Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy kêu gọi gặp trực tiếp Tổng thống Mỹ Donald Trump để tháo gỡ bất đồng lãnh thổ trong kế hoạch hòa bình mới.

Donbas là “điểm nghẽn” lớn nhất trong đàm phán

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy cho biết Kyiv đang thúc đẩy một cuộc gặp cấp lãnh đạo với Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm thảo luận các “vấn đề nhạy cảm”, đặc biệt là quyền kiểm soát lãnh thổ, trong bối cảnh kế hoạch hòa bình mới đang tiến gần bản dự thảo cuối cùng.

Phát biểu trong một buổi họp báo kín với truyền thông hôm thứ Ba, ông Zelenskyy cho biết các nhóm đàm phán Mỹ và Ukraine đã đạt được đồng thuận về một số nội dung then chốt nhằm chấm dứt cuộc chiến kéo dài gần bốn năm kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự toàn diện. Tuy nhiên, vấn đề lãnh thổ – nhất là khu vực Donbas ở miền đông Ukraine – vẫn chưa được giải quyết.

Theo ông Zelenskyy, Ukraine đề xuất giữ nguyên đường giới tuyến hiện tại để thực thi ngừng bắn, trong khi Nga yêu cầu Kyiv rút quân khỏi toàn bộ vùng Donetsk và Luhansk. Ukraine hiện kiểm soát khoảng một phần tư vùng Donetsk và bác bỏ việc nhượng thêm lãnh thổ.

“Những vấn đề như lãnh thổ không thể giải quyết ở cấp kỹ thuật. Chúng phải được thảo luận trực tiếp ở cấp lãnh đạo”, ông Zelenskyy nhấn mạnh.

Bản dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm mới nhất, được thảo luận trong các cuộc đàm phán tại bang Florida (Mỹ), được cho là đã điều chỉnh đáng kể so với đề xuất ban đầu của Washington – vốn từng bị Ukraine chỉ trích là nghiêng về lợi ích của Moscow.

Bảo đảm an ninh, EU và tái thiết hậu chiến

Theo Tổng thống Ukraine, bản dự thảo mới cho phép Kyiv duy trì lực lượng quân đội thường trực khoảng 800.000 binh sĩ và đi kèm các văn kiện bổ sung với Mỹ và các đồng minh châu Âu nhằm cung cấp bảo đảm an ninh dài hạn.

Một trong những đề xuất đáng chú ý là triển khai lực lượng quốc tế dọc theo đường giới tuyến để giám sát việc thực thi thỏa thuận, sử dụng công nghệ vệ tinh và hệ thống cảnh báo sớm nhằm phát hiện sớm các vi phạm ngừng bắn. Ukraine cho rằng biện pháp này là cần thiết do “thiếu lòng tin” vào việc Nga tuân thủ các cam kết trước đây.

Ngoài Donbas, số phận của nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia – cơ sở hạt nhân lớn nhất châu Âu hiện do Nga kiểm soát – cũng vẫn là vấn đề chưa đạt được đồng thuận. Kyiv đề xuất thiết lập một khu kinh tế đặc biệt tại khu vực này như một phần của thỏa thuận tổng thể.

Bản dự thảo hòa bình còn bao gồm lộ trình Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu, tổ chức bầu cử sau khi ký kết thỏa thuận, thúc đẩy hiệp định thương mại tự do với Mỹ và thành lập các quỹ tái thiết, đầu tư kinh tế hậu chiến.

“Ukraine sẽ có toàn quyền quyết định việc phân bổ nguồn quỹ tái thiết tại các vùng lãnh thổ do mình kiểm soát. Đây là nguyên tắc then chốt đối với chúng tôi”, ông Zelenskyy nói.

Trong khi đó, Điện Kremlin xác nhận Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được báo cáo về bản dự thảo mới và Moscow đang xây dựng phản hồi chính thức. Các nhà quan sát nhận định, vấn đề lãnh thổ vẫn sẽ là trở ngại lớn nhất đối với bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào trong tương lai gần.