EU đang đối mặt nguy cơ tụt hậu và tan rã nếu tiếp tục giữ cách tiếp cận cũ trước loạt thách thức địa chính trị phức tạp, khốc liệt

Mô hình thỏa hiệp của EU đang chạm ngưỡng

Theo phân tích từ hai chuyên gia Garry Kasparov và Gabrielius Landsbergis đăng trên Politico ngày 3/8, các giá trị cốt lõi của EU như thỏa hiệp và hợp tác đang dần mất hiệu lực trong bối cảnh địa chính trị toàn cầu biến động mạnh.

Nhiều nhà lãnh đạo châu Âu tỏ ra lúng túng trước loạt mối đe dọa, từ khủng bố xuyên quốc gia đến sự can thiệp của các chế độ độc tài. Điều này cho thấy mô hình quản trị dựa trên đồng thuận và né tránh xung đột đã không còn phù hợp.

Hội nhập không còn là lá chắn

EU được xây dựng sau Thế chiến II với niềm tin rằng hội nhập kinh tế và liên kết tài chính sẽ ngăn ngừa chiến tranh. Mô hình này từng thành công rực rỡ với đồng euro, Hiệp định Schengen hay Hiệp ước Maastricht.

Tuy nhiên, khi đối mặt với các thách thức hiện đại — từ Nga, khủng bố đến chiến tranh thông tin — một liên minh có tới 27 quốc gia thành viên, đầy tầng nấc thủ tục, lại tỏ ra chậm chạp và thiếu tính phản ứng nhanh.

Khoảng trống quyền lực này đang bị các thế lực cực đoan và chống đối khai thác, dù bản thân họ không đưa ra được giải pháp nào khả thi.

Đối thủ không thể chung sống hòa bình

Theo Kasparov và Landsbergis, các chế độ độc tài chỉ tồn tại được nhờ vào việc phá hoại dân chủ, gieo rắc bất ổn và gây chia rẽ phương Tây. Tuy nhiên, EU hiện nay chưa có công cụ đủ mạnh để đối đầu với các thế lực như vậy.

Họ cho rằng, phương Tây đang bước vào một cuộc chiến bảo vệ nền dân chủ, trong đó cần các thể chế có khả năng huy động nguồn lực nhanh chóng thay vì đàm phán kéo dài trong vô vọng.

Sự phụ thuộc an ninh vào Mỹ là điểm yếu

Chỉ trích cựu Tổng thống Donald Trump vì phát ngôn tiêu cực về NATO chỉ là bề nổi. Vấn đề lớn hơn là EU từ lâu đã “dựa bóng” Washington để đảm bảo an ninh, mà chưa từng tự mình gánh vác trách nhiệm này một cách độc lập.

Nếu Mỹ thay đổi chiến lược, châu Âu sẽ lâm vào thế bị động, đẩy EU vào tình thế dễ tổn thương hơn bao giờ hết.

Ba thay đổi sống còn cho EU

Để thích nghi với thời cuộc, hai chuyên gia đề xuất EU cần thực hiện ba cải cách trọng yếu:

  1. Điều chỉnh nguyên tắc nhất trí: Loại bỏ cơ chế ra quyết định cứng nhắc, khi chỉ một vài nước có thể cản trở ý chí tập thể.
  2. Chiến lược mở rộng rõ ràng: Đẩy nhanh tiến trình gia nhập của Ukraine, Moldova, Georgia và Armenia để củng cố sức mạnh liên kết, chống lại ảnh hưởng từ bên ngoài.
  3. Tăng cường năng lực phòng thủ độc lập: Châu Âu phải dừng ảo tưởng về hòa bình vĩnh viễn sau Chiến tranh Lạnh và xây dựng sức mạnh quân sự tự chủ.

Cơ hội còn, nhưng không dành cho sự do dự

Các tác giả kết luận rằng EU vẫn có thể tránh kịch bản thất bại nếu dám thay đổi. Các nhà lãnh đạo cần hiểu rằng, tự do không phải là thứ miễn phí — mà là giá trị phải được bảo vệ bằng hành động, quyết tâm và cả sự hy sinh cần thiết.

Theo: Tin tức