạng chênh lệch mức sinh giữa các vùng miền và nhóm dân cư khác nhau. Mức sinh ở nhiều địa phương đang giảm nhanh, không đạt mức sinh thay thế (khoảng 2,1 con/phụ nữ) – một yếu tố quan trọng đảm bảo sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội, an ninh và quốc phòng.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan nhấn mạnh, mức sinh toàn quốc đã giảm từ 2,11 con/phụ nữ năm 2021 xuống 1,91 con/phụ nữ trong năm 2024 – mức thấp nhất trong lịch sử, với dự báo tiếp tục giảm trong những năm tới. Nếu tình trạng này kéo dài, Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức lớn như già hóa dân số nhanh, thiếu hụt lao động, ảnh hưởng nghiêm trọng đến phát triển kinh tế và an ninh xã hội.

Tác động của chính sách mới đối với mức sinh và phát triển xã hội

Nghiên cứu cho thấy, nhiều cặp vợ chồng mong muốn có hai con nhưng khó hiện thực hóa mong muốn này do áp lực kinh tế, xã hội và các yếu tố khác. Việc cho phép tự quyết số con sẽ góp phần tạo điều kiện thuận lợi hơn để các gia đình có thể hoạch định kế hoạch sinh con phù hợp.

Dù vậy, dự kiến mức sinh sẽ chỉ tăng nhẹ trong ngắn hạn, không tạo ra sự thay đổi đột biến. Điều quan trọng hơn là chính sách này góp phần duy trì mức sinh thay thế, tránh tình trạng suy giảm nghiêm trọng, bảo vệ nền tảng dân số cho phát triển bền vững của đất nước.

Pháp lệnh sửa đổi không có nội dung tác động đến quốc phòng, an ninh quốc gia. Đây là điểm khẳng định sự cân nhắc kỹ lưỡng của các nhà làm luật trong việc cân bằng giữa quyền tự chủ sinh sản và lợi ích quốc gia.

Tương lai dân số Việt Nam: Những dự báo cần lưu ý

Theo các dự báo, nếu mức sinh tiếp tục giảm, Việt Nam sẽ kết thúc thời kỳ dân số vàng vào năm 2039, quy mô dân số trong độ tuổi lao động đạt đỉnh vào năm 2042, và bắt đầu suy giảm từ năm 2054. Những thay đổi này sẽ tạo áp lực lớn lên hệ thống an sinh xã hội, phát triển kinh tế và khả năng cạnh tranh quốc tế.

Chính sách mới được kỳ vọng sẽ giúp ổn định mức sinh, tạo nền tảng cho sự phát triển lâu dài và bền vững của dân số Việt Nam, góp phần duy trì sự cân bằng về cơ cấu dân số, sức khỏe cộng đồng và nguồn lực lao động trong tương lai.

Việc cho phép các cặp vợ chồng tự quyết số lượng con là bước tiến quan trọng trong chính sách dân số của Việt Nam. Nó vừa tôn trọng quyền con người vừa ứng phó với những thách thức dân số trong bối cảnh xã hội hiện đại. Đây là cơ hội để mỗi gia đình tự do lựa chọn, đồng thời góp phần duy trì sự phát triển bền vững của đất nước.

Theo: vietnamnet